Στο ξεκίνημα της χρηματιστηριακής συνεδρίασης της προηγούμενης Παρασκευής οι Ευρωπαίοι επενδυτές έμειναν με ανοικτό το στόμα βλέποντας τις μεγάλες πιέσεις στη μετοχή της μεγαλύτερης γερμανικής τράπεζας, της Deutsche Bank (DBK XETRA, DB NYSE).
Λίγο μετά το ξεκίνημα της συνεδρίασης, η μετοχή έχανε σχεδόν 15%, σβήνοντας σχεδόν 3 δισ. ευρώ από τη χρηματιστηριακή αξία της τράπεζας. Όπως θυμόμαστε, οι απώλειες της μετοχής σταδιακά μετριάστηκαν, αλλά η ζημιά στις μετοχές των ευρωπαϊκών τραπεζών ήταν πολύ μεγάλη. Στο τέλος της ημέρας οι συνολικές απώλειες στη χρηματιστηριακή αξία τους ήταν της τάξης των δεκάδων δισεκατομμυρίων Ευρώ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του οικονομικού Τύπου, η αφορμή για αυτή τη μεγάλη επίθεση εναντίον της μετοχής της Deutsche Bank δόθηκε από την απότομη αύξηση της τιμής των Credit Default Swaps για ορισμένα ομόλογα που έχει εκδώσει η τράπεζα.
Η τιμή αυτών των χρηματοοικονομικών εργαλείων αντικατοπτρίζει, τουλάχιστον θεωρητικά, τον κίνδυνο μη αποπληρωμής των ομολόγων που έχει εκδώσει μία επιχείρηση. Όσο πιο μεγάλη είναι η τιμή τους τόσο μεγαλύτερη είναι η ανησυχία των αγορών για την οικονομική κατάσταση αυτής της επιχείρησης, στη θεωρία τουλάχιστον. Επαναλαμβάνουμε σκοπίμως το «στην θεωρία τουλάχιστον» γιατί ο τρόπος με τον οποίον λειτουργεί η αγορά στην οποία διαπραγματεύονται τα CDS δεν θυμίζει σε τίποτα τις χρηματιστηριακές αγορές που ξέρουμε, ούτε από πλευράς διαφάνειας ούτε από πλευράς εμπορευσιμότητας ούτε από πλευράς των χρηματικής αξίας των πράξεων που γίνονται.
Ένα άρθρο του Bloomberg από την Τρίτη που μας πέρασε είναι αρκετά διαφωτιστικό. Αναφέρεται στην υπόθεση της πτώσης της μετοχής της Deutsche Bank την Παρασκευή και στην άνοδο των CDS που στάθηκε η αφορμή για την πτώση. Όπως αναφέρει το άρθρο, η άνοδος στα CDS που απεικονίζουν τον κίνδυνο μη αποπληρωμής κάποιων ομολόγων που έχει εκδώσει η γερμανική τράπεζας προκλήθηκε από μία μόνο πράξη χρηματικής αξίας περίπου πέντε εκατομμυρίων Ευρώ. Ναι, μία πράξη αξίας πέντε εκατομμυρίων Ευρώ στάθηκε αφορμή για την απώλεια δεκάδων δισεκατομμυρίων Ευρώ από τη χρηματιστηριακή αξία των ευρωπαϊκών τραπεζών και για μία γενικότερη χρηματιστηριακή αναστάτωση.
Οι πληροφορίες του διεθνούς πρακτορείου αναφέρουν πως η συγκεκριμένη πράξη στα CDS της τράπεζας εντοπίστηκε σχεδόν αμέσως από τις εποπτικές αρχές οι οποίες έσπευσαν να ερευνήσουν τις συνθήκες κάτω από τις οποίες εξελίχθηκαν τα γεγονότα της Παρασκευής. Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ, η συγκεκριμένη πράξη δεν έχει χαρακτηριστεί ύποπτη από τις εποπτικές αρχές, όπως και μία άλλη παρόμοια που είχε γίνει την Πέμπτη, δηλαδή μία μέρα πριν.
Εδώ πρέπει να επισημάνουμε πως αυτή δεν ήταν η μόνη πράξη που έγινε την Παρασκευή. Το Bloomberg υπολογίζει πως το σύνολο των πράξεων πάνω στα CDS της Deutsche Bank ήταν αρκετά μεγαλύτερης χρηματικής αξίας, ίσως της τάξης των 100 εκατομμυρίων Ευρώ. Το ποσό αυτό μπορεί να ακούγεται σημαντικό αλλά στην ουσία είναι πολύ μικρό αν το συγκρίνουμε με τη χρηματική αξία των πράξεων που έγιναν πάνω στη μετοχή της τράπεζας εκείνη την ημέρα στη Φρανκφούρτη και τη Νέα Υόρκη. Στη Φρανκφούρτη ήταν της τάξης των 750 εκατ. ευρώ και στη Νέα Υόρκη της τάξης των 300 εκατ. ευρώ, ενώ σε πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια Ευρώ πρέπει να ανέρχεται και η αξία των συναλλαγών που έγιναν πάνω στα μετοχικά παράγωγα προϊόντα της Deutsche Bank.
Όπως μας θύμισαν οι αναλυτές του Reuters, οι μεταβολές στην τιμή των CDS είχαν παίξει σημαντικό ρόλο και στην χειροτέρευση της κατάστασης της Credit Suisse (CSGN ZURICH, CS NYSE). Η άνοδος της τιμής των CDS της ελβετικής τράπεζας τον περασμένο Οκτώβριο φαίνεται πως συνέπεσε με την μαζική απόσυρση καταθέσεων μεγάλων ιδιωτών πελατών της τράπεζας. Είναι δύσκολο να ελεγχθεί η ακρίβεια των συγκεκριμένων εκτιμήσεων των αναλυτών του διεθνούς πρακτορείου. Δεν υπάρχει όμως καμία αμφιβολία για τα υπόλοιπα στοιχεία του σχετικού άρθρου του Reuters.
Όπως αναφέρουν οι αναλυτές, από τα στοιχεία της αμερικανικής εταιρείας DTCC (Depository Trust & Clearing Corporation), η οποία ασχολείται με την παροχή υπηρεσιών εκκαθάρισης χρηματιστηριακών πράξεων, φαίνεται καθαρά πως η αγορά CDS πάσχει από πλευράς εμπορευσιμότητας. Για το διάστημα από τις 24 Σεπτεμβρίου μέχρι τις 23 Δεκεμβρίου του 2022 το σύνολο των καθημερινών πράξεων πάνω σε CDS ήταν κάτω από 10 για την συντριπτική πλειοψηφία των εταιρειών πάνω στα ομόλογα των οποίων υπάρχουν Credit Default Swaps. Ακόμα και στην περίπτωση της Credit Suisse, τα CDS της οποίας ήταν τα πιο ενεργά για την συγκεκριμένη περίοδο, ο μέσος όρος των καθημερινών πράξεων ήταν 23. Περισσότερες καθημερινές πράξεις γίνονταν μόνο στα CDS πάνω σε δημόσιο κρατικό χρέος, με την Νότια Αφρική να κατέχει τα πρωτεία με 45 πράξεις την ημέρα.
Είναι φανερό πως η αγορά CDS, όσο χρήσιμη και αν είναι, δεν είναι καθόλου αποτελεσματική, καθώς γίνονται λίγες πράξεις ενώ μπορεί να παρατηρηθούν σημαντικές μεταβολές στην αξία των Credit Default Swaps από πράξεις χαμηλής χρηματικής αξίας. Οι αναλυτές του Reuters επισημαίνουν τον προφανή κίνδυνο της αυτοεπιβεβαιούμενης προφητείας, όπου μία μεγάλη άνοδος στην τιμή των CDS κάποιας υγιούς οικονομικά εταιρείας μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις που θα απειλήσουν τελικά την βιωσιμότητά της. Μπορεί στην περίπτωση της Deutsche Bank αυτό να αποφεύχθηκε, τουλάχιστον έτσι υποθέτουμε, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για τι θα γίνει σε κάποια μελλοντική παρόμοια περίπτωση.
Απ’ ότι φαίνεται, οι ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές έχουν αντιληφθεί την σημασία του προβλήματος, όπως προκύπτει από τις δηλώσεις που έκανε πριν τρεις μέρες στην Φρανκφούρτη ο Αντρέα Ενρία, μιλώντας σε συνέδριο που οργάνωσε η εφημερίδα Handelsblatt. Ο Ενρία, ο οποίος προΐσταται του εποπτικού μηχανισμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δήλωσε πως «Υπάρχουν αγορές σαν αυτές των CDS για το χρέος επιχειρήσεων, οι οποίες είναι αδιαφανείς, πολύ ρηχές και με πολύ χαμηλή ρευστότητα». Στην συνέχεια πρόσθεσε πως «Με μερικά εκατομμύρια μπορεί να κινηθούν οι τιμές των CDS κάποιας τράπεζας, στην συνέχεια να επηρεαστούν οι μετοχές της και στο τέλος να σημειωθούν ακόμα και εκροές καταθέσεων». Η αγορά των CDS δεν εποπτεύεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αλλά ο Ενρία κάλεσε τις διεθνείς εποπτικές και ρυθμιστικές αρχές να ρίξουν μία πιο κοντινή ματιά στην αγορά των Credit Default Swaps.
Μετά από όσα έγιναν την προηγούμενη εβδομάδα με την Deutsche Bank και έχοντας στο νου μας αυτά που ευτυχώς δεν έγιναν, δεν μας εκπλήσσει καθόλου η προτροπή του Αντρέα Ενρία και ελπίζουμε πως οι «συνάδελφοί» του ανά τον κόσμο θα ακούσουν με προσοχή αυτά που είπε.
