Του Andrew Lilico
Κατά τη δεκαετία του 2020 θα εισαχθεί μια από τις βαθύτερα ριζοσπαστικές τεχνολογίες των τελευταίων δεκαετιών: το αυτοκίνητο χωρίς οδηγό. Στον κόσμο που κατοικούμε τα τελευταία 60 χρόνια, οι περισσότεροι ενήλικοι είναι ιδιοκτήτες αυτοκινήτων τα οποία οδηγούν καθημερινά, σταθμεύουν στα γκαράζ, τις αυλές τους ή τον δρόμο, ή σε χώρους στάθμευσης όταν πηγαίνουν για ψώνια, στον σιδηροδρομικό σταθμό ή το αεροδρόμιο. Φροντίζουν για επισκευές, βάζουν καύσιμα, νερό και λάδι, πληρώνουν τέλη και ασφάλιση. Την επόμενη δεκαετία όλα αυτά μπορεί να σταματήσουν, μια εξέλιξη που θα έχει βαθιές συνέπειες στον τρόπο ζωής μας, αλλά και στη δημόσια πολιτική σε ένα μεγάλο εύρος πεδίων.
Την επόμενη δεκαετία μπορεί να μετακινηθούμε σε έναν κόσμο όπου αντί να έχουμε στην ιδιοκτησία μας αυτοκίνητα που οδηγούμε οι ίδιοι, απλώς θα παραγγέλνουμε μια διαδρομή στα κινητά μας (ή στο μελλοντικό τους αντίστοιχο). Μέχρι να βάλουμε τα παπούτσια μας, το αυτοκίνητο θα έχει φτάσει και θα μας πηγαίνει στον προορισμό μας με ταχύτητες που μετά βίας μπορούμε να κατανοήσουμε σήμερα. Και αυτό θα είναι το τέλος της σχέσης μας με αυτό το όχημα.
Τα πιο εμφανή ζητήματα δημόσιας πολιτικής που εγείρει η μετάβαση σε αυτόν τον κόσμο αφορούν τις δημόσιες υποδομές. Οι δρόμοι και το αστικό περιβάλλον θα αλλάξουν τελείως. Οι χώροι στάθμευσης και οι θέσεις στάθμευσης στους δρόμους θα απελευθερωθούν. Τι θα κάνουν με αυτόν τον χώρο οι αρμόδιοι; Τα αυτοκινούμενα οχήματα δεν θα χρειάζονται φανάρια κυκλοφορίας ή κυκλικούς κόμβους, συνεπώς θα υπάρξουν μεγάλα προγράμματα αναδόμησης για την αφαίρεσή τους.
Για να αξιοποιήσουμε όσο γίνεται περισσότερο τα αυτοκινούμενα οχήματα, θα πρέπει να επιτραπεί να κυκλοφορούν σε πολύ μεγαλύτερες ταχύτητες απ’ ό,τι τα αυτοκίνητα σήμερα στις αστικές περιοχές. Για να είναι αυτό ασφαλές, η δημόσια πολιτική θα πρέπει να φανταστεί και να σχεδιάσει ξανά από την αρχή τα πεζοδρόμια και άλλους χώρους για τους πεζούς και τους ποδηλάτες. Εντέλει, οι άνθρωποι οδηγοί θα πρέπει να απαγορευτούν από τις πόλεις και τους δρόμους.
Τι θα κάνουμε με όλους τους χώρους στάθμευσης; Θα μετατραπούν άραγε σε σπίτια, καταστήματα, πάρκα, χώροι πρασίνου, ή θα γίνουν μέρος των νέων χώρων για τους πεζούς και τους ποδηλάτες; Οι διάφορες πόλεις πιθανότατα θα έχουν διαφορετικές προτιμήσεις. Οι αρμόδιοι θα πρέπει να αποφασίσουν αν θέλουν μια κοινή εθνική προσέγγιση, ή αν θα επιτρέψουν στις διάφορες πόλεις την αποκεντρωμένη λήψη αποφάσεων.
Με τα αυτοκίνητα να ανήκουν μόνο σε στόλους και τα ταξίδια να παραγγέλνονται μέσω μιας πλατφόρμας - ή περισσότερων - και με καύσιμο να είναι ο ηλεκτρισμός αντί της βενζίνης, θα χρειαστεί να σκεφτούμε ξανά τη φορολογία των ταξιδιών με αυτοκίνητο. Θα επιβάλουμε άραγε φόρους καταναλωτή; Θα έχουν αυτοί μια σταθερή συνιστώσα καθώς και έναν φόρο ανά μονάδα απόστασης ή χρόνου, ανά ηλεκτρική ενέργεια που δαπανάται, ή μήπως ανά του κόστους που χρεώνει ο πάροχος του αυτοκινήτου;
Είναι πιθανό να χρησιμοποιούμε για τα ταξίδια μας με αυτοκίνητο μόλις μία ή δύο διαδικτυακές πλατφόρμες. Θα πρέπει άραγε να τις θεωρήσουμε δικτυακά μονοπώλια και να τις υπαγάγουμε σε ρυθμίσεις τιμών; Έχει σημασία αν υπάρχουν πολλοί πάροχοι αυτοκινήτων ή μόνο ένας ή δύο; Σε ποιο σημείο πιστεύουμε ότι το μονοπώλιο όντως θα δυσκολεύει τη ζωή μας - στο επίπεδο των ιδιοκτητών των αυτοκινήτων, των κατασκευαστών τους ή σε κάτι εντελώς διαφορετικό όπως τους σχεδιαστές τεχνητής νοημοσύνης για τα αυτοκίνητα ή τους διαχειριστές των προγραμμάτων πλοήγησης;
Πώς θα δουλεύει η ασφάλιση; Σήμερα υπάρχουν νόμοι που υποχρεώνουν τους οδηγούς να έχουν ασφάλιση. Άραγε θα εκλείψουν εντελώς αυτοί οι νόμοι με τα αυτοκινούμενα οχήματα ή θα λέμε πως όποιος κινείται με ένα όχημα θα πρέπει να έχει τη δική του ασφάλιση; Εφόσον θα διατηρήσουμε υποχρεωτική την ασφάλιση των οχημάτων, πώς θα εξελιχθεί αυτό; Αν σήμερα γίνει ένα τρακάρισμα, αποδίδουμε την ευθύνη επί τη βάσει παραγόντων όπως η μηχανική βλάβη ή το σφάλμα του οδηγού. Αν όμως τρακάρει ένα αυτοκίνητο του οποίου την ασφάλεια κίνησης ελέγχει μια τεχνητή νοημοσύνη, τότε άραγε θα αποδίδουμε την ευθύνη αποκλειστικά στην τεχνητή νοημοσύνη; Και στην περίπτωση αυτή, πού εντοπίζεται η ευθύνη; Μήπως στη θωράκιση της τεχνητής νοημοσύνης από κυβερνοεπιθέσεις, ή μήπως η τεχνητή νοημοσύνη αντιμετώπισε μια κατάσταση για την οποία δεν είχε προγραμματιστεί (οπότε η ευθύνη ανήκει στους σχεδιαστές του δρόμου ή τους προγραμματιστές της τεχνητής νοημοσύνης) - ή τι άλλο; οι ασφαλιστές ακόμη εξετάζουν το πώς θα σχεδιάσουν με τον καλύτερο τρόπο την ασφάλιση αυτοκινούμενων οχημάτων. Τι λοιπόν μπορούν να επιβάλουν οι νομοθέτες;
Είναι σαφές ότι θα χρειαστεί να υπάρχει κρατική ρύθμιση κάποιων ηθικών αρχών των αυτοκινούμενων οχημάτων. Για παράδειγμα, το αυτοκίνητο δεν θα πρέπει να είναι προγραμματισμένο ώστε να οργώνει ένα πλήθος πεζών απλώς για να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο τραυματισμού του επιβάτη του. Μια τέτοια ρύθμιση όμως δεν μπορεί να καλύπτει όλες τις απαιτούμενες αρχές. Για παράδειγμα, σε τι βαθμό θα πρέπει η τεχνητή νοημοσύνη ενός αυτοκινήτου να παραχωρεί προτεραιότητα σε κάποια άλλη (κάτι αντίστοιχο της ευγενικής οδήγησης); Κάποιοι επιβάτες μπορεί να αποφασίσουν ότι δεν βιάζονται και να θέλουν το αυτοκίνητό τους πάντα να παραχωρεί προτεραιότητα αν κάποιος άλλος αντιμετωπίζει κάποια κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Μπορεί να θέλουν να μπορούν να ανεβάσουν τέτοιες ηθικές αρχές στο αυτοκίνητο που χρησιμοποιούν. (Ίσως ο δικός τους προσωπικός “μπάτλερ” τεχνητής νοημοσύνης - μια κάποια υπερεξελιγμένη “Αλέξα” - μπορεί να μεταφέρει τις ηθικές τους αρχές και να τις ανεβάζει για χάρη τους). Θα πρέπει το κράτος να υποχρεώσει τα αυτοκινούμενα οχήματα να το επιτρέπουν αυτό;
Και πώς θα αντιμετωπίσουμε τον κίνδυνο του κοινωνικού αποκλεισμού; Υπάρχει η πιθανότητα οι επιβάτες μερικές φορές να συμπεριφέρονται άσχημα όταν είναι στα οχήματα - για παράδειγμα να τα λερώνουν. Οι πάροχοι αυτοκινούμενων οχημάτων μπορεί να τους τιμωρούν μειώνοντας την επίδοση κοινωνικής τους πίστωσης γι’ αυτό. Τι θα γίνεται λοιπόν αν η κοινωνική μας πίστωση γίνει τόσο χαμηλή που δεν θα μπορούμε να βρούμε αυτοκίνητο; Θα πρέπει η δημόσια πολιτική να το αποδέχεται αυτό; Κι αν ναι, θα πρέπει άραγε να προβλέπει τη δυνατότητα κάποιου τρόπου ώστε αυτοί οι κοινωνικώς αποκλεισμένοι άνθρωποι να ξαναχτίζουν τις επιδόσεις τους;
Τα αυτοκινούμενα αυτοκίνητα υπόσχονται ένα συναρπαστικό, θαυμαστό μέλλον για μας. Υπάρχουν όμως πολλά ζητήματα πολιτικής που πρέπει να επιλύσουμε, εκ των οποίων τα παραπάνω μας δίνουν απλώς μια γεύση. Το μέλλον μας καλεί!
