Του Pierre Lemieux
Είναι καλύτερο να υπάρχει περισσότερος ή λιγότερος πληθυσμός στη χώρα σας και στον κόσμο; Θέτω αυτή την ερώτηση σε ένα σύντομο άρθρο στο εαρινό τεύχος του Regulation. Εκεί εξετάζω μερικά οικονομικά και φιλοσοφικά επιχειρήματα και από τις δύο πλευρές της συζήτησης.
Από τη μία πλευρά, βλέπουμε έναν συγκεκριμένο τύπο περιβαλλοντικού επιχειρήματος που σήμερα ανακυκλώνεται:
«Στο βιβλίο του The Population Bomb το 1968, ο βιολόγος του Στάνφορντ, Paul Ehrlich, προειδοποίησε ότι η έκρηξη του παγκόσμιου πληθυσμού επιδεινώνει τους περιορισμούς των πόρων και ότι, μέσα σε μια δεκαετία, η έλλειψη τροφής και νερού θα είχε ως αποτέλεσμα ένα δισεκατομμύριο ή περισσότεροι άνθρωποι να πεθάνουν από την πείνα. Οι κυβερνήσεις, έγραφε, θα πρέπει να εργαστούν για να πετύχουν έναν βέλτιστο παγκόσμιο πληθυσμό 1,5 δισεκατομμυρίων… Το 1965, το New Republic ανακοίνωσε ότι ‘ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει ξεπεράσει την προσφορά τροφής’ και ότι η παγκόσμια πείνα θα ήταν ‘με διαφορά το πιο σημαντικό γεγονός στο τελευταίο τρίτο του 20ού αιώνα’».
Από την άλλη πλευρά, απορρίπτω τον ωφελιμιστικό ισχυρισμό ότι ένας μεγαλύτερος πληθυσμός είναι καλύτερος επειδή συνεπάγεται περισσότερη «ωφέλεια» (με την οικονομική έννοια). Μια από τις απαντήσεις μου ακολουθεί το πολύ ενδιαφέρον άρθρο του The Economist σχετικά με την «ηθική του πληθυσμού»:
«Ένα μη υπαρκτό άτομο δεν μπορεί να συμπεριληφθεί σε κανέναν υπολογισμό ωφέλειας επειδή δεν υπάρχει ώστε να συμπεριληφθεί».
Ακόμα κι αν κανένας υπολογισμός ωφέλειας δεν είναι εφικτός, η πολιτική οικονομία ξεκινά από την υπόθεση ότι υπάρχει ένα ηθικό τεκμήριο πως ένας μεγαλύτερος πληθυσμός είναι επωφελής για τα περισσότερα άτομα:
«Μπορούμε με σχετική ασφάλεια να εικάσουμε ότι όσο πιο πολυπληθής είναι η ανθρωπότητα, τόσο περισσότερες είναι οι ευκαιρίες για επωφελείς συναλλαγές, οι οποίες περιλαμβάνουν κάθε είδους εθελούσιες σχέσεις μεταξύ των ατόμων».
Εν πάση περιπτώσει, δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι αυτό το θέμα πρέπει να είναι πολιτικό ζήτημα:
«Δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι το μέγεθος της ανθρωπότητας θα πρέπει να είναι πεδίο συλλογικών επιλογών — οι οποίες είναι, στην πράξη, κυβερνητικές επιλογές. […] Όπως και σε πολλούς άλλους τομείς, η οικονομία (αν και με κάποιες ελάχιστες αξιολογικές κρίσεις του είδους «ζήσε και άφησε τους άλλους να ζήσουν») υποδηλώνει ότι μια ανώτερη εναλλακτική είναι συνήθως διαθέσιμη: οι ατομικές επιλογές σε ένα γενικό πλαίσιο ελευθερίας. Ας αφήσουμε τον κάθε πιθανό γονέα να αποφασίσει, ή να συμφωνήσει, ποιος θα είναι ο αριθμός των δικών του παιδιών. Αυτές οι ατομικές επιλογές θα πρέπει να καθορίζουν τον αριθμό των ανθρώπων, αντί μια συγκεκριμένη ομάδα ατόμων να αποφασίζει ‘συλλογικά’ πόσα παιδιά θα πρέπει να έχουν οι οικογένειες».
--
Ο Pierre Lemieux είναι οικονομολόγος στο Τμήμα Διοικητικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Κεμπέκ στο Outaouais.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 25 Φεβρουαρίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
