Του Michael Rubin
Οι πρεσβευτές των ΗΠΑ κατέχουν μια μοναδική θέση. Εκπροσωπούν τις Ηνωμένες Πολιτείες στα κράτη που τις φιλοξενούν και εποπτεύουν όλες τις επίσημες δραστηριότητες και τα προγράμματα που λειτουργούν σε αυτήν τη χώρα. Οι καλύτεροι πρεσβευτές κατανοούν ότι εκπροσωπούν τις Ηνωμένες Πολιτείες και έναντι της ευρύτερης κοινωνίας και ότι δεν πρέπει να επικεντρώνουν τις προσπάθειές τους μόνο στον πρόεδρο και τον πρωθυπουργό της φιλοξενούσας χώρας. Οι πολιτικοί της αντιπολίτευσης έχουν σημασία, όπως και η κοινωνία των πολιτών.
Ενώ σε πιο εδραιωμένες δημοκρατίες, οι πρεσβευτές είναι συνηθισμένοι στη διαχείριση των διαφορετικών συμφερόντων, οι πρεσβευτές που εδρεύουν σε επίδοξες δημοκρατίες μερικές φορές απογοητεύονται από τα τοπικά συμφέροντα. Δεδομένης της ιστορικής εμπειρίας της Αφρικής, ίσως το χειρότερο πράγμα που μπορεί να κάνει ο οποιοσδήποτε δυτικός πρεσβευτής είναι να υπαγορεύει καταστάσεις σαν να ήταν ένας αποικιακός αξιωματούχος.
Για πάρα πολύ καιρό, ωστόσο, ο υπερτροφικός εγωισμός των πρεσβευτών των ΗΠΑ στη Σομαλία έχει προκαλέσει δυσαρέσκεια και υποσκάπτει όχι μόνο τη δημοκρατική πρόοδο της Σομαλίας, αλλά και την αμερικανική επιρροή και τα συμφέροντα.
Άσκησα συχνά κριτική στον Ντόναλντ Γιαμαμότο, πρεσβευτή των ΗΠΑ στη Σομαλία κατά το διάστημα 2018-2021, επειδή μείωσε τις σχέσεις ΗΠΑ-Σομαλίας στο επίπεδο της προσωπικής του σχέσης με τον τότε Πρόεδρο Mohamed Farmaajo, ο οποίος ονειρευόταν να αποκαταστήσει την ισχυρή αλλά αντιδημοκρατική διακυβέρνηση του θείου του, ανατραπέντος δικτάτορα Siad Barre. Οι καλοί πρεσβευτές αναζητούν πληροφορίες έξω από τη φούσκα τους, αλλά ο Yamamoto αντί γι’ αυτό ενίσχυσε τη δική του.
Υπήρχαν μεγάλες ελπίδες ότι η κατάσταση αυτή θα μπορούσε να αλλάξει με τη συνταξιοδότηση του Γιαμαμότο. Ο Larry André, Jr., ο οποίος όπως και ο Yamamoto είχε περάσει την καριέρα του στην Ανατολική Αφρική, απογοήτευσε καθώς επέδειξε ακόμη μεγαλύτερο εγωισμό και υπερασπίστηκε δημόσια μια προσέγγιση που ουσιαστικά αγνοούσε τους πάντες εκτός από τον επιλεγμένο πρόεδρο στο Μογκαντίσου. Ακριβώς όπως και η άνευ όρων υποστήριξη του Γιαμαμότο στον Farmaajo τροφοδότησε την επιθετικότητα του τελευταίου, έτσι και τα τερτίπια του André έπεισαν τον νέο πρόεδρο της Σομαλίας Hassan Sheikh Mohamud ότι δεν θα έχει καμία επίπτωση αν συμπαραταχθεί με την Κίνα ή αν επιλέξει τη στρατιωτική αντιπαράθεση με τη Σομαλιλάνδη, το μόνο δημοκρατικό κράτος στο Κέρας της Αφρικής.
Ο Αντρέ εξοργίστηκε με τη Σομαλιλάνδη καθώς έβλεπε την επιμονή αυτής της χώρας στην ελευθερία ως εμπόδιο στα δικά του σχέδια να κατευνάσει τους Σομαλούς αλυτρωτιστές και να οικοδομήσει μια νέα Σομαλία. Αρνήθηκε να ταξιδέψει στην περιοχή της Σομαλιλάνδης, εκτός εάν χρειαζόταν να συνοδεύσει άλλους Αμερικανούς αξιωματούχους και δεν επέτρεψε σε άλλους αξιωματούχους της πρεσβείας να την επισκεφθούν. Προσπάθησε ενεργά να υπονομεύσει το Κογκρέσο το οποίο στον Νόμο περί Εθνικής Άμυνας του 2023 (NDAA), ζητούσε ισχυρότερους δεσμούς με τη Σομαλιλάνδη. Αυτό σήμαινε ότι όταν ξέσπασαν οι μάχες στο Σουλ, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ λειτουργούσε τυφλά.
Για λόγους που δεν δημοσιεύθηκαν, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ περιέκοψε τη θητεία του Αντρέ. Σομαλιλανδοί, Ταϊβανέζοι και πολλοί Σομαλοί ανάσαναν με ανακούφιση. Με ελάχιστη περισκέψη, ο André εκτόξευσε μια ρητορική βόμβα προς τη Σομαλιλάνδη καθώς αποχωρούσε. «Ο Πρόεδρος [της Σομαλιλάνδης] Bihi έχει τη δύναμη να δημιουργήσει μια απόσταση μεταξύ των δυνάμεων στο Lascanood [Las Anod, Sool] και να ανακοινώσει έναν οδικό χάρτη για μελλοντικές εκλογές. Κατά τη διάρκεια μιας ειλικρινούς συνομιλίας που είχα μαζί του σήμερα το απόγευμα, τον ενθάρρυνα να κάνει και τα δύο», έγραψε στο Twitter.
Μια τέτοια συγκατάβαση δεν πρέπει να έχει θέση στην αμερικανική διπλωματία. Η ειρωνεία εδώ είναι ότι ο Μπίχι προκήρυξε εκλογές, όπως και οι πέντε προκάτοχοί του. Οι εκλογές στη Σομαλιλάνδη είναι τακτικές. Ενώ το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και η διεθνής κοινότητα έχουν εγκρίνει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για εκλογές μίας ψήφου ανά άτομο που η Σομαλία επανειλημμένα απέτυχε να διοργανώσει, η Σομαλιλάνδη καταφέρνει να διοργανώσει εκλογές μίας ψήφου ανά άτομο για το ασήμαντο ποσό των 17 εκατομμυρίων δολαρίων που περιλαμβάνει και την εγγραφή με βιομετρική σάρωση ίριδας. Ίσως αντί να συγκαταβαίνουμε, ο Αντρέ θα μπορούσε να προσφέρθεί να χρηματοδοτήσει αυτές τις εκλογές τώρα που ο πόλεμος που αυτός ενθάρρυνε εξάντλησε τα ταμεία της Σομαλιλάνδης;
Ακόμη πιο ανόητη είναι η ιδέα ότι η Σομαλιλάνδη πρέπει να αποσυρθεί μονομερώς από μια περιοχή που οι ΗΠΑ και η διεθνής κοινότητα αναγνωρίζουν ως Σομαλιλάνδη για περισσότερα από 60 χρόνια, πολύ περισσότερο από τη στιγμή που η Αλ Σαμπάαμπ έχει διεισδύσει στις δυνάμεις των ανταρτών που επιδιώκουν να δημιουργήσουν το δικό τους κράτος στην περιοχή. Οι κάτοικοι της Σομαλιλάνδης ευλόγως θα αναρωτιούνταν εάν οι ΗΠΑ θα πρότειναν αποχώρηση ενόψει της προέλασης του Ισλαμικού Κράτους το 2014 στο Ιράκ και τη Συρία ή κατά τις πιο πρόσφατες προσπάθειές του στη Μοζαμβίκη.
Ο Αντρέ μπορεί να είναι απογοητευμένος. Δεν τα κατάφερε στο Μογκαντίσου. Ένας πιο εσωστρεφής άντρας από εκείνον θα μπορούσε να κατανοήσει τους λόγους, αντί να τους υποτιμήσει κατά την έξοδό του. Οι ικανοί πρεσβευτές όχι μόνο μεταδίδουν πληροφορίες, αλλά και λαμβάνουν.
Εάν το Γραφείο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την Αφρική δεν θέλει να κάνει το ίδιο λάθος για τρίτη φορά, είναι καιρός για μια νέα προσέγγιση στο Κέρας της Αφρικής.
--
Ο Michael Rubin είναι διακεκριμένο στέλεχος του American Enterprise Institute και πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου, με κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντα τη Μέση Ανατολή, την Τουρκία, το Ιράν και τη διπλωματία.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά την 1η Απριλίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute (ΑΕΙ) και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
