Του David Henderson
“Στο βιβλίο του Crisis and Leviathan του 1987, ο ιστορικός της οικονομίας Robert Higgs υποστήριξε ότι κατά τον 20ο αιώνα, το ομοσπονδιακό κράτος των ΗΠΑ διευρύνθηκε κυρίως ως αποτέλεσμα τριών κρίσεων: του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, της Μεγάλης Ύφεσης και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εν μέσω αυτών των κρίσεων, οι ομοσπονδιακές αρχές αύξησαν φόρους, εισήγαγαν περισσότερα προγράμματα δαπανών, και ανέλαβαν μεγαλύτερες ρυθμιστικές εξουσίες.
Ενώ μεγάλο μέρος της επιπρόσθετης κρατικής εξουσίας κατέπεσε μετά το πέρας καθεμιάς από αυτές τις τρεις κρίσεις, ποτέ δεν επανήλθε στο επίπεδο που βρισκόταν πριν την κρίση. Ο Higgs ονομάζει αυτό το φαίνομενο “ratchet effect” (φαινόμενο γραναζιού).
Κατά τον 21ο αιώνα είδαμε το ίδιο φαινόμενο με πρώτον το κράτος επιτήρησης που επέβαλαν οι ομοσπονδιακές αρχές μετά την 11η Σεπτεμβρίου, και δεύτερον με την εκτεταμένη ρυθμιστική απάντηση στην χρηματοπιστωτική κρίση με τον νόμο Dodd Frank.
Συνεπώς έχουμε λόγους να είμαστε απαισιόδοξοι για την κρίση του κορονοϊού. Μεγάλα ποσοστά των Ρεπουμπλικανών και των Δημοκρατικών στη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία ήδη έχουν ψηφίσει δαπάνες που υπερβαίνουν τα 2 τρις δολάρια παραπάνω απ’ όσα προέβλεπαν οι σχεδιασμοί των αρχών του Μαρτίου, και μπορεί να δαπανήσουν τουλάχιστον ακόμη ένα τρισεκατομμύριο δολάρια. Υπάρχουν ακόμη περισσότερο λόγοι να είμαστε απαισιόδοξοι αν δούμε τι κάνει το Συμβούλιο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας.
Συνολικά, είμαι απαισιόδοξος. Αλλά υπάρχουν λόγοι για συγκρατημένη αισιοδοξία. Κάτι συνέβη σ’ αυτή την κρίση που δεν συνέβη σε καμία από τις υπόλοιπες: απορρύθμιση. Και όχι μόνο στο ομοσπονδιακό επίπεδο. Οι πολιτειακές κυβερνήσεις επίσης έχουν χαλαρώσει τις ρυθμίσεις τους. Δεν ξέρουμε τι μέρος αυτής της απορρύθμισης θα διατηρηθεί: κάποιο θα παραμείνει, κάποιο όχι. Αλλά είναι κάτι το διαφορετικό, απ’ ό,τι συνέβη στις άλλες κρίσεις”
Πρόκειται για ένα απόσπασμα από το τελευταίο μου άρθρο για το Defining Ideas με τίτλο “Will Government be Permanently After the Pandemic Ends?” της 30ης Ιουλίου. Στο άρθρο αυτό συνοψίζω τα δεδομένα του Higgs από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τη Μεγάλη Ύφεση και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη συνέχεια εξετάζω ένα μέρος της απορρύθμισης που συνέβη κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
* * *
Ο David Henderson είναι ερευνητής στο Hoover Institution και καθηγητής οικονομικών στη μεταπτυχιακή σχολή διοίκησης επιχειρήσεων και δημόσιας διοίκησης του Naval Postgraduate School στο Monterey της Καλιφόρνιας.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 31 Ιουλίου και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
