Του Steve Horwitz
Δεν είναι δύσκολο να επιλέξει κανείς πέντε βασικά βιβλία για τα αυστριακά οικονομικά, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα πρώτα τέσσερα. Μετά, τα πράγματα γίνονται δυσκολότερα. Όπως λοιπόν θα ανακαλύψουν παρακάτω οι αναγνώστες, θα κάνω μια μικρή ζαβολιά. Πρώτα, τα Μεγάλα Τέσσερα:
Carl Menger, Principles of Economics, 1871.
Από εδώ ξεκίνησαν όλα, καθώς οι Αρχές του Καρλ Μένγκερ είναι το ιδρυτικό κείμενο της σχολής που μετέπειτα θα έμενε γνωστή ως αυστριακή. Παραμένει ευανάγνωστο για τον μη ειδικό καθώς και μια διαρκής πηγή ιδεών για όσους από μας βρισκόμαστε για δεκαετίες εντός αυτής της παράδοσης. Ειλικρινά δεν πιστεύω ότι οι Αυστριακοί και οι οικονομολόγοι ευρύτερα έχουν πραγματικά και βαθιά κατανοήσει όλα όσα προσπαθεί να πει ο Μένγκερ σ? αυτό το βιβλίο. Ένα από σημαντικότερα σημεία της αναβίωσης των αυστριακών οικονομικών τις τελευταίες δεκαετίες είναι το πόσο πολύ η παράδοση αυτή έχει ανακτήσει τις ιδέες για τη γνώση, την αβεβαιότητα και τις διαδικασίες μη ισορροπίας που ο Μέγκερ αρχικά διέκρινε.
F.A. Hayek, Individualism and Economic Order, 1948 και Ludwig von Mises, Human Action, 1949.
Προτείνω αυτά τα βιβλία μαζί για δύο λόγους. Πρώτον, εκδόθηκαν σχεδόν ταυτόχρονα, και δεύτερον, ήταν τα δύο βιβλία που συνέβαλαν περισσότερο στην αναβίωση των αυστριακών οικονομικών που ξεκίνησε στην πράξη μετά από 25 χρόνια. Το βιβλίο του Χάγιεκ είναι μια συλλογή των επιστημονικών του άρθρων από τις δεκαετίες του 1930 και του 1940 που περιλαμβάνει όχι μόνο τα τρία άρθρα με θέμα τον σοσιαλιστικό υπολογισμό, αλλά και τα τρία άρθρα για την γνώση και τον ανταγωνισμό που προσφέρουν τις προσδιοριστικές ιδέες των τελευταίων 40 ετών των αυστριακών οικονομικών. Το βιβλίο του Μίζες βεβαίως είναι το δοκίμιο και το διανοητικό επίτευγμα που έχει αναδειχθεί στο σχεδόν εγκυκλοπαιδικό θεμέλιο της σύγχρονης αυστριακής σχολής. Παρέχει τα πάντα, από τη φιλοσοφική θεμελίωση των οικονομικών, τη θέση των οικονομικών στον κόσμο των ιδεών, μέχρι την έκθεση των κεντρικών τους αρχών. Αυτοί οι δύο τόμοι είναι από κοινού τα προσδιοριστικά κείμενα της σύγχρονης αυστριακής παράδοσης.
Israel Kirzner, Competition and Entrepreneurship, 1973.
Αν τα βιβλία του Χάγιεκ και του Μίζες προετοίμασαν το πεδίο για την αναβίωση των αυστριακών οικονομικών, το έργο του Κίρζνερ, και αυτό το βιβλίο ιδιαίτερα, κατέδειξε το πώς οι ιδέες που περιέχονται σ? αυτούς τους τόμους μπορούν να λειτουργήσουν στο πλαίσιο των σύγχρονων οικονομικών. Η σημασία του βιβλίου του Κίρζνερ δεν έγκειται μόνο στο ότι αναπτύσσει τον κεντρικό ρόλο του ανταγωνισμού και της επιχειρηματικότητας στην αυστριακή θεώρηση, αλλά και στο ότι καταδεικνύει το πώς η αυστριακή θεωρία διαφέρει από την τότε τρέχουσα επεξεργασία των ζητημάτων στο κύριο ρεύμα της οικονομικής επιστήμης. Το βιβλίο αυτό είναι ένα πρότυπο επιστημονικού διαλόγου ανάμεσα στα αυστριακά και τα νεοκλασικά οικονομικά που επέτρεψε στις αυστριακές ιδέες να ληφθούν σοβαρά υπόψη από την ευρύτερη επιστήμη.
Κι εδώ είναι που κάνω τη ζαβολιά. Θέλω να προτείνω έξι βιβλία από πιο πρόσφατες γενιές Αυστριακών που προάγουν με σημαντικό τρόπο τις ιδέες των παραπάνω τεσσάρων βιβλίων. Θα περιγράψω καθένα απ? αυτά με μία μόνο πρόταση.
5a. Lawrence H. White, Free Banking in Britain, 1984. Το βιβλίο του Λάρρυ που δημοσιεύθηκε από το Cambridge University Press επαναπροσδιόρισε την αυστριακή συμβολή στη νομισματική θεωρία και άνοιξε τη συζήτηση σχετικά με την ελεύθερη λειτουργία των τραπεζών, διατυπώνοντας ταυτόχρονα ένα επιχείρημα υπέρ των κλασματικών αποθεματικών σε ένα απορρυθμισμένο τραπεζικό σύστημα. Επίσης, λειτούργησε για τους νέους επιστήμονες ως πρότυπο ενός σοβαρού έργου που προκάλεσε συζήτηση εντός του κύριου ρεύματος της επιστήμης και δημοσιεύθηκε από έναν κορυφαίο ακαδημαϊκό εκδοτικό οίκο.
5b. Gerald P. O?Driscoll και Mario Rizzo, The Economics of Time and Ignorance, 1985. Το βιβλίο αυτό προσέφερε μια δραματική επανερμηνεία της αυστριακής παράδοσης, δίνοντας έμφαση στα ζητήματα της γνώσης και της αβεβαιότητας που φτάνουν μέχρι τον Μένγκερ, και συνδέοντάς τα με τότε σύγχρονα ζητήματα στην κεϋνσιανή και άλλες παραδόσεις. Ακόμη, προσέφερε μια σημαντική ματιά του ρόλου των θεσμών στην υπέρβαση της άγνοιάς μας.
5c. Don Lavoie, Rivalry and Central Planning, 1985. Η επεξεργασμένη έκδοση της διατριβής του Ντον υπό την επίβλεψη του Κίρζνερ άλλαξε ριζικά την επιστημονική συζήτηση για τη διαμάχη του σοσιαλιστικού σχεδιασμού συνδέοντας την αυστριακή κριτική του σοσιαλιστικού σχεδιασμού με τις ιδιαίτερα αυστριακές ιδέες του Χάγιεκ και του Μίζες που εκτίθενται στα δύο βιβλία τους που αναφέρω παραπάνω. Αυτό το βιβλίο σχεδόν από μόνο του έπεισε άλλους οικονομολόγους ότι, με τα λόγια του σοσιαλιστή Robert Heilbroner “ο Μίζες είχε δίκιο”.
Αυτά τα τρία βιβλία καθόρισαν την γενιά των Αυστριακών της οποίας μετείχα στις μεταπτυχιακές μου σπουδές στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Στη συνέχεια, θέλω να επισημάνω τρία βιβλία που δημοσιεύθηκαν έκτοτε και πήγαν τις αυστριακές ιδέες σε ένα νέο επίπεδο.
5d. Peter Lewin, Capital in Disequilibrium, 1999. Η αυστριακή θεωρία του κεφαλαίου για πολύ καιρό υπήρξε το πεδίο όπου οι διαφορές μεταξύ των Αυστριακών και του κυρίου ρεύματος ήταν οι βαθύτερες. Το βιβλίο του Πήτερ όχι μόνο παρουσιάζει αυτές τις διαφορές, αλλά και προάγει την αυστριακή θεωρία σε δύο σημαντικά σημεία, εφαρμόζοντάς την τόσο στη θεωρία της εταιρίας, όσο και στη θεωρία του ανθρώπινου κεφαλαίου.
5e. Roger Garrison, Time and Money, 2001. Το βιβλίο του Ρότζερ περιέχει πολλές και σημαντικές συνεισφορές στα αυστριακά μακροοικονομικά. Οι τρεις κομβικές είναι οι εξής: 1) τα διαγράμματά του των τεσσάρων τεταρτημορίων που παρουσιάζουν την Αυστριακή θεωρία των οικονομικών κύκλων και άλλα μακροοικονομικά φαινόμενα, 2) ο τρόπος με τον οποίο αυτά τα διαγράμματα καταδεικνύουν και αποσαφηνίζουν τις διαφορές ανάμεσα στους Αυστριακούς και σε άλλες σχολές μακροοικονομικών, όπως οι μονεταριστές και οι κεϋνσιανοί, 3) η εφαρμογή αυτών των διαγραμμάτων στη φορολογική πολιτική. Όλες οι μελλοντικές συζητήσεις της αυστριακής θεωρίας των οικονομικών κύκλων θα πρέπει να αξιοποιούν τη συμβολή αυτή του Ρότζερ.
5f. Steven Horwitz, Microfoundations and Macroeconomics: An Austrian Perspective, 2000. Ποτέ δεν με κατηγόρησε κανείς για υπερβολική μετριοφροσύνη, οπότε θα τιμήσω τη φήμη μου αυτή συμπεριλαμβάνοντας το δικό μου βιβλίο. Λειτουργεί συμπληρωματικά στο βιβλίο του Ρότζερ, εξετάζοντας κυρίως αυτό που ονομάζεται “νομισματική θεωρία” σε αντίθεση με τα μακροοικονομικά ή τη θεωρία των οικονομικών κύκλων, μολονότι ασχολείται και με αυτά τα ζητήματα. Εστιάζω στον ρόλο του χρήματος ως συναλλακτικού μέσου και του πώς οι υπεραφθονία και οι ελλείψεις στην προσφορά του χρήματος επιφέρουν διαστρέβλωση των τιμών και του μικροοικονομικού συντονισμού. Χρησιμοποιώ αυτή την οπτική για να εξετάσω τον πληθωρισμό και τον αποπληθωρισμό, καθώς και τις συνεπαγωγές της προσέγγισης του βιβλίου στη διαμάχη ανάμεσα της ελεύθερης λειτουργίας των τραπεζών εναντίον του συστήματος των κεντρικών τραπεζών.
Αυτά τα δέκα βιβλία θα συνιστούσαν ένα τέλειο πρόγραμμα δύο εξαμήνων στα αυστριακά οικονομικά για σχεδόν όλους όσοι ενδιαφέρονται να μάθουν για την σχολή αυτή. Νομίζω ότι θα βοηθούσε να έχει κανείς λίγες γνώσεις οικονομικών για να αποκομίσει όσο το δυνατόν περισσότερα από αυτά, αλλά αυτό δεν είναι απολύτως αναγκαίο. Τέλος, απολογούμαι σε όλους τους καλούς μου φίλους και συναδέλφους που τώρα θα παραπονεθούν που έμειναν εκτός αυτής της λίστας!
--
Ο Steven Horwitz είναι καθηγητής Οικονομικών στην έδρα Charles A. Dana στο St. Lawrence University και συγγραφέας του βιβλίου Hayek's Modern Family: Classical Liberalism and the Evolution of Social Institutions. Είναι μέλος του δικτύου στελεχών του FEE.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 30 Δεκεμβρίου 2019 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της The Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
