*Γράφει ο Tom Spencer
Τα διαβατήρια εμβολιασμού βρίσκονται σήμερα στο επίκεντρο της συζήτησης στην ΕΕ. Μια από τις μεγαλύτερες συνέπειες της πανδημίας είναι οι σοβαροί περιορισμοί στην ελεύθερη μετακίνηση. Τα εσωτερικά ανοιχτά σύνορα της ΕΕ είναι μια από τις θεμελιωδέστερες ελευθερίες της και πρέπει να περιορίζονται μόνο όταν αυτό είναι απολύτως αναγκαίο. Τα διαβατήρια εμβολιασμού παρέχουν έναν εξαιρετικό τρόπο για να αποκατασταθεί αυτή η ελευθερία.
Όσοι είναι σήμερα μη εμβολιασμένοι παρουσιάζουν τον κίνδυνο ότι μπορεί να διαδώσουν τον ιό σε μέρη που προς το παρόν είναι ασφαλή υποχρεώνοντάς τα να επιστρέψουν σε απαγορευτικά. Όσοι όμως είχαν την τύχη να εμβολιαστούν είναι ασφαλείς, και συνεπώς δεν
υπάρχει κάποιος πραγματικός λόγος να τους εμποδίζεται να ταξιδεύουν. Τα διαβατήρια εμβολιασμού παρέχουν έναν τρόπο ώστε να προσωρινά να επιτραπεί σε όσους έχουν εμβολιαστεί να έχουν ελευθερία μετακίνησης όσο ακόμη τα ταξίδια παραμένουν μη ασφαλή για τους μη εμβολιασμένους. Αυτός θα είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να επιστρέψει η ελευθερία στην Ευρώπη χωρίς να τεθούν σε κίνδυνο οι ζωές των ευάλωτων ανθρώπων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μάλιστα φαίνεται να συμφωνεί, καθώς η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεσμεύθηκε να εισαγάγει νομοθετικές προτάσεις εντός του μήνα. Γιατί λοιπόν τόσοι πολλοί άνθρωποι διαφωνούν με αυτή την πρόταση;
Το ισχυρότερο επιχείρημα εναντίον αυτών των διαβατηρίων είναι η επίκληση στην ισότιμη μεταχείριση. Οι επικριτές, όπως ο Πρόεδρος της Ρουμανίας Κλάους Ιοχάννης, υποστηρίζουν ότι μια τέτοια κίνηση θα ήταν διχαστική καθώς θα δημιουργούσε δύο κατηγορίες πολιτών. Γιατί κάποιοι πολίτες να μπορούν να ασκούν δικαιώματα που δεν μπορούν να τα ασκούν όλοι; Για τον Ιοχάννης φαίνεται άδικη η διακριτική αντιμετώπιση ατόμων βάσει των αποφάσεων που παίρνουν για τα δικά τους σώματα. Αυτό το επιχείρημα είναι ιδιαίτερα πειστικό για πολλούς νεότερης ηλικίας ανθρώπους λόγω του πώς κατανέμονται τα εμβόλια. Δεδομένου του ότι οι περισσότερες χώρες επιτρέπουν σε μεγαλύτερης ηλικίας ανθρώπους να εμβολιαστούν πριν από τους νεότερους, μπορεί να φαίνεται διάκριση βάσει ηλικίας το να δοθούν διαβατήρια εμβολιασμού αρχικά μόνο στους ηλικιωμένους.
Η εναλλακτική όμως είναι κανείς να μη μπορεί να ταξιδέψει. Ανάμεσα σε μια επιλογή ανάμεσα σε ένα μισογεμάτο και σε ένα άδειο ποτήρι, προφανώς πρέπει να επιλέξουμε το μισογεμάτο. Αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό όταν η επιλογή του άδειου ποτηριού έχει τόσο σημαντικές
οικονομικές επιπτώσεις. Το 2020, η ΕΕ δέχθηκε πάνω από ένα δισεκατομμύριο λιγότερες αφίξεις, γεγονός που έθεσε σε κίνδυνο μέχρι και 120 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Αν μπορούμε να βρούμε έναν τρόπο να αποκαταστήσουμε κάπως τις μετακινήσεις χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία των ανθρώπων, τότε αυτό θα πρέπει να το επιδιώξουμε ενεργά.
Ένας φόβος που μπορεί να συμμεριζόμαστε οι φιλελεύθεροι είναι το αν τα διαβατήρια εμβολιασμού θα έχουν όντως ημερομηνία λήξης. Όπως είπε άλλωστε και ο Μίλτον Φρίντμαν «τίποτα δεν είναι μονιμότερο από ένα προσωρινό κρατικό πρόγραμμα». Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τα διαβατήρια, τα οποία εκδόθηκαν αρχικά ως ένα μόνο προσωρινό μέτρο εν καιρώ πολέμου στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, την Ισπανία, τη Δανία και την Ελβετία. Είναι ξεκάθαρο ότι η διατήρηση επ’ αόριστο των διαβατηρίων εμβολιασμού θα συνιστούσε παραβίαση της ελευθερίας, και είναι κατανοητό το γιατί κάποιοι ανησυχούν για την εισαγωγή τους βάσει των όσων γνωρίζουν για την εξέλιξη προηγούμενων προσωρινών κρατικών προγραμμάτων.
Αυτό όμως μπορεί εύκολα να αντιμετωπιστεί. Η ΕΕ πρέπει να διασφαλίσει ένα αυστηρό χρονικό όριο, ώστε το πρόγραμμα να τερματιστεί μόλις παρέλθει η συγκεκριμένη ημερομηνία. Όταν ο συνολικός αριθμός περιστατικών, ο λόγος R, ή κάποιος άλλος σημαντικός δείκτης που θα προσδιοριστεί από τους επιδημιολόγους φτάσει το επιθυμητό επίπεδο, τότε η ύπαρξη του διαβατηρίου εμβολιασμού θα είναι δύσκολο να δικαιολογηθεί. Στο σημείο αυτό, όπου ο ιός θα τεθεί υπό έλεγχο με χαμηλά επίπεδα περιστατικών και θανάτων, η ΕΕ πρέπει να ανακαλέσει την πολιτική αυτή και να αποκαταστήσει την ελευθερία μετακίνησης για όλους τους πολίτες.
Φυσικά θα υπάρξουν δυσκολίες, όπως με όλα τα κρατικά προγράμματα, αλλά η τεχνολογία ήδη υπάρχει για την τάχιστη εφαρμογή αυτού του μέτρου. Η Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών έχει εισαγάγει ένα ταξιδιωτικό πάσο για τον COVID-19 που θα επιτρέψει την αποκατάσταση της ελευθερίας της μετακίνησης στα εμβολιασμένα άτομα. Έχει τη μορφή μιας εφαρμογής στο κινητό (με μια έγγραφη εναλλακτική) που πιστοποιεί ότι κάποιος έχει πλήρη ανοσία. Η εκκίνηση αυτού του προγράμματος έχει προγραμματιστεί για τον Μάρτιο του 2021 και δείχνει το ποσό εύκολο είναι να προσαρμοστούμε για να αποκαταστήσουμε την ελευθερία της μετακίνησης.
Συνολικά, ο καλύτερος τρόπος για τη μεγιστοποίηση της ελευθερίας και την προώθηση της επανέναρξης των διεθνών ταξιδιών με τρόπο που δεν θα βλάψει τη δημόσια υγεία είναι μέσω του διαβατηρίου εμβολιασμού. Μολονότι τα διαβατήρια αυτά πρέπει να εγκαταλειφθούν όταν αντιμετωπιστεί η απειλή του COVID-19, βραχυπρόθεσμα αποτελούν έναν αποτελεσματικό μηχανισμό που θα επιτρέψει την επιστροφή της ελευθερίας της μετακίνησης - και την στήριξη κλάδων που βασίζονται στον τουρισμό. Η ΕΕ δεν θα πρέπει να αφήσει τον φθόνο εκείνων που δεν είχαν την τύχη να εμβολιαστούν να εμποδίσει την εφαρμογή μιας ξεκάθαρα καλής πολιτικής.
*Ο Tom Spencer είναι ο βασικός υπεύθυνος οργάνωσης των London Neoliberals, και αντιπρόεδρος Διεθνών Παραρτημάτων του Progressive Policy Institute.
**Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 29 Μαρτίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του δικτύου Epicenter και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
