Του Alexander Hammond
Το Fraser Institute, μία καναδική δεξαμενή σκέψης, δημοσίευσε την 22η έκδοση της ετήσιας μελέτης της για την Παγκόσμια Οικονομική Ελευθερία (Economic Freedom of the World - EFW). Εδώ και καιρό ξέρουμε ότι, κατά μέσο όρο, οι πιο ελεύθερες οικονομίες είναι πλουσιότερες, αναπτύσσονται ταχύτερα και έχουν μεγαλύτερα προσδόκιμα ζωής.
Η έκδοση όμως του EFW για το 2018 μας δίνει περισσότερες πληροφορίες από ποτέ ως προς την εγγενή σύνδεση μεταξύ της οικονομικής ελευθερίας και άλλων δεικτών της ανθρώπινης ευημερίας - όπως η βρεφική θνησιμότητα, η ισότητα, η ευτυχία και τα ποσοστά ακραίας φτώχειας.
Μιλούν τα δεδομένα
Προκειμένου να κατατάξει το επίπεδο ελευθερίας 162 οικονομιών, ο EFW αναλύει 42 επιμέρους δείκτες σε πέντε κυρίως πεδία (το μέγεθος του κράτους, το νομικό σύστημα και τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα, την νομισματική υγεία, την ελευθερία διεξαγωγής διεθνούς εμπορίου, και τις ρυθμίσεις) χρησιμοποιώντας δεδομένα από το 2016 - την πιο πρόσφατη χρονιά με διαθέσιμα δεδομένα.
Για μια ακόμη φορά, το Χονγκ Κονγκ καταλαμβάνει την πρώτη θέση στις κατατάξεις του EFW - μια θέση που κρατά από το 1980. Η Σιγκαπούρη παραμένει δεύτερη, όπως συμβαίνει από το 2005. Οι υπόλοιπες 10 περισσότερο ελεύθερες χώρες είναι η Νέα Ζηλανδία, η Ελβετία, η Ιρλανδία, οι ΗΠΑ, η Γεωργία, ο Μαυρίκιος, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία και ο Καναδάς, με τις τελευταίες δύο χώρες να ισοβαθμούν στη 10η θέση. Οι χώρες που βρίσκονται στις τρεις τελευταίες θέσεις είναι η Αργεντινή, η Λιβύη και η Βενεζουέλα.
Οι θέσεις που καταλαμβάνουν οι οικονομίες στον EFW έχουν σημασία καθώς υπάρχει ένας σημαντικός συσχετισμός μεταξύ της οικονομικής ελευθερίας και της ανθρώπινης ευημερίας. Για να το αναλύσει αυτό, το Fraser Institute ομαδοποιεί τις 161 χώρες που μετρά σε τεταρτημόρια (δηλαδή κάθε τεταρτημόριο αντιπροσωπεύει ένα τέταρτο των οικονομιών), βάση του επιπέδου της οικονομικής τους ελευθερίας.
Τι αποτελέσματα έχει η οικονομική ελευθερία
Το μέσο εισόδημα στις χώρες του πιο ελεύθερου τεταρτημορίου είναι 7,1 φορές υψηλότερο από το μέσο εισόδημα του λιγότερο ελεύθερου τεταρτημορίου (40.376 έναντι 5.649 δολαρίων ΗΠΑ αντιστοίχως). Οι άνθρωποι που ανήκουν στο 10% των χαμηλότερων εισοδημάτων στις πιο ελεύθερες χώρες κερδίζουν, κατά μέσο όρο, 7,9 φορές περισσότερα χρήματα από το φτωχότερο 10% στο λιγότερο ελεύθερο τεταρτημόριο. Συγκριτικά, η ακραία φτώχεια (που ορίζεται από την Παγκόσμια Τράπεζα ως εισόδημα 1,90 δολαρίων ΗΠΑ ημερησίως) σχεδόν δεν υπάρχει στις πιο ελεύθερες χώρες. Σχεδόν το ένα τρίτο του συνολικού πληθυσμού όμως των χωρών του χαμηλότερου τεταρτημορίου ζει σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Είναι συνεπώς σαφές ότι για τους απολύτως φτωχότερους είναι αφάνταστα καλύτερο να ζουν σε μια πιο ελεύθερη οικονομία.
Η οικονομική ελευθερία όμως δεν αφορά μόνο τα χρήματα. Πάρτε για παράδειγμα το προσδόκιμο ζωής. Στις πιο ελεύθερες οικονομίες, οι άνθρωποι ζουν κατά μέσο όρο 15 χρόνια περισσότερο από τους ανθρώπους στα πιο περιοριστικά συστήματα. Για πολλούς ανθρώπους αυτό καθορίζει το αν θα ζήσουν τόσο ώστε να γνωρίσουν τα εγγόνια τους ή θα πεθαίνουν πριν αυτά να γεννηθούν.
Η βρεφική θνησιμότητα είναι ακόμη ένας δείκτης που υπογραμμίζει το τεράστιο ανθρώπινο κόστος των απομονωτικών οικονομικών πολιτικών. Με όρους θανάτων ανά 1000 γεννήσεις, το απελπιστικό ποσοστό θανάτων στις λιγότερο οικονομικά ελεύθερες χώρες είναι 6,8 φορές υψηλότερο από το αντίστοιχο στις πιο ελεύθερες χώρες - 42,2 έναντι 6,2 αντιστοίχως.
Συνδέονται επίσης τα προβλήματα του μισογυνισμού. Αν δούμε τον Δείκτη Ανισότητας των Φύλων των Ηνωμένων Εθνών, όπου το μηδέν δηλώνει την απόλυτη ισότητα μεταξύ των φύλων και το ένα την απόλυτη ανισότητα, οι λιγότερο ελεύθερες χώρες έχουν ένα μέσο όρο μόλις 0,46 - έναντι του 0,18 για το τεταρτημόριο της μεγαλύτερης ελευθερίας.
Οι ελεύθεροι άνθρωποι είναι επίσης ευτυχέστεροι. Ο Παγκόσμιος Δείκτης Ευτυχίας των ΗΕ ζήτησε από τους ερωτώμενους να κατατάξουν τις ζωές τους σε μια κλίμακα από το μηδέν ως το 10, με το 10 να δηλώνει την καλύτερη δυνατή ζωή και το 0 την χειρότερη που μπορεί κανείς να φανταστεί. Οι πιο οικονομικά φιλελεύθερες χώρες για μια ακόμη φορά κερδίζουν: ο EFW καταδεικνύει ότι το τεταρτημόριο της μεγαλύτερης ελευθερίας έχει μέση επίδοση δύο βαθμούς μεγαλύτερη από αυτό της λιγότερης ελευθερίας - 6,5 έναντι 4,48.
Ο κόσμος γίνεται οικονομικά πιο ελεύθερος
Υπάρχουν περισσότερα καλά νέα. Παρά την τάση μας να είμαστε απαισιόδοξοι ως προς την κατάσταση του κόσμου σήμερα, ο EFW καταδεικνύει ότι η οικονομική ελευθερία έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία 25 χρόνια και ότι η μεγαλύτερη βελτίωση έχει σημειωθεί στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Το 1990, η μέση επίδοση οικονομικής ελευθερίας μιας “υψηλού εισοδήματος βιομηχανικής” χώρας ήταν 7,18 με άριστα το 10, έναντι μόλις 5,28 για τη μέση “αναπτυσσόμενη” χώρα - ένα χάσμα της τάξης του 1,90. Μέχρι το 2016, αυτό το χάσμα είχε μειωθεί κατά 46%: οι αναπτυσσόμενες οικονομίες ήταν μόλις 1,06 βαθμούς πίσω από τις βιομηχανικές χώρες. Η ραγδαία βελτίωση της επίδοσης στον EFW από πολλές αναπτυσσόμενες οικονομίες οφείλεται πρωτίστως στη βελτίωση ως προς τον τομέα της απελευθέρωσης του εμπορίου και της νομισματικής υγείας (δηλαδή της σταθεροποίησης της αγοραστικής ισχύος μέσω της καταπολέμησης του πληθωρισμού).
Το αποτέλεσμα αυτής της προόδου είναι ότι, σταθμισμένα προς τον πληθυσμό, ο μέσος άνθρωπος σήμερα ζει σε μια πολύ πιο ελεύθερη οικονομία. Αναλογιστείτε πως, αν ο κόσμος του 1980 ήταν σήμερα μια χώρα, η επίδοσή του ως προς την οικονομική ελευθερία τον κατέτασσε στην 160 θέση έναντι 163 κρατών - δύο θέσεις κάτω από την ρημαγμένη από τον πόλεμο Συρία. Αν όμως ο κόσμος του 2016 ήταν μια χώρα το 1980, θα ήταν η 12η πιο ελεύθερη με επίδοση 6,62 - λίγο πιο πάνω από την Αυστραλία του 1980.
Η τελευταία μελέτη του EFW για μια ακόμη φορά καταδεικνύει τον βαθύ και αδιάρρηκτο δεσμό μεταξύ της οικονομικής ελευθερίας και άλλων σημαντικών επιμέρους δεικτών της ανθρώπινης ευημερίας, όπως ο πλούτος, η ανακούφιση από τη φτώχεια, το προσδόκιμο ζωής, η ανισότητα, η βρεφική θνησιμότητα και η ευτυχία.
Είναι ξεκάθαρο ότι, παρά τις μεγάλες προκλήσεις που παραμένουν, οι φτωχότεροι στις κοινωνίες μας συνεχίζουν να ωφελούνται το περισσότερο από ισχυρά ιδιοκτησιακά δικαιώματα, από τη χαλάρωση των ρυθμιστικών εμποδίων, και τη μεγαλύτερη απελευθέρωση του εμπορίου. Μακάρι να το θυμούνται αυτό οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής ώστε να συνεχιστεί η πορεία μας προς τη μεγαλύτερη οικονομική ελευθερία.
--
Ο Alexander C.R. Hammond είναι βοηθός ερευνητής στο HumanProgress.org.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 29 Σεπτεμβρίου 2018 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
