Του David Henderson
Ο Βρετανός δημοσιογράφος Nicholas Wapshott συγγραφέας του Keynes - Hayek: The Clash that Defined Modern Economics (Κέυνς - Χάγιεκ: Η σύγκρουση που καθόρισε τα σύγχρονα οικονομικά) εξέδωσε ένα νέο βιβλίο με τίτλο Samuelson - Friedman: The Battle Over the Free Market (Σάμιουελσον - Φρίντμαν: Η μάχη για την ελεύθερη αγορά). Ο Wapshott ιχνηλατεί τις διαφορές απόψεων μεταξύ του Πωλ Σάμιουελσον από το ΜΙΤ και του Μίλτον Φρίντμαν από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο, και περιγράφει τις μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις στις οκτώ δεκαετίες που γνωρίζονταν, ιδίως από τη δεκαετία του 1960 μέχρι τον θάνατο του Φρίντμαν το 2006.
Πρόκειται για τις δύο σημαντικότερες μορφές στην οικονομική επιστήμη του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Από τη δεκαετία του 1950 μέχρι και τη δεκαετία του 1970, ο κεϋνσιανός Σάμιουελσον πίστευε ότι η δημοσιονομική πολιτική είναι ισχυρότερο εργαλείο διαχείρισης της οικονομίας από τη νομισματική πολιτική. Κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του πίστευε στη μεγάλης έκτασης ρύθμιση, φορολογία, κρατική δαπάνη και αναδιανομή. Ο Φρίντμαν πίστευε ότι η νομισματική πολιτική είναι ισχυρότερη από τη δημοσιονομική και πίστευε επίσης ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες θα πρέπει να μειώσουν σημαντικά την παρέμβαση του κράτους ώστε όλες οι κρατικές οικονομίες να πλησιάσουν περισσότερο στην ελεύθερη αγορά. Μολονότι ο Φρίντμαν και ο Σάμιουελσον ποτέ δε συμφώνησαν ως προς τον προσήκοντα ρόλο του κράτους, κατά τη δεκαετία του 1980 ο Σάμιουελσον προσέγγισε την άποψη του Φρίντμαν ως προς την ισχύ της νομισματικής πολιτικής καθώς και ως προς το ότι δεν υπάρχει κάποια μακροπρόθεσμη στάθμιση μεταξύ του πληθωρισμού και της ανεργίας.
Η παρανόηση του μονεταρισμού
Πολλές από τις ιστορίες που αφηγείται ο Wapshott είναι συναρπαστικές, αλλά δεν κατανοεί επαρκώς τα οικονομικά για να εξηγήσει τις απόψεις του Φρίντμαν. Ο Wapshott φαίνεται να είναι αμετανόητος κεϋνσιανός και συνεπώς του είναι σχετικά εύκολο να εξηγήσει τις απόψεις του Σάμιουελσον. Όμως δε φαίνεται να κατανοεί πλήρως τον μονεταρισμό του Φρίντμαν και συνεπώς, προκειμένου να εξηγήσει τη σκέψη του, προσπαθεί να την αναλύσει υπό ένα κεϋνσιανό πρίσμα. Η κριτική μου δεν είναι ότι ο Wapshott δε συμφωνεί με τον μονεταρισμό, μολονότι δε φαίνεται να συμφωνεί - είναι ότι δε φαίνεται να κατανοεί αυτή τη σχολή σκέψης.
Παραθέτω τις τρεις πρώτες παραγράφους του David R. Henderson, “Great Stories and Weak Economics,” Regulation, Winter 2021-22.
Διαβάστε τα κομμάτια που ακολουθούν και θα δείτε γιατί επέλεξα αυτόν τον τίτλο.
Ένα από τα αγαπημένα μου αποσπάσματα:
“Ένα από τα πιο όμορφα κομμάτια του βιβλίου είναι οι παραθέσεις από τις δημόσιες δηλώσεις που έκανε καθένας από τους δύο αυτούς οικονομολόγους για το έργο του άλλου και από έντονα κολακευτικές επιστολές που αντάλλαξαν οι Φρίντμαν και Σάμιουελσον από τη δεκαετία του 1960 μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Γνωρίζονταν από τη δεκαετία του 1930, όταν ο Φρίντμαν ήταν μεταπτυχιακός φοιτητής στο πανεπιστήμιο του Σικάγο και ο Σάμιουελσον προπτυχιακός.
Μετά την ανακοίνωση της απονομής του βραβείου Νόμπελ στον Σάμιουελσον τον Οκτώβριο του 1970, ο Φρίντμαν έγραψε στο Newsweek ότι ο Σάμιουελσον ήταν ‘ένας λαμπρός και πρωτότυπος μαθηματικός οικονομολόγος’ και ‘ηγέτης στην προσπάθεια δημιουργίας ενός σπουδαίου κέντρου οικονομικών μελετών και έρευνας στο ΜΙΤ, αναδεικνύοντας ένα συνηθισμένο πανεπιστημιακό τμήμα σε ένα από τα σημαντικότερα του κόσμου’. Μετά την ανακοίνωση της απονομής του βραβείου Νόμπελ στον Φρίντμαν τον Οκτώβριο του 1976, ο Σάμιουελσον αξιοποίησε την στήλη του στο Newsweek για να συγχαρεί τον Φρίντμαν για ‘τις επιστημονικές του συνεισφορές και τον ηγετικό του ρόλο στην έρευνα’ Στη συνέχεια, ο Σάμιουελσον σε έναν πιο προσωπικό τόνο, έγραψε:
‘Αυτό που δεν κατάφερα να μεταδώσω είναι τον ενθουσιασμό και την ευθυμία του Μίλτον Φρίντμαν, την κοφτερή του διάνοια, και την αμείωτη ευγένειά του στον διάλογο. Ο κόσμος τον θαυμάζει για τα επιτεύγματά του. Οι οικείοι του τον αγαπούν για το ποιος είναι’.
Το είπε ποτέ κανείς καλύτερα;”
--
*Ο David Henderson είναι ερευνητής στο Hoover Institution και καθηγητής οικονομικών στη μεταπτυχιακή σχολή διοίκησης επιχειρήσεων και δημόσιας διοίκησης του Naval Postgraduate School στο Monterey της Καλιφόρνιας.
*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 6 Ιανουαρίου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
