Του Mark J. Perry
Το Σάββατο 6 Φεβρουαρίου συμπληρώθηκαν 110 χρόνια από τη γέννηση του Προέδρου Ρόναλντ Ρήγκαν - γεννήθηκε στις 6/2/1911. Είναι ευκαιρία λοιπόν να ανακαλέσουμε κάποια κομμάτια της παρακαταθήκης του για να τιμήσουμε τα γενέθλια του 40ου Προέδρου των ΗΠΑ, Ρόναλντ Γουίλσον Ρήγκαν.
1. Είναι περίεργο, αλλά σε ολόκληρη την ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών, μόλις δύο Πρόεδροι των ΗΠΑ επισκέφθηκαν το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης (NYSE) κατά τη διάρκεια της θητείας τους: ο Ρόναλντ Ρήγκαν το 1985 και ο Τζωρτζ Μπους το 2007. Μετά την ολοκλήρωση της θητείας του, ο Ρήγκαν επισκέφθηκε ξανά το NYSE το 1992 με τον Μιχαήλ Γκορμπατσώφ με ευκαιρία τη συμπλήρωση διακοσίων ετών λειτουργίας του.
Λίγο μετά τον θάνατο του Ρήγκαν στις 5 Ιουνίου 2004, το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης δημοσίευσε αυτό το τιμητικό κείμενο για τον 40ο Πρόεδρο των ΗΠΑ στην ιστοσελίδα του:
Στις 28 Μαρτίου του 1985, ο Πρόεδρος Ρόναλντ Ρήγκαν επισκέφθηκε για πρώτη φορά το NYSE για να χαιρετήσει την εύρωστη επέκταση της αμερικανικής οικονομίας, καθώς και τον κεντρικό ρόλο του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης ως το νευρικό κέντρο του επιχειρηματικού καπιταλισμού. Ο Πρόεδρος Ρήγκαν ήταν ο πρώτος εν ενεργεία Πρόεδρος των ΗΠΑ που επισκέφθηκε το NYSE.
Στις 9:53 πμ εκείνο το πρωί, ο Πρόεδρος Ρήγκαν - εν μέσω έντονων επευφημιών - απευθύνθηκε στην κοινότητα του Χρηματιστηρίου από τον εξώστη της καμπάνας. Πλαισιωμένος από τον αρχηγό του επιτελείου του Donald T. Regan και τον Πρόεδρο και Διευθύνοντα Σύμβουλο του NYSE, John J. Phelan, ο Πρόεδρος Ρήγκαν ανακοίνωσε: «Είμαστε δυναμικοί στην αμερικανική οικονομία. Η αμερικανική οικονομία είναι σαν ένα άλογο κούρσας που άρχισε να καλπάζει». Θέλοντας να στείλει «τις οικονομικές αρκούδες σε χειμερία νάρκη» είπε «αυτό είναι το οικονομικό μας πρόγραμμα για τα επόμενα τέσσερα χρόνια - να απελευθερώσουμε τον ταύρο της οικονομίας».
Καθ’ όλη τη διάρκεια της προεδρίας του, ο Πρόεδρος συνέχισε να υπερασπίζεται τις αρχές και τη δύναμη των ελεύθερων ανθρώπων που ανταγωνίζονται στις ελεύθερες αγορές. Κατά την πρώτη χρονιά της θητείας του, τον Σεπτέμβριο του 1981, ο Ρήγκαν μίλησε για τις θεμελιώδεις πεποιθήσεις του σε μέλη του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας:
«Εμείς που ζούμε σε κοινωνίες ελεύθερης αγοράς πιστεύουμε ότι η ανάπτυξη, η ευημερία και, εντέλει, η ολοκλήρωση των ανθρώπων δημιουργούνται από κάτω προς τα πάνω και όχι από τις κυβερνήσεις προς τα κάτω. Μόνο όταν το ανθρώπινο πνεύμα είναι ελεύθερο να επινοήσει και να δημιουργήσει, μόνο όταν τα άτομα αποκτήσουν προσωπικό διακύβευμα στη διαδικασία της απόφασης για τις οικονομικές πολιτικές και όφελος από την επιτυχία τους - μόνο τότε μπορούν οι κοινωνίες να παραμένουν ζωντανές, δυναμικές, ευημερούσες, προοδευτικές και ελεύθερες.
Εμπιστευθείτε τους ανθρώπους. Αυτό είναι το ένα και αδιαμφισβήτητο δίδαγμα ολόκληρης της μεταπολεμικής περιόδου που αντίκειται στην ιδέα ότι οι άτεγκτοι κρατικοί έλεγχοι είναι αναγκαίοι για την οικονομική ανάπτυξη. Οι κοινωνίες που έχουν πετύχει την εντυπωσιακότερη και με την ευρύτερη βάση πρόοδο δεν είναι εκείνες που υφίστανται τον πιο στενό έλεγχο, ούτε οι μεγαλύτερες σε μέγεθος, ούτε οι πλουσιότερες σε φυσικούς πόρους. Όχι, αυτό που τις ενώνει είναι η πίστη τους στη μαγεία της αγοράς.
Η καθημερινή ζωή επιβεβαιώνει το θεμελιώδες ανθρώπινο και δημοκρατικό ιδεώδες ότι η ατομική προσπάθεια αξίζει οικονομική επιβράβευση. Τίποτα δεν συντρίβει περισσότερο το πνεύμα των ανθρώπων που εργάζονται και το ίδιο το όραμα της ανάπτυξης από την απουσία ανταμοιβής για την έντιμη εργασία και την ανάληψη θεμιτού ρίσκου. Να μιλήσω απλά: Δεν μπορούμε να έχουμε ευημερία και επιτυχή ανάπτυξη χωρίς οικονομική ελευθερία. Ούτε μπορούμε να διατηρήσουμε τις ατομικές και πολιτικές μας ελευθερίες χωρίς οικονομική ελευθερία. Τα κράτη που επιδιώκουν να ελέγχουν τους πολίτες τους με τον διακηρυγμένο στόχο να παρέχουν ασφάλεια και ελευθερία καταλήγουν να τα χάνουν και τα δύο αυτά. Αντιθέτως, τα κράτη που ιεραρχούν ως πρώτη προτεραιότητά τους την ελευθερία βρίσκουν ότι ταυτόχρονα παρέχουν ασφάλεια και οικονομική πρόοδο».
Ένα σχόλιο: Όπως πρότεινα σε ένα άρθρο μου το 2016 λίγο μετά την εκλογή του Προέδρου Τραμπ, η όσο το δυνατόν επίσκεψή του στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης θα ήταν ένα ισχυρό σύμβολο της υποστήριξής του στην οικονομία της αγοράς της χώρας μας και το «νευρικό κέντρο του επιχειρηματικού της καπιταλισμού». Ο Τραμπ δεν επισκέφθηκε κατά τη θητεία του το NYSE. Αμφιβάλλω αν μια τέτοια επίσκεψη είναι στα σχέδια του επιτελείου Μπάιντεν.
2. Περισσότερο ίσως από οποιονδήποτε άλλον Πρόεδρο των ΗΠΑ, ο Ρόναλντ Ρήγκαν είχε μια εξαιρετική αίσθηση του χιούμορ, και κατέδειξε το πνεύμα του σε πολλές από τις δημόσιες ομιλίες του. Μπορείτε να δείτε πολλά σπουδαία παραδείγματα του χιούμορ του Ρήγκαν στο παρακάτω βίντεο με τίτλο “The Best of Reagan.”
3. Μία από τις διασημότερες και πιο επιδραστικές ίσως ομιλίες του Προέδρου Ρήγκαν ήταν η ομιλία του στο Τείχος του Βερολίνου, την οποία εκφώνησε στην Πύλη του Βραδεμβούργου στις 12 Ιουνίου του 1987. Σε εκείνη την ομιλία του (περίπου στο 12:00 στο παρακάτω βίντεο), ο Ρήγκαν είπε το περίφημο «κ. Γκορμπατσώφ, γκρεμίστε αυτό το τείχος!». Αυτή η δήλωση και η ομιλία συνέβαλαν στην αλλαγή της πορεία της ιστορίας, και υπάρχει ακόμη και ολόκληρο λήμμα στην Wikipedia με τίτλο “Tear Down This Wall.”
Σύμφωνα με τη Wikipedia λοιπόν «Η ομιλία αυτή προκάλεσε σημαντικές αντιδράσεις ακόμη και μέσα στο επιτελείο του Ρήγκαν, καθώς διάφοροι υψηλόβαθμοι συνεργάτες και βοηθοί του τον συμβούλευσαν να μη χρησιμοποιήσει αυτή τη φράση, λέγοντας πως οτιδήποτε που μπορούσε να προκαλέσει περαιτέρω εντάσεις μεταξύ της Ανατολής και της Δύσης ή να φέρει σε αμηχανία τον Γκορμπατσώφ, με τον οποίον ο Πρόεδρος Ρήγκαν είχε οικοδομήσει μια καλή σχέση, θα πρέπει να αποφευχθεί. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι στη Δυτική Γερμανία και οι λογογράφοι του Προέδροι, μεταξύ των οποίων και ο Peter Robinson είχαν διαφορετική γνώμη». Ακολουθεί το μέρος του κειμένου πριν τη διάσημη αυτή φράση του Ρήγκαν:
«Καλωσορίζουμε την αλλαγή και το άνοιγμα, γιατί πιστεύουμε ότι η ελευθερία και η ασφάλεια συμβαδίζουν, ότι η προαγωγή της ανθρώπινης ελευθερίας μπορεί μόνο να ενισχύσει τον στόχο της παγκόσμιας ειρήνης. Υπάρχει κάτι που μπορούν να κάνουν οι Σοβιετικοί που θα στείλει το αναμφισβήτητο σήμα που θα προάγει δραματικά τον σκοπό της ελευθερίας και της ειρήνης. Γενικέ Γραμματέα Γκορμπατσώφ, αν επιδιώκετε την ειρήνη, αν επιδιώκετε ευημερία για τη Σοβιετική Ένωση και την Ανατολική Ευρώπη, αν επιδιώκετε φιλελευθεροποίηση, ελάτε σ’ αυτή την πύλη. Κύριε Γκορμπατσώφ, ανοίξτε αυτή την πύλη. Κύριε Γκορμπατσώφ, γκρεμίστε αυτό το τείχος!
4. Λιγότερο από δύο χρόνια μετά την ομιλία του Ρόναλντ Ρήγκαν στο Τείχος του Βερολίνου, αυτό όντως έπεσε αναπάντεχα στις 9 Νοεμβρίου του 1989, ένα γεγονός το οποίο ο Peter Jennings στο ρεπορτάζ του περιγράφει ως «ίσως τη σημαντικότερη ανακοίνωση στην Κεντρική Ευρώπη μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και σίγουρα μετά την ανέγερση του τείχους το 1961».
------
* Ο Mark J. Perry είναι ερευνητής στο American Enterprise Institute και καθηγητής οικονομικών στο University of Michigan
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 5 Φεβρουαρίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
