Γράφει ο Scott Sumner
Όπως επεσήμανε πρόσφατα ο Matt Yglesias ο όρος «πανικός» έχει μια αρνητική συμπαραδήλωση. Τουίτταρε «Το "μην πανικοβάλλεστε για το Χ" πάντα είναι σωστό γιατί όπως λειτουργεί η γλώσσα, ο «πανικός» είναι εξ ορισμού και πάντα μια λάθος αντίδραση στην οποιαδήποτε κατάσταση».
Δεν θα διαφωνήσω με τον ισχυρισμό του Yglesias, καθώς ορθά περιγράφει το πώς αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι αυτόν τον όρο. Επιμένω όμως ότι ο πανικός συχνά είναι η κατάλληλη αντίδραση, αν τον ορίσουμε με τον τρόπο που χρησιμοποιείται ο όρος από το κράτος. Πράγματι, διαμέσου της ιστορίας, τα κράτη συχνά δικαιολογούν μοχθηρές πολιτικές διά του ισχυρισμού ότι ψεύδονται στο κοινό προκειμένου να προλάβουν τον «πανικό», ως εάν το κράτος να είναι κατά κάποιον τρόπο εξυπνότερο από το κοινό. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ισχύει το αντίθετο.
Πολλοί ηλικιωμένοι άνθρωποι που ζουν στην περιοχή της Νέας Υόρκης και του Νιου Τζέρσι πέθαναν γιατί η κυβέρνηση Τραμπ (και για να λέμε την αλήθεια, και τοπικοί ηγέτες των Δημοκρατικών) προσπάθησαν να προλάβουν τον πανικό. Παραθέτω από το Politico:
«Τα email και οι απομαγνητοφωνήσεις περιγράφουν λεπτομερειακά το πώς στις πρώτες μέρες του 2020 ο Τραμπ και οι σύμμαχοί του στον Λευκό Οίκο εμπόδισαν τις ενημερώσεις των μέσων και τις συνεντεύξεις με αξιωματούχους των κέντρων για τον έλεγχο και την πρόληψη νοσημάτων (Centers for Disease Control and Prevention - CDC), προσπάθησαν να τροποποιήσουν τις οδηγίες δημόσιας ασφάλειας που συνήθως εκδίδονται από τον φορέα αυτόν και έδωσαν οδηγίες σε αξιωματούχους του φορέα να καταστρέψουν έγγραφα με τρόπο που θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως πολιτική παρέμβαση.
Τα έγγραφα υπογραμμίζουν επίσης το πώς οι διορισθέντες αξιωματούχοι από τον Τραμπ προσπάθησαν να υπονομεύσουν το έργο επιστημόνων και μόνιμου προσωπικού του CDC για να ελέγχουν το μήνυμα της κυβέρνησης ως προς τη διάδοση του ιού και τους κινδύνους της μετάδοσης και της προσβολής από αυτόν...
Διάφοροι πρώην υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι του Τραμπ που εργάστηκαν για την αντιμετώπιση του ιού από την κυβέρνηση, δήλωσαν δημοσίως εκ των υστέρων ότι δεν ήθελαν να πανικοβάλλουν το αμερικανικό κοινό».
Η συγκεκριμένη ανησυχία της κυβέρνησης Τραμπ ήταν ότι ο πανικός θα οδηγούσε τους ανθρώπους να σταματήσουν να βγαίνουν έξω και να περιορίσουν την κατανάλωσή τους, βυθίζοντας έτσι ενδεχομένως την οικονομία σε βαθιά ύφεση. Εντέλει, η αλήθεια αποκαλύφθηκε και το κοινό έκανε ακριβώς αυτό που εκείνοι φοβούνταν. Και όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά και στις περισσότερες άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Σουηδίας. Μέχρι τότε όμως, χιλιάδες φιλοξενούμενοι σε γηροκομεία στη Νέα Υόρκη και το Νιου Τζέρσι είχαν ήδη προσβληθεί και πεθάνει αχρείαστα.
Η μητέρα μου και ο πατριός μου ακόμη ζουν, καθώς το σύμπλεγμα κατοικιών στο Τούσον (που φροντίζει ηλικιωμένους) κατανόησε τον κίνδυνο του κορονοϊού εγκαίρως ώστε να πανικοβληθεί και να λάβει προφυλάξεις. Έτσι, μόνο λίγοι από τους εκατοντάδες ανθρώπους που ζουν εκεί προσεβλήθησαν μέχρι και σήμερα.
Έχω διαβάσει πολλές συνεντεύξεις από γιατρούς και νοσηλευτές που φρόντισαν ασθενείς με κορονοϊό. Οι γιατροί και οι νοσηλευτές συχνά παραπονιούνται ότι ακόμη και πολλοί άνθρωποι που βρίσκονται στην εντατική ισχυρίζονται ότι ο κορονοϊός είναι απλώς μια απάτη. Λίγος περισσότερος πανικός θα βοηθούσε αυτούς τους ασθενείς.
Από την άλλη πλευρά, την άνοιξη που μας πέρασε, προέβλεψα ότι όπως ακριβώς αντιδράσαμε υπερβολικά χαλαρά όταν ξέσπασε η πανδημία, θα αντιδράσουμε υπερβολικά προς το τέλος της. Έτσι ακριβώς, παραμένουν εν ισχύ υπερβολικοί περιορισμοί σε πολλές περιοχές, παρά την ευρεία διαθεσιμότητα εμβολίων. Έτσι, πιθανό να είναι όχι μόνο το να πανικοβαλλόμαστε λιγότερο απ’ όσο πρέπει, αλλά και περισσότερο.
Προσωπικά, πάντα προσπαθώ να πανικοβάλλομαι όσο πρέπει.
* Ο Scott Sumner είναι οικονομολόγος, διευθυντής του προγράμματος νομισματικής πολιτικής στο Mercatus Center at George Mason University, ερευνητής στο Independent Institute και καθηγητής του Bentley University στο Waltham της Μασαχουσέτης.
** Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 14 Νοεμβρίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
