Toυ Ryan Khurana
Μεγάλο πανικό προξενούν οι συνέπειες που θα έχουν οι τεχνολογίες της τεχνητής νοημοσύνης στο μέλλον της εργασίας. Κάποιοι στοχαστές, όπως ο νομπελίστας Joseph Stiglitz έχουν υποστηρίξει ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα εντείνει την ανισότητα, και η διαβόητη στατιστική για τον αυτοματισμό του 47% των θέσεων εργασίας ακόμη προκαλεί αντιδράσεις. Ο Πρόεδρος Τραμπ έχει υιοθετήσει αυτό τον τεχνοπανικό, ιδίως με την αντίθεσή του έναντι των καινοτομιών της Amazon, και τα μηνύμα που απευθύνει στην περιοχή του rust belt, όπου οι εργάτες έχουν αντικατασταθεί από την τεχνολογία και την παγκοσμιοποίηση. Αν όντως θέλει όμως να βελτιώσει την πρόσβαση σε θέσεις εργασίας, θα πρέπει να υιοθετήσει τις νέες τεχνολογίες και όχι να τις καθυστερεί.
Η τεχνολογία δεν εξαλείφει θέσεις εργασίας - τις μετακινεί
Υπάρχει ένα παλιό παράδοξο στα οικονομικά: όταν η τεχνολογία βελτιώνει την αποτελεσματικότητα ενός πόρου, τότε αυτός ο πόρος θα καταναλώνεται περισσότερο έντονα, αυξάνοντας σημαντικά την παραγωγή. Ενώ ιδέες όπως αυτή έχουν κομβική θέση στα οικονομικά του περιβάλλοντος (η καλύτερη παραγωγή ενέργειας αυξάνει τη ζήτηση ενέργειας), έχει σημαντικές εφαρμογές και στην αγορά εργασίας. Όταν μια νέα τεχνολογία κάνει την εργασία παραγωγικότερη, τότε μια εταιρεία δεν χρειάζεται να προσλάβει λιγότερους εργαζομένους για να πετύχει την ίδια παραγωγή, αλλά θα θέλει να προσλάβει πολλούς περισσότερους για να αυξήσει τα εισοδήματά της.
Για να κάνουμε συγκεκριμένο αυτό το παράδειγμα, αρκεί να αναφερθούμε στην επίδραση που είχαν τα ΑΤΜ στους ταμίες των τραπεζών. Πριν την εισαγωγή των ΑΤΜ, το κύριο καθήκον ενός ταμία ήταν να μετρά χρήματα και να ενημερώνει τους τραπεζικούς λογαριασμούς. Τα ΑΤΜ ανέλαβαν αυτό το έργο εξ ολοκλήρου, οπότε θα υπέθετε κανείς ότι οι ταμίες δεν θα χρειάζονταν πια, έτσι; Μπείτε όμως στην οποιαδήποτε τράπεζα και θα δείτε ότι ακόμη υπάρχουν ταμίες. Μάλιστα, υπάρχουν σήμερα πολλοί περισσότεροι ταμίες απ' ό,τι πριν την εισαγωγή των ΑΤΜ.
Τα φτηνά ΑΤΜ αυτοματοποίησαν την χρονοβόρα εργασία των ταμιών, μειώνοντας τον χώρο που χρειάζεται μια τράπεζα και εξοικονομώντας χρήματα γι' αυτές. Επίσης, μπορούν να εγκατασταθούν οπουδήποτε. Έτσι, οι τράπεζες χρειάζονταν πλέον λιγότερο χώρο και μπορούσαν να ανοίξουν υποκαταστήματα σε περισσότερες τοποθεσίες. Σ' αυτές, χρειάζονταν περισσότερους ταμίες. Ενώ αρχικά αυτοί αφιέρωναν μόνο ένα μέρος του χρόνου τους στο να αντιμετωπίζουν ζητήματα των πελατών και να βελτιώνουν την ποιότητα της ικανοποίησης τους, αυτός είναι πλέον ο κύριος ρόλος τους. Η ζήτηση γι' αυτό το επάγγελμα αυξήθηκε, μολονότι η ανάγκη για την αριθμητική μειώθηκε, ενώ η εξυπηρέτηση των πελατών απέκτησε μεγαλύτερη σημασία.
Μ'' αυτόν τον τρόπο επηρεάζουν πάντα οι νέες τεχνολογίες την αγορά εργασίας: ενισχύουν την παραγωγικότητα και αυξάνουν τις θέσεις εργασίας. Το ζήτημα δεν είναι ότι η τεχνολογία καταστρέφει θέσεις εργασίας, αλλά η αποτυχία των νέων αυτών θέσεων να σηματοδοτήσουν τη ζήτηση. Από το 1980, τα επαγγέλματα με τη μεγαλύτερη ζήτηση είναι αυτά που απαιτούν κοινωνικές δεξιότητες καθώς οι υπολογιστές δεν τις κατέχουν - αλλά η έμφαση της βελτίωσης των κοινωνικών δεξιοτήτων των νέων ανθρώπων (η των προγραμμάτων επανεκπαίδευσης μ' αυτή την εστίαση) είναι ελάχιστη. Αυτό οφείλεται σε διάφορα νομικά και ρυθμιστικά εμπόδια που καθιστούν τη μετάβαση σε σταδιοδρομίες που βασίζονται στις υπηρεσίες τεχνητά δύσκολη.
Πάρτε για παράδειγμα τα επαγγέλματα φροντίδας που είναι ανάμεσα σ' εκείνα με τη μεγαλύτερη ζήτηση λόγω της γήρανσης του πληθυσμού. Προβλέπεται ότι μέσα σε 4 χρόνια θα υπάρχουν 1,2 εκατομμύρια κενές θέσεις εργασίας για νοσοκόμους. Παρ' όλα αυτά μαίνεται η κατακραυγή για την έλλειψη θέσεων εργασίας. Η εργασία του νοσοκόμου βεβαίως είναι δύσκολη και δεν κάνει για όλους, έτσι; Όπως με κάθε επάγγελμα χρειάζεται εκπαίδευση, και όσοι αναζητούν εργασία θα είναι πρόθυμοι να επενδύσουν σ' αυτή την εκπαίδευση αν αξίζει τον κόπο.
Οι υπολογιστές δεν έχουν ήπιες δεξιότητες
Η ενσυναίσθηση, οι συναισθηματικές δεξιότητες και η επικοινωνία είναι τομείς που η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί να θίξει και γι' αυτό η ζήτηση γι' αυτούς θα αυξηθεί σημαντικά. Καθώς οι τιμές όλων των άλλων προϊόντων θα μειωθεί εξαιτίας της βελτίωσης της παραγωγικότητας που θα επιφέρουν οι νέες τεχνολογίες, θα υπάρχει περισσότερο εισόδημα να δαπανηθεί σε αυτούς τους τομείς που η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί να βελτιώσει.
Οι συζητήσεις με θέμα την τεχνητή νοημοσύνη συχνά παραμερίζουν τα όρια της τρέχουσας σχετικής τεχνολογίας, που πιθανότητα θα παραμείνουν για το προβλεπόμενο μέλλον. Η τρέχουσα τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί να σκεφτεί και να επιτελέσει γενικά καθήκοντα, αλλά διακρίνεται στην επιτέλεση καλώς ορισμένων στενών καθηκόντων. Αυτό σημαίνει ότι οι θέσεις εργασίας συνολικά δεν απειλούνται, καθώς αυτές αφορούν περίπλοκους συνδυασμούς πολλαπλών καθηκόντων. Μόνο κάποιες δεξιότητες θα πάψουν να χρειάζονται με την ίδια ένταση. Δεν πέφτουν μόνο οι απλοί άνθρωποι σ' αυτή την παγίδα, αλλά και οι ειδικοί.
Ο Geoffrey Hinton, “παππούς” της βαθιάς μάθησης, της βάσης για όλες τις πρόσφατες εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη είπε ως οι ακτινολόγοι θα γίνουν περιττοί, καθώς η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να εντοπίζει όγκους με μεγαλύτερη ακρίβεια. Αυτό παραγνωρίζει τις άλλες πτυχές της δουλειάς του ακτινολόγου: την εμπιστευτική σχέση ευθύνης προς τον ασθενή, την αποτίμηση του συγκεκριμένου ρίσκου κάθε περίπτωσης, και την αποτελεσματική παρουσίαση των πορισμάτων. Οι ακτινολόγοι δεν θα γίνουν περιττοί, αλλά θα χρειαστεί να εστιάσουν περισσότεροι σε άλλες πτυχές της εργασίας τους απ' ό,τι σήμερα και να να μάθουν να αξιοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη.
Η τεχνητή νοημοσύνη συνεπώς δεν αυτοματοποιεί τόσο, όσο συμπληρώνει επαυξητικά. Ο άνθρωπος συν η μηχανή είναι πιο παραγωγικοί απ' ό,τι είτε ο άνθρωπος είτε η μηχανή τουλάχιστον για το προβλέψιμο μέλλον. Δεν χρειάζεται να ανησυχούμε πως η τεχνητή νοημοσύνη θα πάρει θέσεις εργασίας από τους ανθρώπους, αλλά αντίθετα πως οι άνθρωποι κάνουν δουλειές που μπορούν να κάνουν οι μηχανές. Το να αξιοποιήσουμε αυτή την αύξηση της παραγωγικότητας και να της επιτρέψουμε να απελευθερώσει πόρους είναι αναγκαίο αν επιθυμούμε την ευημερία. Θα πρέπει να εστιάσουμε όχι στο πώς θα εμποδίσουμε την αυτοματοποίηση, ούτε στο ποια μορφή αναδιανομής χρειάζεται όταν όλοι θα γίνουν τεχνολογικώς άνεργοι, αλλά στο πώς θα αξιοποιήσουμε καλύτερα τις τεχνολογικές δυνατότητες για να βελτιώσουμε τις ζωές των πολλών μέσα από δυναμικότερες αγορές εργασίας.
Η κυβέρνηση Τραμπ θα πρέπει να ξαναγράψει τις εκθέσεις Ομπάμα για την τεχνητή νοημοσύνη, εστιάζοντας στο πώς η ομοσπονδιακή κυβέρνηση αποθαρρύνει σήμερα την απασχόληση και διασφαλίζοντας ότι οι τεχνολόγοι, η βιομηχανία και ο κλάδος των υπηρεσιών του αύριο θα μπορέσουν να τη διευρύνουν. Υπάρχουν πραγματικοί κίνδυνοι ως προς τις θέσεις εργασίας που σχετίζονται με την τεχνολογία, αλλά αυτοί πηγάζουν περισσότερο από τις ρυθμίσεις που εμποδίζουν την προσαρμογή της αγοράς εργασίας απ' ό,τι από τις τεχνολογίες καθαυτές.
Αναδημοσίευση από το Competitive Enterprise Institute.
--
O Ryan Khurana είναι ερευνητής στο Consumer Choice Center και το Institute for Research in Economic and Fiscal Issues.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 21 Απριλίου 2018 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μαρκος Δραγούμης”.
