Γράφει ο Ferenc Huvos
Στις αρχές του Αυγούστου, ο Viktor Orbán ταξίδεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες για να παρακολουθήσει το C-PAC. Για όσους είναι μακάριοι στην άγνοιά τους, το C-PAC είναι ένα συντηρητικό συνέδριο, όπου τα μεγάλα ονόματα των Ρεπουμπλικανών συγκεντρώνονται για να δώσουν ομιλίες και να απευθυνθούν στην πιο αφοσιωμένη εκλογική τους βάση – όπως δηλαδή και το Comic Con, χωρίς όμως τα διασκεδαστικά μέρη. Το κύριο αστέρι της εκδήλωσης ήταν ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και ο Όρμπαν συγκαταλέχθηκε εύκολα μεταξύ των κύριων αξιοθέατων.
Ο Τραμπ δεν είναι ο μόνος θαυμαστής του Όρμπαν στην Αμερική: ο δυνητικά μεγαλύτερος αντίπαλός του για το 2024, ο κυβερνήτης της Φλόριντα Ρον ΝτεΣάντις, είναι επίσης θιασώτης του. Ο αμφιλεγόμενος νόμος του, το λεγόμενο νομοσχέδιο Don't Say Gay, που απαγορεύει στους δασκάλους να συζητούν ζητήματα LGBTQ+ με μαθητές στο σχολείο, έχει σε μεγάλο βαθμό διαμορφωθεί, σύμφωνα με την παραδοχή του γραμματέα Τύπου του, στο πρότυπο της αντι-LGBT νομοθεσίας της Ουγγαρίας.
Οι αμερικανοί συντηρητικοί δημοσιογράφοι είναι επίσης ερωτευμένοι με τον Ούγγρο ηγέτη. Ο Rod Dreher, εκδότης του The American Conservative, ισχυρίζεται ότι οι Αμερικανοί έχουν πολλά να μάθουν από τον Orbán. Πιο χαρακτηριστική, ωστόσο, είναι η περίπτωση του παρουσιαστή talk show Tucker Carlson, ο συνεχής ενθουσιασμός του οποίου με τον Orbán και την πολιτική του τον οδήγησε να ταξιδέψει στην Ουγγαρία και να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ για το καθεστώς του, περιγράφοντας την Ουγγαρία ως πρότυπο για τους συντηρητικούς.
Όλα αυτά εγείρουν το ερώτημα γιατί είναι τόσο ισχυρή η υποστήριξη του Fidesz στην Αμερική; Γιατί οι συντηρητικοί Αμερικανοί ηγέτες βρίσκουν τόσο ισχυρούς τρόπους να συνδεθούν με το Fidesz, και όχι με οποιοδήποτε άλλο ευρωσκεπτικιστικό, σκληρό δεξιό κόμμα στην Ένωση, που θα μπορούσε να είναι ακόμη πιο κοντά σε αυτούς πολιτιστικά; Γιατί δεν κάνουν το ίδιο με τη Γαλλίδα Μαρί λε Πεν ή τον Ιταλό Ματέο Σαλβίνι;
Σε αυτό το άρθρο, σκοπεύω να δείξω ότι η ειδική σχέση του Orbán και της αμερικανικής δεξιάς δεν είναι καθόλου τυχαία. Ρεπουμπλικανοί σύμβουλοι βοήθησαν να χτιστεί η πολιτική μηχανή του Όρμπαν. Το Fidesz του Orbán είναι πολύ πιο κοντά στους Ρεπουμπλικάνους παρά στα κλασικά ευρωπαϊκά συντηρητικά κόμματα.
Ο Πατέρας του Κόμματος
Το 2008, το Fidesz άρχισε να απασχολεί δύο Αμερικανούς συμβούλους - και δεν επρόκειτο για αδιάφορα άτομα. Ο Arthur J. Finkelstein και ο George E. Birnbaum βρίσκονταν στην κορυφή του αμερικανικού πολιτικού παιχνιδιού, στρατηγικοί σύμβουλοι με εντυπωσιακά βιογραφικά και πολυάριθμες διασυνδέσεις στις κυβερνήσεις Μπους. Ο Finkelstein ήταν πάντα το μεγαλύτερο όνομα από τους δύο. Ήταν γνωστός ως ο «νονός της βρώμικης πολιτικής» και είναι υπεύθυνος για τη μετατροπή της λέξης «φιλελεύθερος» σε κάτι παρόμοιο με ύβρη στην αμερικανική πολιτική.
Ο Finkelstein ήταν το είδος του ανθρώπου που δεν νοιάζεται για την ηθική ή τις μακροπρόθεσμες συνέπειες, παρά μόνο για τη νίκη. Οι υποψήφιοί του σπάνια μιλούσαν για τον εαυτό τους ή για τα επιτεύγματά τους. Οι κύριοι στόχοι τους ήταν πάντα να επιτίθενται και να αποδίδουν χαρακτηρισμούς στους αντιπάλους τους. Η λέξη «φιλελεύθερος» ήταν από τις πιο συχνές τέτοιες ετικέτες, και περιέγραφε τη φιλελεύθερη διακυβέρνηση με όρους μαζικής καταστροφής. Οι φιλελεύθερες αξίες περιγράφηκαν ως αντίθετες προς τις αμερικανικές αξίες. Οι μειονότητες –φυλετικές, σεξουαλικές ή οποιασδήποτε άλλης μορφής– στοχοποιήθηκαν μέσω των ήδη υφιστάμενων συναισθημάτων απέναντί τους.
Πιστεύω ότι όποιος γνωρίζει τα πολιτικά μηνύματα που διακινούνται στην Ουγγαρία καταλαβαίνει ότι ακόμη και σήμερα, σχεδόν μια δεκαετία μετά το θάνατο του Finkelstein, αυτό ακριβώς κάνει το Fidesz. Θα τολμήσω μάλιστα να πω ότι το σύγχρονο Fidesz δημιουργήθηκε περισσότερο κατ’ εικόνα του Arthur Finkelstein απ’ ό,τι οποιουδήποτε από τους ενεργούς πολιτικούς του κόμματος. Ο Antal Rogán, επίσημα υπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και ανεπίσημα ο γκουρού της προπαγάνδας του κόμματος, έμαθε αυτά που κάνει, ακόμα και σήμερα, από τον Αμερικανό εκείνο ειδικό της παραπληροφόρησης.
Η αυτοκρατορία των μέσων ενημέρωσης που ελέγχει σήμερα ο Rogán ξοδεύει δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο για επικοινωνιακές εκστρατείες που καταγγέλλουν καθέναν από τους υποτίθεται εχθρούς της κυβέρνησης, τις «Βρυξέλλες» – ένα βολικό σύμβολο της μακρινής Ευρωπαϊκής Ένωσης – και διεξάγει εκστρατείες με στόχο να κάνει τις μισαλλόδοξες κυβερνητικές εναντίον των ομοφυλόφιλων και των διεμφυλικών πιο αποδεκτές από την κοινωνία. Ο Finkelstein όντας ο ίδιος ένας ομοφυλόφιλος άνδρας που επί δεκαετίες έτρεχε ομοφοβικές εκστρατείες βοηθώντας στην εκλογή σθεναρά μισαλλόδοξων μελών του αμερικανικού Κογκρέσου, σίγουρα θα το επικρότησε αυτό.
Πιστεύω ότι αυτή είναι η βασική αιτία που το Fidesz και το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα αισθάνονται τέτοια εγγύτητα: το Fidesz είναι ένα κόμμα που χτίστηκε με αμερικανικές μεθόδους και αμερικανικές εμπειρίες. Ο Finkelstein πήρε τις χειρότερες πτυχές της δουλειάς του και τις συμπύκνωσε σε μια φόρμουλα που ακολουθεί το Fidesz μέχρι σήμερα. Ο έλεγχος του πολιτικού διαλόγου ήταν πάντα η μέθοδός του, καθώς και η καθαρή δαιμονοποίηση των εχθρών. Αυτό θα μπορούσε επίσης ενδεχομένως να εξηγήσει και το γιατί τα ζητήματα του λεγόμενου πολιτιστικού πολέμου έχουν τόσο εξέχουσα θέση στην ουγγρική πολιτική σκηνή, με την κυβέρνηση να υιοθετεί συνεχώς τη συντηρητική πλευρά του επιχειρήματος.
«Ήρθα στην Αμερική»
Σε ό,τι αφορά τους Ρεπουμπλικανούς πολιτικούς, αυτοί είτε συμφωνούν ολόψυχα ότι η Ουγγαρία είναι ένα μοντέλο που θα πρέπει οι Ηνωμένες Πολιτείες να ακολουθήσουν είτε ισχυρίζονται ότι γνωρίζουν ελάχιστα για το θέμα. Η ευνοϊκή απεικόνιση του Tucker Carlson φαίνεται να ήταν ο καταλύτης για να μάθουν ορισμένοι ανώτεροι πολιτικοί των Ρεπουμπλικανών πληροφορίες για την Ουγγαρία. Ο Carlson, ο δημοφιλέστερος παρουσιαστής ειδήσεων σε καλωδιακό κανάλι στην Αμερική, έχει τεράστια πολιτική επιρροή στους δεξιούς ψηφοφόρους.
Όταν ο Orbán επικρίθηκε από το CNN για το σχόλιό του σχετικά με την ανάμειξη των φυλών, γεγονός που ανησύχησε πολλούς στην Ουγγαρία και τη διεθνή κοινότητα, ο Carlson αναφέρθηκε στο θέμα στην εκπομπή του στο FOX News και επέκρινε το CNN ζητώντας ευθέως συγγνώμη από τον Orbán εκ μέρους των αμερικανικών μέσων ενημέρωσης. Ο Κάρλσον υπήρξε μεγάλος υποστηρικτής των πολιτικών του Ντόναλντ Τραμπ, συμπεριλαμβανομένης της οχύρωσης των συνόρων με το Μεξικό, και θεωρεί ότι η Ουγγαρία έκανε ακριβώς αυτό: «προστάτευσε» τα νότια σύνορά της από «παράνομους μετανάστες».
Για τον Carlson, δεν έχει σημασία αν αυτοί οι «παράνομοι μετανάστες» είναι πρόσφυγες, αρκεί ο ίδιος να μπορεί να τρομάξει ανθρώπους διαφορετικής εθνότητας από το κατά κύριο λόγο λευκό κοινό του. Αυτή είναι μια ακόμη αρχή από το βιβλίο κανόνων του Finkelstein που τόσο οι Ούγγροι όσο και οι Αμερικανοί δεξιοί χρησιμοποιούν με εξαιρετικά αποτελέσματα.
Δεν είναι όμως μόνο ο Tucker Carlson ερωτευμένος με τις πολιτικές του Orbán. Ο Ρεπουμπλικανός πολιτικός που είναι πιθανότερο να αμφισβητήσει την υποψηφιότητα του Ντόναλντ Τραμπ για μια δεύτερη θητεία είναι ο κυβερνήτης της Φλόριντα, Ρον ΝτεΣάντις.
Το αμφιλεγόμενο νομοσχέδιό του το 2021 - που πήρε το παρατσούκλι Don't Say Gay - βασίστηκε στο πρότυπο της νομοθεσίας του ίδιου του Orbán εναντίον των LGBT . Αυτό ισχύει όχι μόνο ως προς το περιεχόμενο αυτών των νομοσχεδίων, αλλά και για το μήνυμα γύρω από αυτά, το οποίο ήταν εντυπωσιακά παρόμοιο – και τα δύο νομοσχέδια επικαλούνταν την προστασία των παιδιών από τους ομοφυλόφιλους, που συνήθως απεικονίζονται από τους συντηρητικούς ως θηρευτές που προετοιμάζουν προς κακοποίηση νέους ανθρώπους απλώς αλληλεπιδρώντας μαζί τους . Τα νομοσχέδια απείχαν μεταξύ τους μόλις εννέα μήνες, με τον επαίσχυντο ουγγρικό νόμο να προηγείται και να ακολουθεί η νομοθεσία της Φλόριντα.
Ο DeSantis ακολούθησε το παράδειγμα του Orbán και σε πολλές ακόμη άλλες περιπτώσεις, τόσες πολλές που δεν μπορούμε εδώ να τις αναφέρουμε όλες. Από την καταστολή της Disney μέχρι τη χειραγώγηση των γεωγραφικών ορίων των εκλογικών περιφερειών, ο DeSantis χρησιμοποιεί την εξουσία του κράτους για να αντιμετωπίσει τους ιδεολογικούς και εσωκομματικούς του αντιπάλους. Ακολουθώντας το παράδειγμα της Ουγγαρίας, η κρατική πολιτική έχει γίνει το μεγαλύτερο εργαλείο που χρησιμοποιεί το Ρεπουμπλικανικό Κόμμαστη Φλόριντα για να εδραιώσει την εξουσία του, σε τόσο μεγάλο βαθμό πολύ που η πολιτεία δεν θεωρείται πλέον εφικτό να κερδηθεί από τους Δημοκρατικούς.
Ενώ ο Τραμπ προσπάθησε κι αυτός να ακολουθήσει τους κανόνες του παιχνιδιού του Όρμπαν, ο ΝτεΣάντις ήταν αυτός πέτυχε κάνοντάς το. Ο Τραμπ προσπάθησε επανειλημμένα και απέτυχε να χρησιμοποιήσει την κρατική εξουσία για να τιμωρήσει τους εχθρούς του στην κοινωνία – κυρίως τα μέσα ενημέρωσης. Ο ΝτεΣάντις χρησιμοποίησε την αναταραχή προκάλεσε το νομοσχέδιό του κατά των LGBT για να ξεκινήσει μια σύγκρουση υψηλού προφίλ με τη Disney, παρουσιάζοντας αυτόν τον γίγαντα της ψυχαγωγίας ως εκπρόσωπο των «αφυπνισμένων» που «διακινεί αχαλίνωτες εκστρατείες άσκησης πίεσης».
Όπως ο Όρμπαν, έτσι κι αυτός εξαπέλυσε επίθεση εναντίον της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, απαγορεύοντας στους καθηγητές των πανεπιστημίων να προσεγγίζουν με συγκεκριμένους τρόπους τα θέματα του φύλου και της φυλής . Αυτό το «Stop WOKE νομοσχέδιο» αντιβαίνει σοβαρά στην Πρώτη Τροποποίηση.
Ο Orbán και ο DeSantis είναι και οι δύο λαϊκιστές ηγέτες, με μια τάση να αυτοσυγκατλέγονται μεταξύ των «συνηθισμένων» ανθρώπων και να τοποθετούνται εναντίον της πολιτιστικής και κοινωνικής προόδου. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολύ περισσότερες ομοιότητες μεταξύ του Orbán και του DeSantis παρά μεταξύ του Orbán και του Trump. Άλλωστε, ο Τραμπ κατέληξε να είναι –πέρα από τη σκανδαλώδη προσωπικότητά του– ένας συνηθισμένος συντηρητικός πρόεδρος, ο οποίος επέτρεψε στους βαρώνους του κόμματος να διαχειρίζονται την ατζέντα του.
Ο DeSantis, ωστόσο, διδάχθηκε από τα μαθήματα του Orbán και έχει ήδη χρησιμοποιήσει με επιτυχία την κρατική εξουσία για να υπερβεί τους εχθρούς του από τη δεξιά. Ακόμη και περιοριζόμενος από το νομικό σύστημα και την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, η μεταμόρφωση που υπέστη η Φλόριντα είναι εντυπωσιακή και έχει βάλει τον αρχιτέκτονα της στο προσκήνιο του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος.
Συμπέρασμα
Παραδόξως, παρ' όλη την επιτυχία που έχουν να επιδείξουν οι μέθοδοι του Άρθουρ Φίνκελσταϊν στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι υποψήφιοί του δεν κέρδισαν ποτέ προεδρικές εκλογές. Ο λόγος για αυτό είναι δύσκολο να προσδιοριστεί - ίσως οι αρνητικές εκστρατείες που έκανε δεν μπορούσαν να αποδώσουν τόσο καλά στην εθνική σκηνή σε μια γιγάντια χώρα όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες. Αν ισχύει αυτό, τότε ο Φίνκελσταϊν βρήκε μια κάποια δικαίωση στις ουγγρικές εκλογές από το 2010 και μετά – και από τότε, ο Όρμπαν έχει μεταμορφώσει τη χώρα βάσει του σχεδίου ως προς το τι θα μπορούσε να είχε κάνει η αμερικανική δεξιά αν είχε λάβει ποτέ την εξουσία το επιχιρήσει.
Βεβαίως, αυτό δεν σημαίνει ότι οι μέθοδοι του Finkelstein εξαφανίστηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο στρατηγικός αυτός σύμβουλος, εκλιπών από το 2015, άφησε το σημάδι του στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα που είναι ακόμα και σήμερα εμφανές στην καθημερινή ειδησεογραφική κάλυψη του Fox News και άλλων φίλιων μέσων ενημέρωσης.
Τόσο στην Ουγγαρία όσο και στην Ρεπουμπλικανική Αμερική, οι φιλελεύθεροι είναι ο εχθρός που ευθύνεται για κάθε γκάφα, κάθε τραγωδία και κάθε δυσφορία που υφίστανται οι πολιτικοί και οι ψηφοφόροι τους. Ο φιλελευθερισμός είναι για αυτούς μια απειλή: για τις αξίες τους, για τον τρόπο ζωής τους, για τον κόσμο που γνωρίζουν. Αυτό που ξεκίνησε ως μια νικητήρια φόρμουλα που εφευρέθηκε από τον Finkelstein έχει γίνει τρόπος ζωής για τους συντηρητικούς τόσο στην Ουγγαρία όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Με το Fidesz να ελέγχει τα περισσότερα από τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης της Ουγγαρίας, αυτός ακριβώς ο τρόπος ζωής επιστρέφει στους ανθρώπους και μετατρέπεται σε έναν αυτοαναπαραγόμενο βρόχο. Ο κόσμος φοβάται τον φιλελευθερισμό και τις αξίες του και ψηφίζει Fidesz. Το Fidesz στη συνέχεια ξοδεύει δισεκατομμύρια για να τους κάνει να ανησυχούν ακόμη περισσότερο για οτιδήποτε αποτελεί δημοφιλές σχετικό θέμα την εκάστοτε ημέρα.
Οι Ρεπουμπλικανοί θέλουν διακαώς να μιμηθούν την επιτυχία του Fidesz και του Orbán. Τη βλέπουν ως ένα παράδειγμα προς μίμηση για το πώς θα μπορέσουν να ξεφορτωθούν τους φιλελεύθερους τους οποίους και θεωρούν τη μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζουν. Η σχέση αγάπης του Tucker Carlson με την Ουγγαρία και η μίμηση των τακτικών του Ορμπάν από τον ΝτεΣάντις καθιστούν τον Ούγγρο πρωθυπουργό διεθνώς διαβόητο και κάνουν τους μακροπρόθεσμους στόχους τους δύο προαναφερθέντων απολύτως σαφής για όλους (εφόσον βεβαίως κανείς δώσει την απαιτούμενη προσοχή).
Και το μόνο εμπόδιο στην «ορμπανοποίηση» της Αμερικής είναι η ελπίδα ότι οι Δημοκρατικοί δεν θα χάσουν.
--
Ο Ferenc Huvos κάνει την πρακτική του στο Republikon Institute, μια φιλελεύθερη δεξαμενή σκέψης με έδρα τη Βουδαπέστη.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 8 Νοεμβρίου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 4Liberty.eu και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
