Του John O. McGinnis
Κατά κάποιον τρόπο, όλοι πρέπει να υποστηρίζουμε την πολυπολιτισμικότητα, καθώς όλοι οι πολιτισμοί είναι πολυπολιτισμικοί. Πάρτε για παράδειγμα τον κοινωνικό και πολιτικό πολιτισμό της Δύσης. Όπως είναι γνωστό, αυτός συνίσταται από έναν διάλογο μεταξύ δύο πνευματικών πόλων - της Αθήνας και των Ιεροσολύμων - ενός δηλαδή πολιτισμού της λογικής, και ενός πολιτισμού της πίστης και της παράδοσης. Ο πολιτισμός της Δύσης βεβαίως, δεν είναι μόνο κοινωνικός και πολιτικός, αλλά και αισθητικός. Και ως αυτή την πτυχή του, συνίσταται εν μέρει από κάθε είδους εθνικούς πολιτισμούς που με τη σειρά τους είναι τα προϊόντα των επιμέρους πολιτισμών εντός του εκάστοτε έθνους.
Έτσι, όλοι οι πολιτισμοί είναι μιγαδικοί. Ένας πολιτισμός ποτέ δεν είναι στατικός, αλλά βρίσκεται πάντα σε κίνηση συγκρουόμενος με άλλους. Κι αυτό που προκύπτει από τις συγκρούσεις αυτές είναι το αποτέλεσμα των εκατομμυρίων επιλογών που κάνουν γενεές ανθρώπων προσιδορίζοντας το πώς θα συνθέσουν και θα συνταιριάξουν τα στοιχεία που τους προσφέρουν αυτοί οι πολλοί πολιτισμοί. Αυτό που χαρακτηρίζει όλους αυτούς τους πολυπολιτισμούς στις καλύτερες εκφάνσεις τους είναι ο δυναμισμός της ελευθερίας.
Δυστυχώς, μεγάλο μέρος αυτού που σήμερα ονομάζεται “πολυπολιτισμικότητα” είναι μια πολυπολιτισμικότητα του εξαναγκασμού. Ενώ εξυμνεί την πολυμορφία, επιδιώκει να κρατήσει τους πολιτισμούς αγνούς και διακριτούς, στερώντας τους από τον δυναμισμό και στερώντας τα μέλη τους από την ελευθερία να συμμετάσχουν στην αλλαγή και τη βελτίωσή τους. Οι πρόσφατες προσπάθειες να στιγματιστεί η πολιτιστική οικειοποίηση είναι ένα εξαιρετικά δυσάρεστο παράδειγμα άρνησης της πολιτισμικής ελευθερίας. Ο πολιτισμός συχνά ωφελείται από την οικειοποίησή του. Η μεγάλη μουσική καινοτομία της τζαζ ξεκίνησε στις αφροαμερικανικές κοινότητες του Νότου. Στη συνέχεια όμως μουσικοί εκπαιδευμένοι στην κλασική παράδοση εξέλιξαν αυτό το είδος της μουσικής παράγοντας έτσι έργα όπως το Rhapshody in Blue. Σε ένα λιγότερο υψηλό επίπεδο, ένας δυναμικός υβριδικός πολιτισμός δημιουργείται όταν ένας μάγειρας από έναν πολιτισμό προσπαθεί να ενσωματώσει φαγητό από έναν άλλο πολιτισμό σε ένα παραδοσιακό πιάτο.
Ακόμη χειρότερη είναι η ανάδυση της πολυπολιτισμικότητας του εξαναγκασμού στην πνευματική ζωή. Ο πνευματικός διάλογος μεταξύ των πολιτισμών παράγεται από την σύγκριση, την αντιπαράθεση και την εξέταση των διαφορετικών τους αποτελεσμάτων. Πολλά σπουδαία έργα έχουν γραφεί μ' αυτό το ακαδημαϊκό κίνητρο - από την Προτεσταντική Ηθική και το Πνεύμα του Καπιταλισμού του Μαξ Βέμπερ, μέχρι το Albion Seed του David Hackett Fischer. Σήμερα όμως στα πανεπιστήμια και τις νομικές σχολές μας η σύγκριση και η αντιπαράθεση των αποτελεσμάτων των διάφορων πολιτισμών συχνά προκαλεί θυμό και προσπάθειες να αποτραπεί ο διάλογος επί του θέματος.
Ευτυχώς, παρά το γεγονός ότι η πολυπολιτισμικότητα του εξαναγκασμού συνεχίζει να πλήττει τα πανεπιστήμιά μας, δεν θα πάρει το ρόλο που διαδραματίζει η πολυπολιτισμικότητα της ελευθερίας. Μια από τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης είναι ότι οι άνθρωποι διαθέτουν σήμερα μια μεγαλύτερη από ποτέ άλλο δυνατότητα να επιλέγουν ανάμεσα στους πολιτισμούς. Οι άνθρωποι που παίρνουν το δρόμο της μετανάστευσης ζητούν να αφήσουν πίσω τουλάχιστον ένα μέρος του πολιτισμού τους για έναν άλλον πολιτισμό. Η νομοκρατία που αναπτύχθηκε κυρίως στον πολιτισμό της Δύσης έλκει πολλούς μετανάστες, οι οποίοι απλώς επιλέγοντας κράτη που απολαμβάνουν τον πολιτικό πολιτισμό της Δύσης, αυξάνουν σημαντικά την αξία του ανθρώπινου κεφαλαίου τους. Αυτοί οι μετανάστες ασκούν την πολυπολισμικότητα της ελευθερίας που πολλοί από τους διανοούμενούς μας είναι αποφασισμένοι να απορρίψουν.
--
Ο John O. McGinnis κατέχει την έδρα συνταγματικού δικαίου George C. Dix στο Northwestern University.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 24 Νοεμβρίου 2017 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
