Των Gale Pooley και Alexander Hammond
Την προηγούμενη εβδομάδα, τα κύματα καύσωνα έφεραν θερμοκρασίες ρεκόρ στην Ευρώπη. Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, το Βέλγιο, η Γερμανία, το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία γνώρισαν τις υψηλότερες θερμοκρασίες που έχουν ποτέ καταγραφεί. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού ο καιρός δεν ήταν ιδιαίτερα καλύτερος, καθώς πάνω από τα ? των ΗΠΑ εγκλωβίστηκαν σε έναν καύσωνα που η Washington Post χαρακτήρισε «δυνητικά θανατηφόρο».
Μέσα σ' αυτό τον καυτό καιρό, αξίζει τον κόπο να σκεφτούμε για μια στιγμή τον κλιματισμό - την απλή εφεύρεση που μας παρέχει ανακούφιση από τη ζέστη του καλοκαιριού, επιτρέπει στους ανθρώπους να κατοικούν σε αφιλόξενα μέχρι πρότινος μέρη, αυξάνει την παραγωγικότητα της εργασίας μας, και έχει σώσει εκατομμύρια ανθρώπους από τον θάνατο από υψηλή θερμοκρασία. Μια εφεύρεση που χρησιμοποιείται από εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο, και ευτυχώς γίνεται ολοένα και πιο προσιτή.
Ο καπιταλισμός και ο κλιματισμός
Ο κλιματισμός εφευρέθηκε πριν από 117 χρόνια, το 1902 από τον Willis Carrier στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. Ο Κάρριερ εφηύρε τη μονάδα για έναν εκδοτικό οίκο της περιοχής που αντιμετώπιζε προβλήματα λόγω της ζέστης και της υγρασίας που επικρατούσε στο εργοστάσιο του. Κατά τα καυτά καλοκαίρια του Μπρούκλιν, το εκτυπωτικό χαρτί στο εργοστάσιο συχνά απορροφούσε την υγρασία από τον αέρα με αποτέλεσμα να ξεχειλώνει και να αλλάζει σχήμα. Αυτό κατέστρεφε την ευθυγράμμιση των χρωμάτων στις τυπωμένες σελίδες προκαλώντας έτσι οικονομικές ζημιές.
Ενώ αρχικά ο κλιματισμός χρησιμοποιούταν για βιομηχανικούς σκοπούς, κατά τη διάρκεια της μεταπολεμικής οικονομικής άνθησης της δεκαετίας του 1950, έγινε δημοφιλής και η χρήση του επεκτάθηκε σε γραφεία, ξενοδοχεία, καταστήματα, κινηματογράφους και ιδιωτικές οικίες. Ένα από τα εντυπωσιακότερα πράγματα στην εφεύρεση του κλιματισμού είναι το πόσο γρήγορα μεταβλήθηκε από ένα αγαθό πολυτελείας μόνο για τους πλουσιότερους στην κοινωνία, σε κάτι προσιτό στις μάζες.
Αναλογιστείτε το εξής: Σύμφωνα με το Measuringworth.com, το 1952 η ωριαία αμοιβή ενός εργάτη μέσης παραγωγικότητας ήταν 1,72 δολάρια. Τότε, όπως επισημαίνουν οι Michael Cox και Richard Alm στην έκθεσή τους του 1997 με τίτλο Time Well Spent: The Declining Real Cost of Living in America (Καλοξοδεμένος χρόνος: Η μείωση του πραγματικού κόστους διαβίωσης στην Αμερική) το μέσο κόστος μιας μονάδας κλιματισμού 5.500 BTU ήταν 350 δολάρια. Αυτό σημαίνει ότι ένας εργάτης έπρεπε να δουλέψει 203 ώρες για να κερδίσει αρκετά χρήματα ώστε να αγοράσει μια μονάδα κλιματισμού το 1952.
Σήμερα, το Walmart πουλά μια πολύ πιο αποτελεσματική μονάδα κλιματισμού των 6.000 BTU (με τηλεχειριστήριο) για μόλις 178 δολάρια. Καθώς σήμερα η ωριαία αμοιβή ενός εργάτη είναι 32 δολάρια, χρειάζονται μόλις 5,56 ώρες δουλειάς για την αγορά μιας τέτοιας μονάδας. Αυτό σημαίνει ότι η χρονική τιμή (ο αριθμός των ωρών εργασίας που χρειάζονται για να κερδίσει κανείς αρκετά χρήματα ώστε να αγοράσει ένα προϊόν) ενός κλιματιστικού έχει μειωθεί κατά περισσότερο από 97% σε σχέση με το 1952.
Με άλλα λόγια, για το ίδιο ποσό εργασίας που χρειαζόταν για αγοράσει κανείς μια μονάδα κλιματισμού το 1952, μπορεί σήμερα να αγοράσει περισσότερες από 36 μονάδες.
Αν ο πληθυσμός των Ηνωμένων Πολιτειών (158 εκατομμύρια άνθρωποι) αγόραζε από μια μονάδα κλιματισμού το 1952, θα χρειάζονταν συνολικά 32,1 δισ. ώρες εργασίας. Μολονότι ο πληθυσμός των ΗΠΑ έχει αυξηθεί κατά 109% στα 330 εκατομμύρια ανθρώπους, σήμερα θα χρειάζονταν μόλις 1.8 δις ώρες εργασίας ώστε ο κάθε Αμερικανός να μπορεί να αγοράσει μια μονάδα κλιματισμού. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και ενώ ο πληθυσμός αυξήθηκε, η προσιτότητα του κλιματισμού μειώθηκε δραστικά.
Το φαινόμενο να μειώνεται η χρονική τιμή αναλογικά ταχύτερα απ' ό,τι αυξάνεται ο πληθυσμός ονομάζεται «υπεραφθονία». Για να μάθετε περισσότερα για την «υπεραφθονία» επισκεφθείτε τη νέα ιστοσελίδα του Simon Project στο HumanProgress.org. Το Simon Project καταδεικνύει, αντίθετα προς τις προσδοκίες, ότι η χρονική τιμή των αγαθών και των πόρων μειώνεται. Αντί η αύξηση του πληθυσμού να προκαλεί σπανιότητα, οι περισσότεροι άνθρωποι κάνουν τα αγαθά και τους πόρους πιο άφθονα.
Η μείωση της τιμής του κλιματισμού είναι μια τάση που επισημαίνεται σχεδόν σε όλες τις οικιακές συσκευές, από τις τοστιέρες μέχρι τις τηλεοράσεις, τα πλυντήρια πιάτων και τους φούρνους μικροκυμάτων, τις ψηστιέρες και τους αποχυμωτές. Καθώς περιμένουμε την επιστροφή της δροσιάς, θα πρέπει να είμαστε ευγνώμονες που μια μηχανή που έχει σώσει και έχει βελτιώσει εκατομμύρια ζωές σε ολόκληρο τον κόσμο συνεχίζει να γίνεται ολοένα και πιο προσιτή και άφθονη.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο Human Progress.
--
O Alexander C. R. Hammond είναι ερευνητής σε δεξαμενή σκέψης της Ουάσινγκτον και στέλεχος της African Liberty.
O Gale L. Pooley είναι αναπληρωτής καθηγητής διοίκησης επιχειρήσεων στο Brigham Young University της Χαβάης.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 12 Αυγούστου 2019 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
