Του Leszek Jazdzewski
Την ώρα που κανείς δεν το περίμενε, ο Ντόναλντ Τουσκ αποφάσισε να επιστρέψει.
Όσο ο Τζόκερ κυβερνά τη Γκόθαμ Σίτυ, ο Μπάτμαν δεν μπορεί να βγει στη σύνταξη. Όσο ο Καζίνσκι βρίσκεται στην εξουσία στην Πολωνία, η απέναντι θέση ανήκει στον Τουσκ. Αυτοί είναι οι κανόνες του παιχνιδιού. Οι θεατές μπορεί να παραπονιούνται για τις επαναλήψεις και τα σήκουελ, αλλά στο τέλος μπαίνουν στη γραμμή για να αγοράσουν εισιτήρια.
Τι προκλήσεις θα αντιμετωπίσει ο Τουσκ; Η Πολωνία έχει αλλάξει πολύ κατά την απουσία του. Πολύ περισσότερο απ’ ό,τι θα νόμιζε κανείς κρίνοντας από δελτία τύπου ή περιστασιακές συναντήσεις με υποστηρικτές. Οι πρώην σύντροφοι του Τουσκ αρνούνται να το αναγνωρίσουν αυτό. Αν ο Τουσκ γίνει όμηρος των φοβιών και των προσδοκιών τους, θα καταδικαστεί σε αποτυχία.
Ο Τουσκ συσχετίζεται με την μετά την κρίση εποχή, την έλλειψη κονδυλίων για κοινωνικές δαπάνες, και την επέκταση της ηλικίας συνταξιοδότησης. Η προπαγάνδα του TVP τον παρουσιάζει ως συνεργάτη των Γερμανών. Συνεπώς, δεν θα βρει υποστήριξη στην πολωνική επαρχία. Έχει γίνει, είτε αυτό του αρέσει, είτε όχι, ο αγαπημένος των σαλονιών και των διανοούμενων.
Δεν υπάρχει λόγος να κερδίσει τους συντηρητικούς υποστηρικτές του κόμματος του Νόμου και της Δικαιοσύνης. Γι’ αυτούς ο πρώην πρωθυπουργός Τουσκ είναι ούτως ή άλλως ενσάρκωση του διαβόλου. Η ελπίδα της αντιπολίτευσης είναι να επιλέξουν τον Szymon Hołownia ή να μείνουν απογοητευμένοι στο σπίτι τους την ημέρα των εκλογών. Αυτό δεν σημαίνει πως όσοι δεν αρκέσκονται στο κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης έχουν στρέψει εντελώς τις πλάτες τους στον Τουσκ. Παρ’ όλα αυτά, θα έχει πολύ λιγότερη πρόσβαση σ’ αυτούς τους ψηφοφόρους απ’ ό,τι στις προηγούμενες πετυχημένες του καμπάνιες.
Επίσης, η διακυβέρνηση από το κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης έχει εξεγείρει την αντιπολίτευση όχι μόνο για τον τρόπο άσκησης της εξουσίας, αλλά και για την υποκρισία της συντηρητικής δεξιάς που κυρίως σχετίζεται με την Καθολική Εκκλησία. Μαζικές διαδηλώσεις προς υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών, οργή έναντι των περιστατικών παιδεραστίας και της συγκάλυψής τους από την ιεραρχία, ολοένα και μεγαλύτερη υποστήριξη στα σύμφωνα συμβίωσης, στο κοσμικό κράτος και στην ελεύθερη άμβλωση είναι κοινωνικά δεδομένα.
Σήμερα, οι ιδεολογικές αγκυλώσεις που επέτρεψαν στην Πλατφόρμα Πολιτών (το κεντροδεξιό πολιτικό κόμμα) να παραμείνει ενωμένο δεν εκφράζουν τους ψηφοφόρους τους εικοσάρηδες, τριαντάρηδες και σαραντάρηδες ψηφοφόρους που ζητούν σαφείς διακηρύξεις.
Δεν υπάρχει περίπτωση να κερδίσει ο Τουσκ το κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης χωρίς να κινητοποιήσει τους ψηφοφόρους που έχουν χάσει πλέον την υπομονή τους με την παθητικότητα και την έλλειψη θάρρους των πολιτικών. Οι πολιτικές κερδίζονται από τα συναισθήματα και την κινητοποίηση που δεν μπορούν να ενεργοποιηθούν αν το κόμμα εστιάσει στην καταστολή της έκφρασης των απόψεων.
Δεν είναι σύμπτωση το ότι ο φιλελεύθερος Rafal Trzaskowski ήταν εκείνος που πλησίασε περισσότερο στο να κερδίσει το κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης. Δεν πρόκειται για παραξενιές που αφορούν μόνο τις μεγαλουπόλεις, αλλά για απόρριψη του συνολικού ιδεολογικού μοντέλου όπου η κυβέρνηση αξιώνει για τον εαυτό της το δικαίωμα να κοιτάζει το κρεβάτι των πολιτών και να μη βγάζει το χέρι της από τις τσέπες τους.
Όποιος θέλει να εκφράσει τη σύγχρονη εποχή θα πρέπει να μπορεί να κινητοποιήσει αυτά τα στρώματα πολιτικής ενέργειας με μη ακραίο τρόπο, καθώς και να μιλήσει για τα οικολογικά και τα αστικά ζητήματα. Ο Τουσκ ανέφερε στην ομιλία του την υπερθέρμανση του πλανήτη, τις μειονότητες και τις διαμαρτυρίες των γυναικών (και οι αναφορές αυτές αντιμετωπίστηκαν με ενθουσιασμό), γεγονός που αποτελεί μια καλή πρόγνωση για το μέλλον.
Ο Τουσκ επανειλημμένα έχει δείξει ότι μπορεί να αφουγκράζεται τα κοινωνικά ζητήματα. Αν θέλει να επιστρέψει στην εξουσία, θα χρειαστεί να εκστρατεύσει διαφορετικά από τον τρόπο που του χάρισε τη νίκη πριν από μια δεκαετία.
Ο Leszek Jazdzewski είναι αρχισυντάκτης του περιοδικού Liberte! και αντιπρόεδρος του Fundacja Liberte! με έδρα το Lodz της Πολωνίας.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 8 Ιουλίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 4Liberty.eu και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
