Του Anton F. Balint*
Ο Guardian δημοσίευσε πρόσφατα ένα άρθρο με τίτλο “‘Nobody can say anything’: China cracks down on dissent ahead of Olympics” (Κανείς δεν μπορεί να πει τίποτα: Η Κίνα καταστέλλει τους διαφωνούντες πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες), όπου υπογραμμίζεται ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας (ΚΚΚ) εντείνει τον “έλεγχό του επί των επικριτών για να διατηρήσει την ‘τέλεια’ εικόνα των Χειμερινών Αγώνων”. Το άρθρο επισημαίνει ότι δημοσιογράφοι, συγγραφείς και πανεπιστημιακοί υπήρξαν θύματα λογοκρισίας σε διαφορετική έκταση ο καθένας. Ο Hu Jia, ένας ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με έδρα στο Πεκίνο δήλωσε ότι “δεν επιτρέπεται καμία κριτική από τους πολίτες”.
Αν ο Χου όντως βρίσκεται στο Πεκίνο, τότε διακινδυνεύει την ίδια του τη ζωή. Το ΚΚΚ έχει ένα μακρό ιστορικό σίγασης των αντιφρονούντων για να διατηρηθεί άθικτη η εικόνα του Κόμματος και του κομμουνιστικού δόγματος.
Μόλις πέρσι, όταν το Κόμμα γιόρτασε τα 100 χρόνια από την ίδρυσή του το 1921, ο μηχανισμός επιτήρησης λειτούργησε έντονα για να διασφαλίσει ότι η λατρεία προσωπικότητας του Σι Τζινπίνγκ θα προστατευόταν. Οι εορτασμοί για την εκατονταετηρίδα ήταν μεγαλειώδεις, με δραματικά έργα που απεικόνιζαν την ένδοξη ιστορία του Κόμματος, σεμινάρια που προωθούσαν το δόγμα του Κόμματος στις τοπικές κοινότητες, νέα συνθήματα όπως το “Ακολουθήστε το Κόμμα για Πάντα” να τραγουδιόνται, στρατιωτικές παρελάσεις και τον Σι Τζινπίνγκ να εκφωνεί έναν σημαίνοντα λόγο για το πώς το κινεζικό έθνος αναδείχθηκε σε μια μεγάλη παγκόσμια δύναμη υπό το καλοκάγαθο κομμουνιστικό κόμμα.
Η εκδήλωση αυτή ήταν σημαντική και για έναν ακόμη λόγο πέρα από την επέτειο των εκατό ετών του ΚΚΚ: διοργανώθηκε στην Πλατεία Τιενανμέν, όπου, μόλις δύο δεκαετίες πριν, το ΚΚΚ κήρυξε στρατιωτικό νόμο και διέταξε τους στρατιώτες να πυροβολήσουν και τα τανκ να πατήσουν νέους ανθρώπους που διαδήλωναν ειρηνικά υπέρ μιας λιγότερο διεφθαρμένης κυβέρνησης και περισσότερης ελευθερίας.
Ο Kendal Zhu στο βιβλίο του China’s Shattered Enlightenment (Ο θρυμματισμένος διαφωτισμός της Κίνας) γράφει:
“Την άνοιξη του 1989, με κίνητρο τόσο την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον, όσο και το άμεσο πρόβλημα της διαφθοράς, φοιτητές και πολίτες στο Πεκίνο βγήκαν στους δρόμους ζητώντας δημοκρατία καθώς και την ουσιαστική κατοχύρωση των δικαιωμάτων που υποσχόταν το Σύνταγμα της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας του 1982: ελευθερία του λόγου, του τύπου, του συνέρχεσθαι, των διαδηλώσεων και της κριτικής της κυβέρνησης. [...] Ο Dr. Tong, σήμερα μηχανικός στην Αμερική, συμμετείχε στις διαδηλώσεις ως μεταπτυχιακός φοιτητής σε ένα πανεπιστήμιο του Πεκίνου και υπέστη σοβαρούς τραυματισμούς από πυροβολισμούς κατά την καταστολή των διαδηλώσεων. Σε μια πρόσφατη συνέντευξη είπε ‘Το μόνο που θέλαμε οι φοιτητές ήταν να κάνουμε τη χώρα καλύτερη: να απαλλαγούμε από τη διαφθορά και να ενισχύσουμε τις ελευθερίες των πολιτών… σχεδόν όλοι στη χώρα υποστήριζαν το κίνημα εκτός από εκείνους που ωφελούνταν από τη διαφθορά’”.
Για να συντρίψει τις διαδηλώσεις ο Li Peng, μέλος του ΚΚΚ κήρυξε στρατιωτικό νόμο που είχε ως αποτέλεσμα την τραγωδία που σήμερα είναι γνωστή ως η Σφαγή της Πλατείας Τιενανμέν από τον Απελευθερωτικό Λαϊκό Στρατό. Έγγραφα που δημοσιεύθηκαν από τα Αρχεία Εθνικής Ασφάλειας αποκαλύπτουν τον τρόμο που εκτυλίχθηκε στις 4 Ιουνίου του 1989:
“[...] βίαιες συγκρούσεις του στρατού με διαδηλωτές στη λεωφόρο Changan, τη κύρια δίοδο της περιοχής Τιενανμέν, και σε άλλες περιοχές του Πεκίνου. Οι αξιωματούχοι της πρεσβείας αναφέρουν ακόμη συζητήσεις με θυμωμένους πολίτες, κάποιοι από τους οποίους ‘ισχυρίζονται ότι πάνω από 10.000 δολοφονήθηκαν στην Τιεναμέν’. Μια γυναίκα ισχυρίζεται ότι είδε ένα τανκ να περνά πάνω από 11 ανθρώπους. Είπε ακόμη σε αξιωματούχους της πρεσβείας ότι είδε στρατιώτες ‘να σπάνε τις βιτρίνες καταστημάτων, τραπεζών και άλλων κτιρίων’”.
Για πολύ καιρό, το ΚΚΚ προσπάθησε να αποκρύψει τις πράξεις του κατά το καλοκαίρι εκείνο του 1989. Κατά κάποιον τρόπο, οι προσπάθειες του Κόμματος πέτυχαν. Ήδη από το 2000, η Globe and Mail δημοσίευσε ένα άρθρο με θέμα το τι γνωρίζουν οι Κινέζοι φοιτητές τον Καναδά για τις διαδηλώσεις του 1989 στην πατρίδα τους:
“Αγνοούν οτιδήποτε λέγεται Σφαγή της Πλατείας Τιενανμέν. Ένας από τους φοιτητές λέει ‘Δεν έχουμε δει αυτές τις φωτογραφίες και, ακόμη κι αν αυτό που λέτε είναι η αλήθεια, τι σημασία έχει σήμερα;’. ‘Τι σημαίνει η δημοκρατία για μένα; Δεν με ενδιαφέρει η δημοκρατία. Θέλω να βγάλω λεφτά’”. Και στη συνέχεια η εφημερίδα αναφέρει “Οι φίλοι του νεύουν συμφωνώντας”.
Πιο πρόσφατα, το 2019, εκδοτικοί οίκοι στην Αυστραλία έλαβαν έναν κατάλογο από κινεζικές εταιρίες εκτύπωσης με απαγορευμένες λέξεις και θέματα που δεν πρέπει να εμφανίζονται σε βιβλία που τυπώνονται στην Κίνα.
Ο Rowan Callick από το Quadrant αναφέρει ότι ο κατάλογος περιλάμβανε “σε υψηλή θέση τα ονόματα Κινέζων αντιφρονούντων, όπως του νομπελίστα Liu Xiaobo που πέθανε βασανιστικά φυλακισμένος στην Κίνα το 2017. Περιλαμβάνει όμως επίσης τα ονόματα του ύπατου ηγέτη της χώρας Σι Τζινπίνγκ και του εμπνευστή και προπαγανδιστή του Wang Huning, τους προκατόχους του Μάο Τσετούνγκ και Ντενγκ Σιαοπίνγκ, καθώς και αναφορές στα γεγονότα της Τιενανμέν το 1989, στις διαδηλώσεις στο Χονγκ Κονγκ, ή τη διαμάχη στη Σιντζιάνγκ καθώς και στις συστάδες νησιών στη Νότια Κινεζική Θάλασσα”.
Οι τακτικές λογοκρισίας και εκφοβισμού του ΚΚΚ εκτός των συνόρων της Κίνας εξετάζονται λεπτομερώς στο πρόσφατο βιβλίο The Hidden Hand (Το κρυφό χέρι) και εκτείνονται πολύ πέρα από την αποστολή ενός καταλόγου με απαγορευμένα θέματα σε εκδοτικούς οίκους που εδρεύουν σε μια διαφορετική χώρα. Η διείσδυση σε διάφορα δυτικά πανεπιστήμια τα οποία, διψώντας για χρήμα, έσφιξαν το χέρι του ΚΚΚ, η διάλυση των διαδηλώσεων υπέρ της δημοκρατίας στο Χονγκ Κονγκ και η καταπάτηση των κανόνων του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου για το εμπόριο και τη διανοητική ιδιοκτησία είναι πρακτικές που έχουν τεκμηριωθεί επαρκώς μέσω των οποίων ο μηχανισμός επιτήρησης και λογοκρισίας του ΚΚΚ έχει επεκταθεί και στο εξωτερικό. Για να μην αναφέρουμε τη συμπεριφορά του κομμουνιστικού κόμματος για τη συγκάλυψη του SARS-CoV-2 στα τέλη του 2019 μέσω τακτικών χειραγώγησης.
Στα μέτρα αυτά πρέπει να προστεθούν οι πρακτικές του ΚΚΚ σε άλλα μέρη της κινεζικής κοινωνίας. Από την συχνή αλλαγή γλώσσας, μια τακτική πολλών δικτατόρων για τη δημιουργία διπλών νοημάτων και την πρόκληση σύγχυσης στους πολίτες, την αποστολή της Κεντρικής Επιτροπής Πειθαρχίας για τον εντοπισμό μελών του ΚΚΚ για τα οποία υπάρχουν υποψίες ότι δεν είναι πιστά στο κομμουνιστικό δόγμα και τη σίγαση των δικηγόρων ανθρωπίνων δικαιωμάτων ώστε να κάνουν εξαναγκαστικές εξομολογήσεις στην τηλεόραση για να εξευτελίσουν τους αντιφρονούντες, τον περιορισμό της χρήσης του διαδικτύου, τη χρήση μαζικής επιτήρησης για την επιβολή του δείκτη κοινωνικής πίστωσης, μέχρι και τη διεξαγωγή γενοκτονίας εναντίον των Ουιγούρων.
Συνεπώς, δεν πρέπει να εκπλαγούμε αν το ΚΚΚ προσπαθήσει να λογοκρίνει το διάλογο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2022 - το κομμουνιστικό κόμμα κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα: να εκφοβίζει στο όνομα μιας σοσιαλιστικής ουτοπίας, αυτή τη φορά με “κινεζικά χαρακτηριστικά” όπως θέλει να λέει ο Σι Τζινπίνγκ.
*Ο Anton F. Balint σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ και σήμερα εργάζεται ως ειδικός επικοινωνίας και έρευνας στον χρηματοπιστωτικό κλάδο. Αρθρογραφεί συχνά για θέματα πολιτισμού, φιλοσοφίας και οικονομίας στο μπλογκ του power-of-ideas.com.
**Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 16 Φεβρουαρίου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 1828 και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
