Έναν χρόνο πριν, τον Μάρτιο του 2019, ξέσπασαν διαμαρτυρίες στο Χονγκ Κονγκ λόγω των ανησυχιών ότι ένα υποστηριζόμενο από το Πεκίνο νομοσχέδιο θα επέτρεπε την έκδοση των πολιτών του Χονγκ Κονγκ στην ηπειρωτική Κίνα.
Οι διαμαρτυρόμενοι φοβούνταν ότι ο νόμος θα χρησιμοποιούταν για να στοχοποιηθούν υποστηρικτές της δημοκρατίας καθώς και οι επικριτές του καθεστώτος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, εκθέτοντάς τους έτσι στην παροιμοιώδη έλλειψη δικαιοσύνης των δικαστηρίων της ηπειρωτικής Κίνας.
Εδώ και χρόνια, η Κίνα διατηρεί ένα ποσοστό καταδικαστικών αποφάσεων που ξεπερνά το 99%, το οποίο σε κάποιον αφελή μπορεί να φαίνεται ως τεκμήριο ενός απίστευτα αποτελεσματικού συστήματος δικαιοσύνης - τόσο αποτελεσματικό στις ποινικές του έρευνες ώστε να μη διατυπώνονται κατηγορίες μέχρι η ενοχή να είναι ουσιαστικά βέβαιη - αλλά στην πραγματικότητα είναι δείγμα του κρατικού ελέγχου επί της δικαιοσύνης με τις αποφάσεις να κρίνονται πριν ακόμη ξεκινήσει η δίκη.
Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το νομικό σύστημα του Χονγκ Κονγκ, το οποίο βασίζεται στο κοινοδίκαιο (common law) που κληρονόμησε από τους Βρετανούς και περιλαμβάνει όλα τα γνώριμα χαρακτηριστικά που αναγνωρίζουμε στα δικά μας νομικά συστήματα, όπως:
Την ισότητα ενώπιον του νόμου
Την ελευθερία της κίνησης
Την ελευθερία της συνείδησης και της θρησκευτικής πίστης
Την ελευθερία του λόγου
Την ιδιωτικότητα της επικοινωνίας.
Οι κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ πίστεψαν ορθά ότι ο νέος νόμος ισοδυναμεί με έναν απαράδεκτο περιορισμό των ελευθεριών τους.
Εντέλει, λόγω των διαμαρτυριών που κράτησαν μήνες, η διοίκηση του Χονγκ Κονγκ με επικεφαλής την Carrie Lam (η οποία έχει την στήριξη της ηπειρωτικής Κίνας και κατηγορείται ότι ουσιαστικά είναι αχυράνθρωπος του ΚΚΚ) υποχώρησε και είπε ότι ο νόμος δεν θα εφαρμοστεί εκείνη την στιγμή. Ως αποτέλεσμα περαιτέρω διαμαρτυριών, ο νόμος περί εκδόσεων εντέλει αποσύρθηκε τον Οκτώβριο, αλλά από πολλούς αυτό θεωρήθηκε “πολύ λίγο και πολύ αργά”. Οι διαμαρτυρίες έκτοτε συνεχίζονται με κυμαινόμενη ένταση, με άλλα αιτήματα που περιλαμβάνουν την εφαρμογή καθολικού δικαιώματος ψήφου για το Χονγκ Κονγκ.
Φέτος τον Μάιο, ένας νέος νόμος για την ασφάλεια με πολύ πιο σαρωτικές εξουσίες προτάθηκε από το Πεκίνο, αναζωπυρώνοντας τις συνεχιζόμενες διαμαρτυρίες. Σε αντίθεση με πέρυσι, όταν η ηπειρωτική Κίνα κράτησε αποστάσεις, αυτή τη φορά έκανε σαφή την πρόθεσή της να προωθήσει με κάθε τρόπο το νομοσχέδιο παρά τις αντιδράσεις του Χονγκ Κονγκ και τη διεθνή κατακραυγή.
Ο νόμος πήρε τελική έγκριση την Τρίτη, 30 Ιουνίου, την παραμονή της επετείου της παράδοσης του Χονγκ Κονγκ στην Κίνα από τους Βρετανούς το 1997. Μεταξύ άλλων, κάθε μορφή αντιπολίτευσης φαίνεται να απαγορεύεται με τα “αδικήματα της απόσχισης, της υπονόμευσης, της τρομοκρατίας και της διαπλοκής με ξένες δυνάμεις… που προκαλούν το μίσος έναντι της κεντρικής κυβέρνησης της Κίνας και της περιφερειακής κυβέρνησης του ΧΚ” να επισύρουν ποινές φυλάκισης που κυμαίνονται από τα τρία χρόνια μέχρι και τα ισόβια. Το αποτέλεσμα θα είναι να καταστραφεί εντελώς το πλαίσιο “Μία Χώρα, Δύο Συστήματα” που υποτίθεται ότι εκχωρούσε στο ΧΚ ένα μεγάλο βαθμό αυτοδιοίκησης μέχρι το 2047.
Δεδομένης της μικρής πιθανότητας η Κίνα να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις στην κατεύθυνση μιας πιο ελεύθερης και ανεκτικής κοινωνίας στο ορατό μέλλον, και με την ψήφιση αυτού του νέου νόμου για την ασφάλεια που καθιστά σαφή την επιθυμία της Κίνας να αντιμετωπίζει το ΧΚ ως μια ακόμη επαρχία της ηπειρωτικής χώρας, οι κάτοικοι του ΧΚ πρέπει να εξετάσουν άλλες επιλογές, εκ των οποίων η καλύτερη ίσως είναι να μεταναστεύσουν σε χώρες της Δύσης όπου, παρά τις προκλήσεις, η ατομική ελευθερία και η συμμετοχή στην πολιτική ζωή της χώρας σου, παραμένουν προστατευόμενα δικαιώματα.
Η Βρετανία έκανε την αρχή ανακοινώνοντας ότι οι πολίτες του ΧΚ που κατέχουν διαβατήριο Βρετανού Υπεράκτιου Πολίτη (British National Overseas - BNO) θα επιτραπεί να ζουν και να εργάζονται στο Ηνωμένο Βασίλειο για πέντε χρόνια, μετά τα οποία θα μπορούν να αιτηθούν την ιδιότητα του μόνιμου κατοίκου, και έναν χρόνο μετά, του πολίτη. Αυτό μπορεί να σημάνει ότι σχεδόν τρία εκατομμύρια άνθρωποι θα μπορέσουν να μεταναστεύσουν στη Βρετανία αν το επιλέξουν. Η Κίνα, απαντώντας σε προηγούμενες σχετικές ανακοινώσεις από τη Βρετανία, κατέστησε απολύτως σαφές ότι το ΧΚ είναι δική της υπόθεση και ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να κοιτά τις δικές του υποθέσεις, με τον εκπρόσωπο τύπου του Υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας Zhao Lijan να δηλώνει ότι “το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει δικαίωμα να κάνει μάθημα στην Κίνα ή να παρεμβαίνει στις εσωτερικές της υποθέσεις”.
Παρ’ όλα αυτά το διαβατήριο ΒΝΟ είναι διαθέσιμο μόνο στους κατοίκους του ΧΚ που γεννήθηκαν πριν τη μεταβίβαση της πόλης σε κινεζικό έλεγχο το 1997, γεγονός που αφήνει περίπου 4,5 εκατομμύρια κατοίκους του ΧΚ - μεταξύ των οποίων και πολλούς από τη νέα γενιά που γεννήθηκαν μετά την παράδοση της πόλης - χωρίς αυτή τη δυνατότητα.
Γι’ αυτό τον λόγο, αυτή η ιδέα πρέπει να επεκταθεί σε όλες τις φιλελεύθερες δημοκρατίες, οι οποίες πρέπει να εξετάσουν τη δυνατότητα εκχώρησης ειδικών δικαιωμάτων που θα επιτρέπουν στους κατοίκους του ΧΚ που επιθυμούν να μεταναστεύσουν να το κάνουν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξετάζουν να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Βρετανίας και η Αυστραλία έχει ανοίξει τις πύλες της για τους πολίτες του ΧΚ που διαθέτουν βίζα εργασίας ή σπουδών. Ας ελπίσουμε ότι το παράδειγμά αυτό θα το ακολουθήσουν και πολλές άλλες χώρες.
Δεν θα είναι η πρώτη φορά που φιλελεύθερες δημοκρατίες θα δεχθούν μεγάλη ροή προσφύγων από συγκεκριμένες χώρες.
Σκεφτείτε τη ροή των προσφύγων που ξεκίνησε με τους Ανθρώπους των Βαρκών, που προέρχονταν κυρίως από το Νότιο Βιετνάμ και μετανάστευσαν μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από τον πόλεμο και την ανάληψη του ελέγχου της χώρας από τον κομμουνιστικό βορρά. Αυτοί, και πολλοί άλλοι από άλλες χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας που άφησαν τις εστίες τους στις δεκαετίες του 1970 και 1980, κατέληξαν ως επί το πλείστον σε δυτικές χώρες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υποδέχθηκαν την πλειονότητά τους, με τον Καναδά, την Αυστραλία και κάποιες άλλες χώρες να αποδέχονται επίσης μεγάλους αριθμούς ανθρώπων.
Υπάρχουν όμως κάποιες σημαντικές διαφορές σε ό,τι αφορά να ανοίξουμε τις πύλες μας στους κατοίκους του ΧΚ που θέλουν να εγκαταλείψουν την ολοένα και πιο καταπιεστική εξουσία του Πεκίνου. Σε αντίθεση με πολλούς ανθρώπους που εγκαταλείπουν χώρες διαλυμένες από τον πόλεμο και χτυπημένες από τη φτώχεια προς αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής, οι κάτοικοι του ΧΚ είναι μεταξύ των πιο μορφωμένων και πλούσιων ανθρώπων του πλανήτη. Ακόμη όμως πιο σημαντικό είναι ότι πολλοί από αυτούς αγαπούν την ελευθερία, και έχουν μεγαλώσει σε μια κοινωνία όπου πολλά από τα πράγματα που ισχυριζόμαστε ότι εκτιμούμε - η νομοκρατία, η προσωπική ελευθερία, η ελευθερία της συνείδησης, η ελευθερία του λόγου και η ελεύθερη αγορά - είναι (ή τουλάχιστον, ήταν) ύψιστης σημασίας.
Το να αποδεχθούμε κατοίκους του ΧΚ στις χώρες μας θα είναι καλό για εμάς. Φαίνεται ότι τις τελευταίες δεκαετίες, οι φιλελεύθερες δημοκρατίες γίνονται ολοένα και πιο αδιάφορες για τις ελευθερίες που δύσκολα κατακτήσαμε. Έχουμε ξεχάσει ή παραγνωρίζουμε την ιστορία και φαίνεται πως δεν συνειδητοποιούμε ότι τα θεμέλια των ελευθεριών μας χρειάζονται συνεχή συντήρηση και υποστήριξη.
Λόγω της χαλάρωσής μας αυτής, υπάρχει ένα ολοένα και εντεινόμενο αντιφιλελεύθερο στοιχείο σε πολλές από τις χώρες μας - άνθρωποι που πιστεύουν ότι τα συναισθήματα είναι ανώτερα των δεδομένων, ή ότι οι λέξεις ισοδυναμούν με βία, ή, ακόμη πιο εντυπωσιακό, ότι ο σοσιαλισμός είναι κάτι το καλό και ο καπιταλισμός κάτι το κακό: πεποιθήσεις και στάσεις που μάλλον δεν χαρακτηρίζουν τους κατοίκους του ΧΚ που θέλουν να απαλλαγούν από την αυταρχική εξουσία.
Οι δυτικές χώρες χρειάζονται ένα εμβόλιο ελευθερίας και μια σημαντική ροή ανθρώπων που χρειάστηκε να αγωνιστούν για τις ελευθερίες τους και ανησυχούν για την απώλειά τους ίσως μας θυμίσει τι έχουμε και γιατί αυτό είναι πολύτιμο.
Προφανώς, το να υποδεχτούμε κατοίκους του ΧΚ στις χώρες μας δεν είναι καλό μόνο για μας αλλά και γι’ αυτούς - ίσως ιδιαίτερα γι’ αυτούς.
Θα τους δώσουμε ένα μέρος να απολαμβάνουν την ελευθερία τους και να ζουν τη ζωή τους χωρίς να φοβούνται ότι θα φυλακιστούν επειδή ασκούν κριτική στην κυβέρνηση ή δεν τηρούν την κομματική γραμμή. Θα τους δώσουμε μέρη όπου θα μπορούν να ψηφίσουν για να επηρεάσουν την πορεία της ζωής τους και της χώρας τους, και όπου μπορούν να αγωνιστούν για να διαφυλάξουν την ελευθερία σε ένα περιβάλλον όπου έχουν πολύ καλύτερες πιθανότητες να κερδίσουν, και όπου δεν θα βασανίζονται και δεν θα θανατώνονται για τον αγώνα τους.
Ενώ τίποτα δεν έχει κριθεί, φαίνεται ότι ο αγώνας των κατοίκων του ΧΚ για να διατηρήσουν την ελευθερία τους στην πόλη που αγαπούν μάλλον θα χαθεί. Η Κίνα είναι απλώς πολύ μεγάλη και πολύ κοντά για να κερδίσουν οι πολίτες του ΧΚ τον αγώνα τους να μείνουν έξω από τον έλεγχο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας. Ακόμη και στην καλύτερη περίπτωση, η ελευθερία τους έχει ημερομηνία λήξης το 2047.
Με την ψήφιση αυτού του νέου νόμου για την ασφάλεια, τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο ζοφερά.
Ίσως ήρθε η ώρα οι κάτοικοι του ΧΚ που αγαπούν την ελευθερία να φύγουν όσο ακόμη μπορούν. Είναι καθήκον και προνόμιό μας ως φιλελεύθερες δημοκρατίες να τους δώσουμε άσυλο. Και αν το κάνουμε, μπορούμε να περιμένουμε ένα καλύτερη μέλλον τόσο γι’ αυτούς όσο και για μας.
Ο Owen Lewis είναι γεωλόγος, ιδρυτής του Fusion is the Future.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 14 Ιουλίου 2020 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
AP Photo/Vincent Yu
