Του Stewart Dompe
Η αντιπάθεια των συντηρητικών προς τις μεγάλες τεχνολογικές εταιρίες δεν είναι κάτι το νέο - και μετά την απόφαση του Facebook να διατηρήσει τον αποκλεισμό του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ κάποιοι ζητούν από το Υπουργείο Δικαιοσύνης να συνεχίσει τις αντιμονοπωλιακές του έρευνες.
Ενώ δεν είναι κάτι το καινούργιο ένας πολιτικός να προτείνει νομοθεσία που έχει ως στόχο την πρόκληση ζημιάς στους πολιτικούς του αντιπάλους, το πνεύμα της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας είναι ότι υποτίθεται πως προστατεύει τα συμφέροντα των καταναλωτών και διασφαλίζει μια ανταγωνιστική αγορά. Αξίζει να εξετάσουμε αυτές τις αξιώσεις όπως αυτές εφαρμόζονται σε πιθανές μελλοντικές αντιμονοπωλιακές διώξεις εναντίον εταιριών κοινωνικών μέσων όπως το Facebook και το Twitter.
Το πρώτο βήμα είναι να κατανοήσουμε τα οικονομικά των μονοπωλίων και το συγκεκριμένο πρόβλημα για την επίλυση του οποίου έχει σχεδιαστεί η αντιμονοπωλιακή νομοθεσία. Σε μια ανταγωνιστική αγορά, μια επιχείρηση μπορεί να ορίσει την τιμή των αντικειμένων που πωλεί, αλλά ο αριθμός σ’ αυτή την ετικέτα περιορίζεται από τη δυνατότητα του καταναλωτή να φύγει από το μαγαζί και να πάει σε μια άλλη επιχείρηση που πωλεί το αντικείμενο σε χαμηλότερη τιμή. Φανταστείτε έναν παντοπώλη που αποφασίζει να προσθέσει 10 δολάρια στην τιμή κάθε αντικειμένου που πωλεί. Πόσοι πελάτες πιστεύετε ότι θα του απομείνουν; Ο ανταγωνισμός από άλλους παντοπώλες περιορίζει τη δυνατότητα του εκάστοτε ατόμου να αυξάνει τις τιμές του και να παραμένει στην αγορά.
Αυτό δεν ισχύει σε ένα μονοπώλιο. Σε μια ανταγωνιστική αγορά, οι παραγωγοί ανταγωνίζονται εναντίον άλλων παραγωγών μέσω της προθυμίας τους να πωλούν σε χαμηλότερες τιμές. Σε ένα μονοπώλιο, οι πελάτες ανταγωνίζονται εναντίον άλλων πελατών μέσω της προθυμίας τους να πληρώσουν περισσότερα. Το αποτέλεσμα είναι υψηλότερες τιμές και λιγότερα πράγματα.
Φανταστείτε έναν κόσμο όπου υπάρχει μονοπώλιο στην παραγωγή αυτοκινήτων. Η ζημιά δεν αφορά την υψηλή τιμή, αλλά τη μειωμένη ποσότητα των αυτοκινήτων. Τα άτομα που θα ήταν πρόθυμα να αγοράσουν ένα αυτοκίνητο έναντι της ανταγωνιστικής τιμής βγαίνουν εκτός αγοράς εφόσον αυτή μονοπωλείται.
Λιγότερα αυτοκίνητα σημαίνει πως λιγότεροι άνθρωποι επωφελούνται από την ιδιοκτησία αυτοκινήτου, καθώς αυτά τα αυτοκίνητα ποτέ δεν κατασκευάστηκαν και αυτές οι αγορές ποτέ δεν έγιναν. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο οι οικονομολόγοι βλέπουν τη ζημιά από τα μονοπώλια: οι άνθρωποι θέλουν να πάνε οδικώς σε διάφορα μέρη, αλλά δεν μπορούν να το κάνουν γιατί η δομή της αγοράς περιορίζει τον αριθμό των αυτοκινήτων που κατασκευάζονται και οι συνεπακόλουθες υψηλότερες τιμές εμποδίζουν τα άτομα από το να επωφεληθούν από την ιδιοκτησία ενός αυτοκινήτου.
Πώς αυτό έχει εφαρμογή στα κοινωνικά μέσα; Αυτά κερδίζουν χρήματα από τη διαφήμιση. Οι χρήστες δεν είναι οι πελάτες. Η γιαγιά δεν είναι αυτή που γράφει μια επιταγή στον Ζούκεμπεργκ όταν κοιτάζει φωτογραφίες των εγγονιών της. Οι άνθρωποι που γράφουν τις επιταγές είναι οι διαφημιστές που θέλουν να ταιριάξουν τις διαφημίσεις τους με ματιές. Στο μονοπωλιακό μοντέλο, οι άνθρωποι που πλήττονται είναι οι διαφημιστές! Το πρόβλημα εκεί είναι ότι πωλούνται υπερβολικά λίγες διαφημίσεις σε υπερβολικά υψηλή τιμή!
Πρόκειται για μια παράξενη σταυροφορία για τους λαϊκιστές Ρεπουμπλικανούς.
Είναι μια αγορά ανταγωνιστική; Η απάντηση εξαρτάται από το πόσο στενά ορίζει κανείς την αγορά. Φανταστείτε έναν κόσμο όπου υπάρχει μόνο ένας παραγωγός παγωτών. Είναι η αγορά ανταγωνιστική; Αν η αγορά ορίζεται ως μόνο αγορά παγωτού, τότε η απάντηση είναι όχι. Αυτός ο τρόπος σκέψης όμως είναι πολύ στενός. Ξέρουμε ότι ολόκληρα μαγαζιά είναι γεμάτα από γλυκά, καραμέλες και άλλες λιχουδιές. Οτιδήποτε ικανοποιεί την επιθυμία για κάτι γλυκό είναι ανταγωνιστικό προς το παγωτό. Τα φρέσκα φρούτα είναι ανταγωνιστές του παγωτού. Οι πελάτες μπορούν να βγουν από το παγωτατζίδικο και να μουν σε κάθε άλλο ζαχαροπλαστείο που πωλεί μπισκότα, τούρτες και κέηκ.
Η αγορά των γλυκών και των λιχουδιών είναι πολύ ανταγωνιστική.
Οι εταιρίες κοινωνικών μέσων κερδίζουν χρήματα συνδέοντας ματιές με διαφημίσεις. Δεν μπορούν να το κάνουν αυτό χωρίς τις ματιές των χρηστών τους. Μπορεί να υπάρχουν λίγες εταιρίες κοινωνικών μέσων, αλλά ανταγωνίζονται έναντι σχεδόν όλων των άλλων μορφών διασκέδασης και των τρόπων με τους οποίους οι άνθρωποι μπορούν να περνούν τον χρόνο τους. Κάθε βιβλίο που γράφτηκε ποτέ είναι ανταγωνιστής των κοινωνικών μέσων. Τα κουτάβια και τα γατάκια είναι ανταγωνιστές των κοινωνικών μέσων - απαιτούν παιχνίδι και επιμένουν να τους δώσουμε προσοχή. Ο ύπνος είναι ανταγωνιστής των κοινωνικών μέσων, και σε αντίθεση με το πορτοφόλι σας όπου μπορείτε να δαπανήσετε μεγαλύτερα χρηματικά ποσά, υπάρχουν μόνο 24 ώρες στην ημέρα.
Για να συνεχίσουν αυτές οι εταιρίες να συνταιριάζουν διαφημίσεις με ματιές, χρειάζεται να παρέχουν μια εμπειρία που είναι καλύτερη από την αμέσως καλύτερη εναλλακτική. Κάθε φορά που το Netfilix κυκλοφορεί μια νέα σειρά, ή που κάποιος ανεβάζει ένα βίντεο στο YouTube, αυτό είναι ένας ανταγωνιστής για τον χρόνο και τις ματιές.
Οι αντιμονοπωλιακές διώξεις δεν είναι πιθανό να μειώσουν τη βλάβη στους καταναλωτές ή να καταστήσουν την αγορά πιο ανταγωνιστική. Οι διώξεις αυτές μπορούν να λειτουργήσουν ως ένα όπλο για την βλάβη επιχειρήσεων χωρίς πολιτική εύνοια και τον πλουτισμό των δικηγόρων που τις υπερασπίζονται.
--
Ο Stewart Dompe είναι διδάκτωρ οικονομικών από το George Mason University.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 26 Ιουλίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
