Του Michael Rubin
Κανείς δεν υποστηρίζει πλέον ότι η Τουρκία δεν αλλάζει. Αυτό τουλάχιστον είναι προφανές. Η Τουρκία χτίζει περισσότερα τζαμιά απ' ό,τι σχολεία, και ο ίδιος ο Erdogan είπε ότι ο στόχος του είναι να δημιουργήσει “μια θρησκευόμενη γενιά”. Ο συμβολισμός στην Τουρκία όμως είναι σημαντικός. Αυτός είναι ο λόγος, περισσότερο από την ελευθερία της έκφρασης, που το ζήτημα της μαντήλας είναι τόσο σημαντικό. Όταν οι γυναίκες δημόσιοι υπάλληλοι - δασκάλες, υπάλληλοι γραφείου ή στρατιωτίνες - φοράνε ισλαμικού τύπου μαντήλες (αντί για απλώς μαντήλες Ανατολίας), αυτό παρουσιάζει μια εικόνα της Τουρκίας ριζικά διαφορετική από αυτή που προέβαλλε ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, ο ιδρυτής της σύγχρονης Τουρκίας, ο οποίος επέβαλε πολλές μεταρρυθμίσεις για τον διαχωρισμό του τζαμιού και του κράτους.
Ο Τούρκος Πρόεδρος Tayipp Erdogan και ο Επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων Χουλουσί Ακάρ συνομιλούν καθώς παρευρίσκονται στην κηδεία του υποστράτηγου Αϊντογάν Αϊντίν στο Τζαμί Αχμέτι Χαμντί Ακσεκί στην Άγκυρα, την 1η Ιουνίου 2017. REUTERS / Umit Bektas
Ο Erdogan εδώ και καιρό έχει θέσει ως στόχο του την αλλαγή των συμβόλων της Τουρκίας. Το 1994, ως δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, ειρωνεύτηκε όσους σκέκονταν όρθιοι από σεβασμό στη μνήμη του ιδρυτή της Τουρκίας. “Δεν θα πρέπει να στεκόμαστε σαν τ' άχυρα στις επιμνημόσυνες τελετές του Ατατούρκ” δήλωσε. Μια δεκαετία μετά, ως πρωθυπουργός, ο Erdogan εξέπληξε τους Τούρκους κατά το μηνιαίο τηλεοπτικό του διάγγελμα, καθώς αντικατέστησε το παραδοσιακό φόντο της τουρκικής σημαίας και του πορτρέτου του Ατατούρκ με το μαυσωλείο του Ατατούρκ και ένα τζαμί. Οι Τούρκοι κατάλαβαν τον συμβολισμό: ο Ατατούρκ είναι νεκρός, αλλά το Ισλάμ ζει.
Η τελευταία προσπάθεια αλλαγής συμβόλων αφορά τον στρατό. Πολλοί ανώτατοι αξιωματικοί στην Τουρκία είναι βεβαίως μουσουλμάνοι, αλλά το τουρκικό γενικό επιτελείο στρατού εδώ και καιρό τους αποθάρρυνε από την επίδειξη θρησκευτικών συμβόλων. Ένας Τούρκος ναύαρχος είχε εξηγήσει πριν από χρόνια ότι δεν υπάρχει πρόβλημα αν οι άνδρες του επισκέπτονται το τζαμί μια-δυο φορές το χρόνο, αλλά αν άρχιζαν να πηγαίνουν το τζαμί κάθε εβδομάδα ή να το μετατρέψουν στον κοινωνικό τους κύκλο, τότε δεν θα κέρδιζαν προαγωγές και ίσως να χρειαζόταν να ψάξουν για άλλη δουλειά.
Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο αυτό το βίντεο, που δείχνει τον αρχιστράτηγο της Τουρκίας Χουλουσί Ακάρα και τους επικεφαλής της Αεροπορίας να πηγαίνουν σε ένα τζαμί φορώντας τις στολές τους για δημόσια προσευχή, έχει τόσο μεγάλη σημασία: δείχνει (και έχει ως σκοπό να δείξει) το πώς ο Erdogan έχει μεταμορφώσει τη χώρα όχι απλώς από τότε που ανέλαβε την εξουσία, αλλά κυρίως μέσα στον χρόνο που πέρασε από τότε που αξιοποίησε το αποτυχημένο πραξικόπημα για να επιβάλει μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης και ουσιαστικά τη διακυβέρνηση μέσω διαταγμάτων.
--
Ο Michael Rubin είναι πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου, με κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντα τη Μέση Ανατολή, την Τουρκία, το Ιράν και τη διπλωματία.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 21 Ιουλίου 2017 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute (ΑΕΙ) και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
