Γράφει ο Pierre Lemieux
Την τελευταία εβδομάδα, για νιοστή φορά, η Wall Street Journal δημοσίευσε ένα ρεπορτάζ με θέμα τις ελλείψεις στα τεστ για τον Covid-19 και τίτλο “Covid-19 Testing Is Hampered by Shortages of Critical Ingredient” (Τα τεστ για τον Covid-19 εμποδίζονται από ελλείψεις ενός κρίσιμα σημαντικού συστατικού). Ο δημοσιογράφος επισημαίνει:
“Σύμφωνα με μια έρευνα που δημοσιεύθηκε τον προηγούμενο μήνα από την Αμερικανική Ένωση Κλινικής Χημείας που περιλαμβάνει εμπορικά, νοσοκομειακά και εργαστήρια δημόσιας υγείας, το 67% των εργαστηρίων αντιμετωπίζουν ζητήματα πρόσβασης σε αντιδραστήρια και διαγνωστικά υλικά - το μεγαλύτερο ποσοστό που καταγράφεται από την στιγμή που η ομάδα άρχισε να αναζητά πληροφορίες από εργαστήρια τον Μάιο”.
Οι ελλείψεις διαγωνιστικών υλικών παραμένουν εδώ και επτά μήνες. Και απ’ ό,τι φαίνεται δεν υπάρχει κάποια ορατή εξήγηση. Ο Πρόεδρος του Riverside Health System στη Βιρτζίνια, Dr. Michael Dicey απηχεί τον γενικό προβληματισμό:
“Η χώρα μας είναι μεγάλη και ακόμη δεν έχουμε καταφέρει να επιλύσουμε το ζήτημα με τα τεστ. Δεν βγάζει κανένα νόημα”.
Στην πραγματικότητα, βγάζει μεγάλο νόημα για όλους όσοι γνωρίζουν κάτι για τα οικονομικά - και δεν κρύβουν τη γνώση τους αυτή κάτω από το χαλί για ιδεολογικούς λόγους. Μέσα σ’ αυτούς τους επτά μήνες, οι τιμές των περισσότερων αγαθών που παρήχθησαν στην Αμερική βρίσκονται υπό τη νομική απειλή των πολιτειακών νόμων περί “αισχροκέρδειας” και του ομοσπονδιακού Νόμου περί Αμυντικής Παραγωγής (Defense Production Act). Ο νόμος αυτός δεν ελέγχει επισήμως τις τιμές των διαγνωστικών υλικών, αλλά η ομοσπονδιακή κυβέρνηση το κάνει αυτό εμμέσως μέσω της FDA, του CDC και κάποιων επιτρόπων που ελέγχουν την κατανομή πολλών προϊόντων που σχετίζονται με τον Covid-19. Αυτοί συμπεριλαμβάνουν τον Peter Navarro, τον λεγόμενο “τσάρο των εξοπλισμών” (“‘This Is War’: President’s Equipment Czar to Use Full Powers to Fight Coronavirus,” - Έχουμε Πόλεμο: Ο Τσάρος Εξοπλισμών του Προέδρου Χρησιμοποιεί τις Εξουσίες του για να Αντιπαλέψει τον Κορονοϊό, Wall Street Journal, 28 Μαρτίου, 2020), τον “τσάρο των διαγνωστικών τεστ) ναύαρχο Brett Giroir (“Trump’s Covid-19 Testing Czar Claims Administration Is Doing ‘Everything That We Can Do’ to Increase Testing Capacity,” - Ο Τσάρος των Διαγωνιστικών Τεστ του Τραμπ για τον Covid-19 ισχυρίζεται ότι η κυβέρνηση κάνει “ό,τι μπορούμε” για να αυξήσει την δυνατότητα πραγματοποίησής τους CNN, 14 Αυγούστου 2020), και τον “τσάρο του εμβολιασμού” Moncef Slaoui (“Trump Vaccine Czar Will Not Be Required to Disclose Pharma Ties, IG Rules” Ο Τσάρος Εμβολιασμού του Τραμπ δεν θα υποχρεωθεί να Αποκαλύψει Δεσμούς με Φαρμακευτικές Εταιρίες, σύμφωνα με το IG”, The Hill, 17 Ιουλίου, 2020).
Μεγάλη χώρα ήταν και η Σοβιετική Ένωση, και ούτε αυτοί μπορούσαν να επιλύσουν παρόμοια ζητήματα, όπως οι ελλείψεις σε αυτοκίνητα, φαρμακευτικά προϊόντα ή ψωμί. Ένας συνήθης πολίτης χρειαζόταν μεταξύ 8 και 12 χρόνια για να αποκτήσει ένα αυτοκίνητο μετά την παραγγελία του. Οι ελλείψεις αφορούσαν και τα φαρμακευτικά προϊόντα: ένα ρεπορτάζ των New York Times από 1997 (“Soviet Medicine Mixes Inconsistency with Diversity” - Η σοβιετική φαρμακολογία αναμειγνύει την ασυνέπεια με την ποικιλομορφία) παρέχει πολλά τέτοια παραδείγματα. Ένα ακόμη ρεπορτάζ των New York Times που δημοσιεύθηκε λίγα χρόνια μετά, εστίαζε στις ελλείψεις τροφίμων (“Soviet Food Shortages: Grumbling and Excuses” - Σοβιετικές Ελλείψεις Τροφίμων: Γκρίνια και Δικαιολογίες - 15 Ιανουαρίου, 1982):
“Η κατάσταση στα τέλη του καλοκαιριού φαινόταν τόσο ζοφερή που το Κρεμλίνο ξεκίνησε μια πανεθνική εκστρατεία για την εξοικονόμηση ψωμιού, και υπάρχουν πολλές μικρές και μεγάλες πόλεις όπου η αγορά ψωμιού υπόκειται σε περιορισμούς...
Στη Μόσχα ισχύουν εκ των πραγμάτων δελτία, όρια που τίθενται από τους διευθυντές των καταστημάτων επί των ποσοτήτων που μπορούν να αγοράζουν οι καταναλωτές...
Επί χρόνια, οι κορυφαίοι Σοβιετικοί αξιωματούχοι απέδιδαν τις φτωχές αγροτικές επιδόσεις της χώρας στον κακό καιρό, και ο επίσημος πρωτοχρονιάτικος χαιρετισμός της ηγεσίας προς τον λαό φέτος υπογράμμισε ξανά το κλιματικό πρόβλημα”.
Εκατοντάδες τέτοια παραδείγματα υπάρχουν.
Παραδόξως - για εκείνους που αγνοούν την κλασική θεωρία των τιμών - οι ελλείψεις επέμειναν μέχρι τη συνολική κατάρρευση του συστήματος. Αυτό δεν οφειλόταν σε κάποια έλλειψη επιτρόπων. Θα μπορούσε ίσως η κατάσταση να σχετίζεται κάπως με την αντικατάσταση των τιμών σε μια ελεύθερη αγορά από την κρατική κατανομή; Και είναι μήπως πιθανό να συμβαίνει το ίδιο και στις Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα, σε μικρότερη κλίμακα, να βλέπουμε δηλαδή τις συνέπειες της κρατικής παρέμβασης στις τιμές και την κατανομή; Η οικονομική θεωρία και οι παρατηρήσεις καταδεικνύουν έντονα μια θετική απάντηση.
Η αποτελεσματικότητα των αποκεντρωμένων αγορών και των ελεύθερων τιμών στην κατανομή των πόρων καταδείχθηκε με σαφήνεια για πρώτη φορά από τον Άνταμ Σμιθ στο κλασικό του έργο «Ο Πλούτος των Εθνών» το 1776. Το αόρατο χέρι της εθελούσιας συνεργασίας δουλεύει καλύτερα από την ορατή γροθιά του κράτους.
Η γνωστή ιστορία που αναφέρει ο Philip Coggan στο πρόσφατο βιβλίο του More (μια παρουσίαση του οποίου έχω γράψει για το τρέχον τεύχος του Regulation) καταδεικνύει την αδυναμία της κολλεκτιβιστικής σκέψης να κατανοήσει ή να αναγνωρίσει ότι οι αποκεντρωμένες και ελεύθερες αγορές είναι πιο αποτελεσματικές από τους ελέγχους τιμών και την κατανομή των πόρων από το κράτος:
“Την επομένη της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης, ένας Ρώσος αξιωματούχος, θέλοντας να μάθει για τη λειτουργία της αγοράς, επικοινώνησε με τον οικονομολόγο Paul Seabright. “Πείτε μου, για παράδειγμα” τον ρώτησε “ποιος είναι ο αρμόδιος για την παροχή ψωμιού στον πληθυσμό του Λονδίνου;”.
--
Ο Pierre Lemieux είναι οικονομολόγος στο Τμήμα Διοικητικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Κεμπέκ στο Outaouais.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 28 Νοεμβρίου 2020 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
