Του Emanuel Örtengren
Η επιδημία του νέου κορονοϊού COVID-19 έχει χαρακτηριστεί απειλή έναντι της παγκοσμιοποίησης. Η εξάπλωση όμως του κινδύνου σε ολόκληρο τον κόσμο είναι αναγκαία ώστε οι επιχειρήσεις και οι κοινωνίες να γίνουν λιγότερο εύθραυστες. Δεν πρόκειται για το τέλος της παγκοσμιοποίησης, αλλά για το ξεκίνημα ενός νέου κεφαλαίου.
Η επιδημία του νέου κορονοϊού COVID-19 έχει θέσει σε δοκιμασία την παγκοσμιοποίηση, τη διαδικασία πολιτικής, πολιτισμικής και οικονομικής ενσωμάτωσης των κοινωνιών. Για παράδειγμα, ο Peter S. Goodman από τους New York Times υποστήριξε ότι η πανδημία έχει δημιουργήσει την τέλεια καταιγίδα εναντίον της παγκοσμιοποίησης, καθώς οι εταιρίες δυσκολεύονται να διαχειριστούν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους και τα εθνικιστικά κόμματα επιρρίπτουν το φταίξιμο στους ξένους και τα ανοιχτά σύνορα.
Το γεγονός ότι οι σημερινοί ιοί μπορούν να εξαπλωθούν γρήγορα και να προκαλέσουν αναταράξεις στην παγκόσμια οικονομία είναι όντως μια συνέπεια της αύξησης της παγκόσμιας κίνησης στην μεταπολεμική περίοδο. Υπάρχει όμως ο κίνδυνος οι πολιτικοί να εξαγάγουν σήμερα τα λάθος συμπεράσματα ως προς τα ευάλωτα σημεία που συνεπάγεται η παγκοσμιοποίηση.
Πρωτίστως, το γεγονός ότι τα αγαθά, οι υπηρεσίες και οι άνθρωποι μπορούν περνούν τα σύνορα με ευκολία παράγει τεράστια αξία για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Τα οφέλη δεν είναι μόνο υλικά, αλλά αφορούν επίσης εμπειρίες και ανταλλαγές πνεύματος. Από την οπτική της επιχειρηματικότητας, η πραγματική αχίλλειος πτέρνα της παγκοσμιοποίησης αφορά το γεγονός ότι ένας μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων εξαρτάται υπερβολικά από προμηθευτές που είναι συγκεντρωμένοι στην ίδια περιοχή. Αυτή η αδυναμία αποκαλύφθηκε με την επιδημία του κορονοϊού.
Σύμφωνα με την εταιρία ανάλυσης δεδομένων Dun & Bradstreet, 51.000 επιχειρήσεις σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν τουλάχιστον έναν προμηθευτή στη Γουχάν και τουλάχιστον πέντε εκατομμύρια έχουν τουλάχιστον έναν υπεργολάβο εκεί. Είναι δύσκολο να βρεθούν αντικαταστάτες σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό σημαίνει ότι πολλές επιχειρήσεις θα πάρουν ένα δύσκολο μάθημα για τη σημασία του εντοπισμού εναλλακτικών προμηθευτών.
Οι επιχειρήσεις όμως υποχρεώθηκαν και στο παρελθόν να κάνουν παρόμοιες προσαρμογές. Ένα παράδειγμα είναι μετά το ατύχημα της Φουκουσίμα το 2011, που κατέστησε σαφές το πόσο μεγάλο μέρος της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας για μικροτσίπ περνά μέσα από την Ιαπωνία. Έτσι, μεγάλες εταιρίες όπως η ΙΒΜ συνειδητοποίησαν τους κινδύνους που συνεπάγεται η συγκέντρωση των αλυσίδων εφοδιασμού τους και μετακίνησαν κάποιες από τις πηγές τους στην Ταϊβάν. Έτσι, αυτές οι εταιρίες δεν μετακίνησαν την παραγωγή τους στη χώρα προέλευσής τους, αλλά αύξησαν τη διαφοροποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού τους.
Τα μικροτσίπ μάλιστα καταδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και η τοπική εξειδίκευση παράγουν οφέλη για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, όπως επισημαίνει και ο Robert Amstron στους Financial Times. Ο καλύτερος εξοπλισμός για την κατασκευή μικροτσιπ παράγεται στην Ολλανδία, ο καλύτερος σχεδιασμός μικροτσίπ γίνεται στις ΗΠΑ, και τα καλύτερα χυτήρια βρίσκονται στην Ταϊβάν. Αυτό είναι ουσιαστικά που έδειξαν θεωρητικώς οι πρώιμοι οικονομολόγοι όπως ο Άνταμ Σμιθ και ο Ντέιβιντ Ρικάρντο πριν από 200 χρόνια. Σήμερα, άνθρωποι από ολόκληρο τον κόσμο επωφελούνται στην πράξη από συγκριτικά πλεονεκτήματα και τοπική εξειδίκευση.
Η επιδημία του κορονοϊού θα έχει συνέπειες στο πώς οι παγκόσμιες εταιρίες διαχειρίζονται τις αλυσίδες εφοδιασμού τους. Περισσότερες εταιρίες θα χρειαστεί να βρουν εναλλακτικούς προμηθευτές για να γίνουν λιγότερο ευάλωτες στο μέλλον. Ακόμη, τα αποθέματα - τα οποία στο παρελθόν θεωρούνταν αχρείαστα ακριβά - θα γίνουν μια επένδυση που αξίζει τον κόπο. Κατά τη διάρκεια ενός γεγονότος όπως μια πανδημία όπου όλοι οι προμηθευτές και οι υπεργολάβοι μιας εταιρίας μπορεί να επηρεάζονται ταυτόχρονα, δεν είναι βιώσιμο να έχει κανείς μικρά αποθέματα, όπως η Apple που διέθετε αποθέματα μόλις για εννέα ημέρες.
Μ’ αυτό τον τρόπο, η κρίση του κορονοϊού δεν σημαίνει το τέλος της παγκοσμιοποίησης, αλλά το ξεκίνημα ενός νέου κεφαλαίου. Δεν γνωρίζουμε που θα ξεσπάσει η επόμενη πανδημία, πού θα σκάσει μια οικονομική κρίση ή πού θα συμβεί μια φυσική καταστροφή, αλλά οι επιχειρήσεις που θέλουν να μειώσουν τους κινδύνους αυτούς θα επιδιώξουν να μοιράσουν αυτή την αβεβαιότητα σε ολόκληρο τον κόσμο. Πώς θα ονόμαζε κανείς αυτή την παγκόσμια διαφοροποίησης αν όχι “παγκοσμιοποίηση”;
Είναι επίσης αμφισβητήσιμο το αν η ολοένα και μεγαλύτερη τάση μας να ταξιδεύουμε θα πρέπει να θεωρηθεί αιτία των επιδημιών. Μολονότι η διάδοση ιών όπως ο COVID-19 είναι σήμερα γρηγορότερη απ’ ό,τι στο παρελθόν, τα ταξίδια μείωσαν τη πιθανότητα εμφάνισης πανδημιών με τη θνησιμότητα που είχε η ισπανική γρίπη πριν από 100 χρόνια.
Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2018, τα ταξίδια παρέχουν στους ανθρώπους μια μερική ανοσία καθώς τους εκθέτουν σε διάφορα είδη παθογόνων οργανισμών. Ο Robin Thompson από την Οξφόρδη, ένας από τους ερευνητές αυτής της μελέτης, περιέγραψε τα αεροπορικά ταξίδια ως έναν “φυσικό εμβολιασμό”.
Την επαύριο αυτής της κρίσης, οι χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο θα εμπλακούν χωρίς αμφιβολία σε έναν διάλογο που αφορά την ετοιμότητά τους έναντι της επόμενης πανδημίας. Σ’ αυτό τον διάλογο όμως δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι σημείο ισχύος και όχι αδυναμίας ότι οι άνθρωποι μπορούν εύκολα να διασχίζουν σύνορα και ότι η παραγωγή είναι κατανεμημένη σε ολόκληρο τον κόσμο. Καμία χώρα δεν είναι ισχυρή μόνη της, ιδίως ενόψει παγκόσμιων απειλών όπως μια πανδημία.
--
Ο Emanuel Örtengren είναι υπεύθυνος για θέματα κοινωνικής πρόνοιας στη σουηδική δεξαμενή σκέψης Timbro.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 24 Μαρτίου 2020 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του δικτύου Epicenter και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
AP Photo/Chris Carlson
