Γράφει ο Tim Worstall
Μεγάλα ποσά χρόνου, ενέργειας, χρημάτων και εμβαδού σε έντυπα μέσα έχουν αφιερωθεί τα τελευταία χρόνια να αντιμετωπιστεί η πληγή του “λαϊκισμού” στο Ηνωμένο Βασίλειο και ολόκληρη την Ευρώπη. Τα εισαγωγικά είναι αναγκαία, καθώς αυτός ο λαϊκισμός συνήθως παρουσιάζεται ως δημιουργία των πολιτικών άκρων - η Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, ο Τζέρεμι Κόρμπιν ή ο Νάιτζελ Φάρατζ στο Ηνωμένο Βασίλειο, το αριστερό Κίνημα των 5 Αστέρων και η δεξιά Λίγκα στην Ιταλία.
Η πραγματικότητα που ζουν εκατομμύρια Ευρωπαίοι σήμερα, είναι ότι ο λαϊκισμός διαδίδεται από κεντρώα κόμματα του κύριου ρεύματος που κυβερνούν την Ευρώπη. Η προσέγγισή τους έναντι της διακυβέρνησης φαίνεται να είναι βγαλμένη από το εγχειρίδιο κεντρικού σχεδιασμού της Ανατολικής Γερμανίας.
Ένα από τα αποτελέσματά της είναι και η ενεργειακή κρίση που πλήττει την ήπειρο εδώ και εβδομάδες.
Οι αιτίες εκτείνονται στο παρελθόν μέχρι και τη διακήρυξη της Γερμανίδας Καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ στις γεμάτες πανικό ημέρες που ακολούθησαν το ατύχημα της Φουκουσίμα το 2014, ότι η Γερμανία θα καταργήσει σταδιακά όλη την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας. Η απόφαση αυτή ήταν απερίσκεπτη όσο και αντιεπιστημονική, αλλά είχε (εκείνη τη χρονική στιγμή) ευρεία λαϊκή υποστήριξη. Η κυρία Μέρκελ δεν είχε το θάρρος να υπερασπιστεί την επιστήμη ή τα δεδομένα: επέλεξε την εύκολη λαϊκιστική οδό του καθησυχασμού των χειρότερων ενστίκτων και των πιο παράλογων φόβων του εκλογικού της κοινού. Πολλοί άλλοι πολιτικοί στην ΕΕ την ακολούθησαν. Η απουσία αξιόπιστης πυρηνικής ενέργειας είναι σήμερα ένας σημαντικός παράγοντας των περιορισμών στην παροχή ενέργειας.
Μια ακόμη αιτία αυτής της κρίσης είναι το ολοένα και μεγαλύτερο κόστος των πράσινων φόρων που εισήχθησαν στην ευρωπαϊκή ήπειρο για να επιδοτήσουν τεχνολογίες που είναι αναξιόπιστες, ασυνεπής, μη αποδεδειγμένης αποτελεσματικότητας και σχεδόν αυτοκτονικά αντιοικονομικές. Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι από τις χώρες που έχουν κινηθεί το περισσότερο προς αυτή την κατεύθυνση. Οι πράσινοι φόροι, συμπεριλαμβανομένων και των τιμολογιών τροφοδότησης αντιστοιχούν σήμερα σε πάνω από το 25% του κόστους των λογαριασμών ενέργειας για τα βρετανικά νοικοκυριά. Αυτά υπάρχουν επειδή η κυβέρνηση του Ντέιβιντ Κάμερον αποφάσισε ότι “κάτι πρέπει να γίνει” με τα ορυκτά καύσιμα, παρά την προφανή πραγματικότητα ότι η πράσινη ενέργεια δεν είναι ακόμη έτοιμη να αποδώσει. Ακόμη μια ξεκάθαρη περίπτωση λαϊκισμού της ανακλαστικής αντίδρασης.
Ένας ακόμη πιο σημαντικός παράγοντας στην τρέχουσα κρίση είναι οι διαρκείς προσπάθειες της ΕΕ να μειώσει τις επιλογές ενεργειακής παροχής της Ευρώπης, επιβάλλοντας εμπορικούς περιορισμούς στις εισαγωγές ενέργειας.
Πάρτε για παράδειγμα τη διαβόητη Οδηγία Ανανεώσιμης Ενέργειας (Renewable Energy Directive - RED). Πρόκειται για μια απολύτως χαρακτηριστική πρωτοβουλία πολιτικής των κεντρικών σχεδιαστών στις Βρυξέλλες. Ο στόχος της: να περιοριστούν οι βασισμένες σε καλλιέργειες ενεργειακές πηγές από μη ευρωπαϊκές πηγές από την είσοδό τους στο ευρωπαϊκό ενεργειακό οικοσύστημα.
Το αποτέλεσμα: μια εκ των πραγμάτων απαγόρευση της φθηνότερης, πιο αποτελεσματικής βιοενέργειας που παράγεται από εμπορικούς εταίρους όπως η Μαλαισία. Η βιοενέργεια από φοινικέλαιο είναι φθηνότερη, πιο αποτελεσματική και πιο περιβαλλοντικά βιώσιμη από την ευρωπαϊκή ελαιοκράμβη - αλλά αποκλείστηκε από την ευρωπαϊκή αγορά προκειμένου οι καλλιεργητές ελαιοκράμβης να διεκδικήσουν το κενό μερίδιο αγοράς. Το πραγματικό αποτέλεσμα θα είναι ότι η ελαιοκράμβη δεν θα μπορέσει να καλύψει το κενό, και συνεπώς θα χρειαστεί περισσότερο ρωσικό αέριο (ή και άνθρακας) προκειμένου να καλυφθούν τα κενά παροχής που προκλήθηκαν από τον αποκλεισμό της Μαλαισίας από την αγορά.
Η απαγόρευση βιοενέργειας από φοινικέλαιο μείωσε σημαντικά τις επιλογές της Ευρώπης για διαφοροποίηση της παροχής. Η απαγόρευση της πυρηνικής ενέργειας αφαίρεσε ένα προπύργιο αξιόπιστης παροχής από αρκετά κράτη-μέλη. Οι πράσινοι φόροι αύξησαν το κόστος για τους καταναλωτές, προκαλώντας πληθωρισμό στις τιμές της ενέργειας. Όλα αυτά τα λάθη πολιτικής οδήγησαν σε υψηλότερες τιμές, χαμηλότερα επίπεδα ενεργειακών αποθεμάτων και μικρότερο ανταγωνισμό στην αγορά.
Το πρόβλημα δεν περιορίζεται στους πολιτικούς. Τα κυρίαρχα μέσα, που τόσο εξοργίζονται με τις λαϊκιστικές ψευδείς ειδήσεις σε άλλα πεδία, φαίνεται να κλείνουν τα μάτια σε ό,τι αφορά την ενεργειακή ασφάλεια. Οι πληροφοριακά ανακριβείς ιστορίες τρόμου για την πυρηνική ενέργεια είναι συχνό φαινόμενο στις εφημερίδες και τις τηλεοπτικές οθόνες. Η άφθονη χρήση έντονα ρυπαντικού άνθρακα από την κυρία Μέρκελ για να καλύψει την αποτυχημένη της προώθηση της πράσινης ενέργειας αναφέρεται σπάνια. Αυτή την εβδομάδα, η Washington Post αμφισβήτησε τα δεδομένα για τα δάση που χρησιμοποιούνται από την Παγκόσμια Τράπεζα και τα Ηνωμένα Έθνη, σε μια προσπάθεια να απονομιμοποιήσει τη Μαλαισία και άλλες εξαγωγικές χώρες βιοενέργειας από φοινικέλαιο. Αυτά τα δεδομένα είναι παγκοσμίως ο χρυσός κανόνας για τον υπολογισμο της δασικής κάλυψης και προστασίας. Η αμφισβήτησή τους από την Washington Post είναι μια κλασική λαϊκιστική απόρριψη δεδομένων που δεν συμφωνούν με την προτιμητέα αφήγηση.
Η λύση στην ενεργειακή κρίση είναι αφοπλιστικά απλή: πρώτον, να διορθώσουμε αυτά τα καταστροφικά λάθη πολιτικής, κατασκευάζοντας μεταξύ άλλων νέα εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας και καλωσορίζοντας ποικίλες πηγές παροχής, όπως η βιοενέργεια από φοινικέλαιο. Δεύτερον, να εφαρμόσουμε μια ενεργειακή στρατηγική τύπου “όλα τα παραπάνω”, για να διευρύνουμε περαιτέρω τον αριθμό των πηγών από τις οποίες η Ευρώπη λαμβάνει την ενέργειά της και να μειώσουμε την εξάρτησή μας από επιμέρους παρόχους και επιμέρους καύσιμα.
Το φυσικό αέριο από τις ΗΠΑ ή τη Μέση Ανατολή είναι άφθονο, έχει ανταγωνιστικό κόστος και δεν παρουσιάζει καμία από τις γεωπολιτικές προκλήσεις του ρωσικού αερίου. Παρ’ όλα αυτά όμως, οι εξαγωγές προς την Ευρώπη παραμένουν επίμονα χαμηλές. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Το να καλωσορίσουμε το φυσικό αέριο από φιλικές χώρες είναι ακόμη ένα παράδειγμα της στρατηγικής “όλα τα παραπάνω”.
Προς το παρόν όμως η ενεργειακή κρίση μαίνεται. Τα κρατικά διατάγματα δεν πρόκειται να τη διορθώσουν: αυτά είναι που μας έφεραν σ’ αυτή τη θέση εξαρχής. Ήρθε η ώρα να αφαιρέσουμε τα εμπόδια στο εμπόριο και να αφήσουμε την ενέργεια να εισρεύσει.
* Ο Tim Worstall είναι στέλεχος του Adam Smith Institute.
* Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 22 Νοεμβρίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του CapX και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
