Του Gerardo Garibay Camarena
Αυτή την περίοδο, η Βενεζουέλα είναι μια επίγεια κόλαση. Και δεν είναι μόνο ο αυταρχισμός των ηγετών της, ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός, η διαφθορά των θεσμών, και η αχαλίνωτη βια τόσο του οργανωμένου εγκλήματος του κράτους όσο και της κοινής παραβατικότητας που έχουν κάνει τη Βενεζουέλα τη χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό ανθρωποκτονιών στον κόσμο.
Το παραληρηματικό όνειρο του σοσιαλισμού
Η Βενεζουέλα είναι μια κόλαση κυρίως γιατί η ίδια η λογική της πραγματικότητας έχει υποχωρήσει μπροστά σε ένα κάποιο παραληρηματικό όνειρο. Είναι ένα παραλήρημα όπου οι πολιτικοί ηγέτες μιλούν για την “πατρίδα” και τη “δύναμη” μιας χώρας που οδεύει προς τα επίπεδα φτώχειας της Αϊτής, παρά το γεγονός ότι διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου σε ολόκληρο τον κόσμο, με πάνω από 300 δισεκατομμύρια βαρέλια.
Η πολιτική τάξη φαίνεται υπνωτισμένη από μια εναλλακτική πραγματικότητα όπου τα μέλη της επαίρονται για επίσημες περιοδείες για “ξένες επενδύσεις” στην Αλγερία. Αμέσως μετά, ανακοινώνουν μια “οικονομική επανάσταση” ενώ το μπολιβάρ βουλιάζει στον υπερπληθωρισμό χωρίς λύση στον ορίζοντα. Την ώρα που διακηρύσσουν πως βρίσκονται στην πρωτοπορία του ανθρωπισμού, απειλούν να λογοκρίνουν το διαδίκτυο προκειμένου να εμποδίσουν τυχόν επίθεση στην “αυτοκρατορία” τους.
Στο μεταξύ, οι υποστηρικτές της ελευθερίας στην αντιπολίτευση - το Μέτωπο Δημοκρατικής Ενότητας γνωστό με το ισπανικό του ακρωνύμιο MUD - κοιμούνται ομοίως και ονειρεύονται διαπραγματεύσεις με τον Νικολάς Μαδούρο, δημοκρατική μετάβαση και μια Βενεζουέλα όπου αυτοί είναι πλέον εκείνοι που διαχειρίζονται τον σοσιαλισμό ώστε αυτή τη φορά να πετύχει.
Τα όνειρα βάζουν στην άκρη την πραγματικότητα
Η περίπτωση της Βενεζουέλας είναι μια τραγωδία, αλλά όχι και έκπληξη. Είναι ο γνωστός εφιάλτης που επαναλαμβάνεται κάθε φορά που ριζοσπάστες σοσιαλιστές αναλαμβάνουν την τύχη μιας χώρας. Έτσι, τα αναπόφευκτα ερωτήματα είναι τα εξής: Γιατί το σύστημα αυτό, που συσσωρεύει τέτοια τραγικά αποτελέσματα σε ολόκληρο τον πλανήτη, διατήρησε έναν βαθμό διανοητικής αίγλης και πολιτισμικής εκτίμησης; Γιατί οι αριστεροί σοσιαλιστές δεν γνωρίζουν τη δικαιολογημένη αποστροφή των εθνικοσοσιαλιστών ξαδερφών τους;
Η απάντηση είναι ένα όνειρο
Ιδίως μετά την κατάρρευση του Σιδηρού Παραπετάσματος και της Σοβιετικής Ένωσης στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές του 1990, οι διανοούμενοι και οι πολιτικοί απατεώνες που ζούσαν από τον μαρξιστικό σοσιαλισμό συγκρούστηκαν μετωπικά με μια πραγματικότητα που κατέστρεψε το παλιό τους όνειρο για μια παγκόσμια ταξική πάλη λενινιστικού τύπου. Βρέθηκαν σε μια στενωπό με δύο διεξόδους: είτε να αναγνωρίσουν πως έκαναν λάθος, όπως κάποιοι από αυτούς όντως έκαναν, είτε να δραπετεύσουν αναζητώντας καταφύγιο στη χώρα της φαντασίας. Οι περισσότεροι επέλεξαν το δεύτερο.
Την επαύριο της ήττας της στον Ψυχρό Πόλεμο, η αριστερή διανόηση επικέντρωσε τις προσπάθειές της στον επανασχεδιασμό του προϊόντος της, προσθέτοντας νέα στολίδια και καθρεφτάκια. Στον Πρώτο Κόσμο, το προσάρμοσαν στην προοδευτική ατζέντα. Στην Νότια Αμερική, η στρατηγική ήταν κάπως διαφορετική. Ανέμειξαν την παλιά, μαρξιστικού τύπου, ρητορική με έναν τοπικό εθνικισμό για να δημιουργήσουν τον “σοσιαλισμό για τον 21ο αιώνα”.
Στο μεταξύ, κάθε φορά που κάποιος τους εκθέτει την αποτυχία των παλιών σοβιετικών τους ειδώλων, καταφεύγουν στις κοιλάδες της Ουτοπίας, απαιτώντας αυτό που ο Εδουάρδο Γκαλεάνο όριζε ως “Δικαίωμα στο Όνειρο”, χρησιμοποιώντας την ονειρική ομορφιά ως καταφύγιο από το τραύμα που προξένησε η πτώση του κομμουνισμού.
Με αυτό το όνειρο μπήκαν στην πολιτική σκηνή της Βενεζουέλας. Με αυτό το όνειρο έπεισαν την πλειοψηφία του πληθυσμού, που ψήφισε με ενθουσιασμό τον Ούγκο Τσάβες. Με αυτό το όνειρο έπλεξαν εγκώμια στο καθεστώς, με πρώτο τον ίδιο τον Γκαλεάνο, ο οποίος χαρακτήρισε τη Βολιβαριανή Βενεζουέλα ως θρίαμβο εκείνων που πάντα υπήρξαν “αόρατοι”, και βεβαίως με τον Νόαμ Τσόμσκι που εγγυήθηκε για το κλίμα “πλήρους δημοκρατίας” του καθεστώτος, ενώ παρουσίαζε τον Τσάβες ως θεμελιωτή εκείνου του άλλου “εφικτού κόσμου”, δηλαδή του ονείρου.
Αυτό το όμορφο όνειρο αποκαλύφθηκε πως ήταν ένας φρικτός εφιάλτης στον οποίο πάνω από το 10% του πληθυσμού της χώρας την έχει ήδη εγκαταλείψει (4 εκατομμύρια μετανάστες σε μια χώρα 31 εκατομμυρίων ανθρώπων). Αυτή η έξοδος έχει μετατραπεί σε ανθρωπιστική κρίση στην περιοχή, εμπλουτισμένοι με σκηνές ελλείψεων βασικών προϊόντων, καταστολής και κυνισμού που θυμίζουν τη Θεία Κωμωδία του Δάντη από μια κυβερνώσα συμμορία που ακόμη ονειρεύεται θαυμάζοντας τον αφρό της καλής σαμπάνιας.
Χαμένοι σε έναν κόσμο της φαντασίας
Στο μεταξύ, τι συνέβη με τους διανοούμενους; Κάποιοι κάνουν τους χαζούς. Και άλλοι, όπως ο Τσόμσκι, έσπευσαν να καταδικάσουν όσα κάποτε υποστήριζαν, για να πηδήξουν την επόμενη στιγμή στην επόμενη ονειροφαντασία, καθώς εξάλλου γι' αυτούς η ζωή είναι ένα όνειρο, και όλα είναι θεμιτά στο ταξίδι προς την Ουτοπία, μεταμφιέζοντας ταυτόχρονα τα βασικά τους ένστικτα σε υποτίθεται υψηλά ιδανικά.
“Ας είμαστε παραληρηματικοί για λίγο. Ο κόσμος, που είναι σήμερα ανάποδος, θα σταθεί στα πόδια του” - αυτή είναι η μετά θάνατον δικαιολόγηση από τη γραφίδα του Δον Εδουάρδο. Η αξίωσή του αυτή όμως θα μείνει για πάντα μάταιη, καθώς το έγκλημα δεν είναι να ονειρεύεται κανείς ή να είναι παραληρηματικός, αλλά να πακετάρει και να πουλά ουτοπίες στους τυράννους του κόσμου ώστε αυτοί να μπορούν να τις επιβάλουν πάνω στις πλάτες και τις ψυχές εκατομμυρίων θυμάτων.
Το πραγματικό παραλήρημα είναι αυτά που υποφέρουν οι άνθρωποι στη Βενεζουέλα καθημερινά, πληρώνοντας με τον πληθωρισμό, τη βία και την απελπισία τις συνέπειες της ευπιστίας τους έναντι της σοσιαλιστικής χίμαιρας, που για μια ακόμη φορά αποδεικνύεται όνειρο για τους απατεώνες και εφιάλτης για όλους τους άλλους.
--
Ο Gerardo Garibay Camarena είναι Μεξικανός συγγραφέας και πολιτικός αναλυτής με εμπειρία στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 4 Σεπτεμβρίου 2018 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
AP Photo/Jose Luis Magana
