Του Gary M. Galles*
Οι Αμερικανοί θυμόμαστε τον Βενιαμίν Φραγκλίνο ως έναν από τους ιδρυτές της χώρας μας. Κι αυτό είναι αρμόζον καθώς δεν ήταν απλώς ο διασημότερος πολίτης κατά τη γέννηση της χώρας μας, αλλά και διαδραμάτισε έναν τόσο κεντρικό ρόλο σ’ αυτή τη διαδικασία ώστε να ονομαστεί “Ο πρώτος Αμερικανός”.
Ο Φραγκλίνος, ως μέλος του Δεύτερου Ηπειρωτικού Κογκρέσου, συνέβαλε στη διατύπωση της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας. Ως μέλος της Συνταγματικής Συνέλευσης, συνέβαλε στη διατύπωση του Συντάγματος. Και τα δύο κείμενα φέρουν την υπογραφή του. Ακόμη, υπέγραψε τη Συμμαχική Συνθήκη με τη Γαλλία, φέρνοντας στις αποικίες γαλλική βοήθεια εναντίον των Βρετανών, και τη Συνθήκη των Παρισίων που τερμάτισε τον Επαναστατικό Πόλεμο και αναγνώρισε την ανεξαρτησία των Ηνωμένων Πολιτειών. Ήταν μάλιστα το μόνο πρόσωπο που υπέγραψε όλα αυτά τα κομβικά έγγραφα.
Ο ρόλος του Φραγκλίνου στην ίδρυση της χώρας μας όμως υποσκιάζεται στην σύγχρονη ανάμνησή του από τα πολλά άλλα επιτεύγματά του. Ήταν ένας παραγωγικότατος εφευρέτης, από τα εμβληματικά διεστιακά του γυαλιά όρασης, μέχρι τη Σόμπα Φραγκλίνου και το τεχνητό λίπασμα. Εξέδιδε τη δική του εφημερίδα και το Poor Richard’s Almanac. Ακόμη, δημοσίευσε την πρώτη πολιτική γελοιογραφία στις αποικίες. Ίδρυσε το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας, καθώς και την πρώτη δημόσια βιβλιοθήκη και το πρώτο δημόσιο νοσοκομείο στην Αμερική. Οι ανακαλύψεις του ξεπερνούν κατά πολύ το περίφημο πείραμα με τον χαρταετό, και περιλαμβάνουν τη δηλητηρίαση από μόλυβδο και τη χαρτογράφηση των ωκεάνιων ρευμάτων.
Τα λόγια του Φραγκλίνου, πηγή έμπνευσης
Δυστυχώς, η προσοχή στο τι είπε ο Φραγκλίνος για την αμερικανική ελευθερία συχνά εξετράπη προς τα υπόλοιπα επιτεύγματά του. Με αφορμή την επέτειο της γέννησής του στις 17 Ιανουαρίου, αξίζει να θυμηθούμε κάποια από αυτά τα λόγια που εμπνέουν.
1 “Η εξέγερση εναντίον των τυράννων είναι υπακοή στον Θεό” (προτάθηκε από τον Φραγκλίνο ως το μόττο της Μεγάλης Σφραγίδας των Ηνωμένων Πολιτειών).
2 “Από την πεποίθηση ότι η ίση ελευθερία ήταν αρχικά η συνθήκη, και παραμένει το δικαίωμα όλων των ανθρώπων από τη γέννησή τους”.
3 “Κάθε άνθρωπος, βάσει των κοινών σε όλους δικαιωμάτων και των νόμων του Θεού είναι ελεύθερος και δικαιούται την ελεύθερη απόλαυση της ελευθερίας του”.
4 “Όλη η αναγκαία σε έναν άνθρωπο ελευθερία για τη συντήρηση του ατόμου είναι φυσικό δικαίωμά του και κανείς δεν μπορεί δικαίως να του την αποστερήσει”.
5 “Όσοι θα παρέδιδαν την αναγκαία τους ελευθερία για να αποκτήσουν λίγη πρόσκαιρη ασφάλεια, δεν αξίζουν ούτε την ελευθερία, ούτε την ασφάλεια”.
6 “Ο σκοπός μας είναι ο σκοπός όλης της ανθρωπότητας. Υπερασπιζόμαστε τη δική μας ελευθερία, αγωνιζόμαστε και για τη δική τους”.
7 “Η συχνή επιστροφή στις θεμελιώδεις ελευθερίες είναι απολύτως αναγκαία για τη διαφύλαξη της ευλογίας της ελευθερίας και τη διατήρηση της ελευθερίας του κράτους”.
8 “Όσο περισσότερο δυσαρεστούνται οι άνθρωποι από την καταπίεση των φόρων, τόσο μεγαλύτερη ανάγκη χρημάτων έχει ο ηγεμόνας για να τα διανείμει στους ακολούθους του και να πληρώσει τα στρατεύματα που θα καταστείλουν κάθε αντίσταση και θα του επιτρέψουν να λαφυραγωγήσει ανενόχλητος”.
9 “Χωρίς την ελευθερία της σκέψης δεν μπορεί να υπάρχει σοφία - και δεν μπορεί να υπάρξει ελευθερία των πολιτών χωρίς ελευθερία του λόγου”.
10 “Η ελευθερία του λόγου είναι ένας βασικός πυλώνας ενός ελεύθερου κράτους. Όταν αυτό το υποστύλωμα αφαιρείται, τότε το σύνταγμα μιας ελεύθερης πολιτείας διαλύεται και στα συντρίμμια του εγείρεται η τυραννία. Οι δημοκρατίες αντλούν την ισχύ και το σθένος τους από την εξέταση της δράσης των αξιωματούχων από τους πολίτες”.
11 “Μην πωλείτε την ελευθερία για να εξαγοράσετε την ισχύ”.
12 “Μόνο ένας ενάρετος λαός είναι ικανός για την ελευθερία. Όσο πιο διεφθαρμένα και φαύλα καθίσταται τα έθνη, τόσο μεγαλύτερη ανάγκη για αφέντες έχουν”.
13 “Αυτό το Σύνταγμα μπορεί να τερματιστεί μόνο με δεσποτισμό, όταν οι άνθρωποι θα γίνουν τόσο διεφθαρμένοι που θα χρειάζονται μια αυταρχική κυβέρνηση, έχοντας καταστεί ανίκανοι για οποιαδήποτε άλλη”.
14 “Ελπίζω πως σε βάθος χρόνου όλη η ανθρωπότητα θα αποκτήσει επαρκή λογική ώστε να επιλύει τις διαφορές χωρίς να κόβει λαρύγγια”.
15 “Το νέο μας Σύνταγμα πλέον θεσπίστηκε και έχει μια μορφή που υπόσχεται τη μονιμότητα. Σ’ αυτό τον κόσμο όμως τίποτα δεν μπορεί να λεχθεί πως είναι βέβαιο, εκτός από τον θάνατο και τους φόρους!”
16 “Η σύνταξη νόμων προς όφελος ενός μέρους του έθνους αδικώντας και καταπιέζοντας ένα άλλο, είναι με βεβαιότητα η πιο εσφαλμένη πολιτική. Κάθε μέρος δικαιούται και οφείλει να απολαμβάνει την ίση διανομή της προστασίας, των δικαιωμάτων, των προνομίων και πλεονεκτημάτων”.
17 Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος εξέφρασε τον στόχο του αμερικανικού πειράματος της ελευθερίας όταν είπε “Ο Θεός να δώσει όχι μόνο την αγάπη της ελευθερίας αλλά και μια βαθιά γνώση των δικαιωμάτων του ανθρώπου να διαποτίσει όλα τα έθνη της γης, ώστε ένας φιλόσοφος να μπορεί να πατά οπουδήποτε στην επιφάνειά της το πόδι του και να λέει: Αυτή είναι η χώρα μου”.
Καθώς αναλογιζόμαστε τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις, θα πρέπει να σκεφτούμε πόσο απέχουμε από αυτόν τον στόχο και πώς να αναζωπυρώσουμε την ελευθερία της Αμερικής.
*Ο Garry M. Galles είναι καθηγητής οικονομικών στο Pepperdine University. Ανάμεσα στα βιβλία του είναι το Faulty Premises, Faulty Policies (2014), και το Apostle of Peace (2013). Είναι μέλος του Faculty Network του FEE.
**Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 17 Ιανουαρίου 2020 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
