Του Mark J. Perry
Στις 2 Σεπτεμβρίου συμπληρώθηκαν 181 χρόνια από τη γέννηση του Henry George, ο οποίος γεννήθηκε στη Φιλαδέλφεια το 1839 και πέθανε στις 29 Οκτωβρίου του 1897. Θέλοντας να τιμήσω την παρακαταθήκη του Χένρι Τζωρτζ και τη σημαντική συμβολή του στην προαγωγή των αρχών του ελεύθερου εμπορίου και την προειδοποίηση για τους κινδύνους που ενέχει ο προστατευτισμός, έγραψα το κείμενο ως έναν ετήσιο φόρο τιμής σε έναν από τους σπουδαιότερους οικονομολόγους του εμπορίου όλων των εποχών.
Τα επτά αποσπάσματα που ακολουθούν είναι από το βιβλίο του Χένρι Τζωρτζ Protection or Free Trade (Προστατευτισμός ή Ελεύθερο Εμπόριο) του 1886, το οποίο ήταν το αγαπημένο βιβλίο του Μίλτον Φρίντμαν για το εμπόριο σύμφωνα με τον Jim Powell του Cato Institute, ο οποίος έγραψε για το κλασικό αυτό έργο του Χένρι Τζωρτζ στο άρθρο του “Milton Friedman’s Favorite Book on Trade” στην Wall Street Journal το 2016. Ο Φρίντμαν υποστήριζε ότι πρόκειται για το πιο λαμπρό από ρητορικής απόψεως βιβλίο που έχει γραφτεί ποτέ με θέμα το εμπόριο, και ήταν επίσης το πρώτο βιβλίου που διαβάστηκε ολόκληρο στα πρακτικά του Κογκρέσου.
Σύμφωνα με τον Powell, το Protection or Free Trade ήταν ίσως το καλύτερο βιβλίο για το εμπόριο που γράφτηκε ποτέ στην Αμερική, αντίστοιχο του Πλούτου των Εθνών του Άνταμ Σμιθ. Ο οικονομολόγος του πανεπιστημίου George Mason, Tyler Cowen έγραψε το 2009 ότι το βιβλίο του Χένρι Τζωρτζ “παραμένει ίσως η πιο καλά τεκμηριωμένη διατριβή για το ελεύθερο εμπόριο μέχρι σήμερα”.
Κάποια από τα αποσπάσματα του Χένρι Τζωρτζ υπάρχουν στο άρθρο του Jim Powell, αλλά προσέθεσα κάποια ακόμη από το πλήρες κείμενο του βιβλίου, που είναι διαθέσιμο ηλεκτρονικά εδώ από το Liberty Fund. Η ανάγνωσή του θα έπρεπε να είναι υποχρεωτική για τον Ντόναλντ Τραμπ, τον Πήτερ Ναβάρο και όλους εκείνους τους υπέρμαχους του προστατευτισμού και της σπανιότητας των οικονομικών αγαθών που νομίζουν ότι το εμπόριο είναι μια διαδικασία όπου κάποιος κερδίζει και κάποιος χάνει και που, ανόητα, εσφαλμένα και αφελώς υποστηρίζουν τους δασμούς και τον προστατευτισμό ως μέσα για τη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης των Ηνωμένων Πολιτειών.
1. Μεγιστοποιείστε τις εισαγωγές, όχι τις εξαγωγές. Αν οι ξένοι μας φέρνουν αγαθά σε φτηνότερες τιμές απ’ ό,τι μπορούμε να τα παράγουμε εμείς, οι κερδισμένοι θα είμαστε εμείς. Όσα περισσότερα παίρνουμε σε εισαγωγές σε σχέση με όσα δίνουμε σε εξαγωγές, τόσο καλύτερη είναι η συναλλαγή για μας. Και καθώς οι ξένοι δεν είναι αρκετά ανοιχτοχέρηδες ώστε να μας δώσουν αυτά που παράγουν, αλλά μας επιτρέπουν να τα πάρουμε μόνο εις αντάλλαγμα όσων εμείς παράγουμε, πώς μπορούν να καταστρέψουν την παραγωγή μας; Ο μόνος τρόπος με τον οποίο θα μπορούσαν να καταστρέψουν την παραγωγή μας θα ήταν με το να μας φέρνουν όσα θέλουμε δωρεάν, απαλλάσσοντάς μας έτσι από την ανάγκη να εργαζόμαστε. Αν αυτό ήταν όντως εφικτό, θα μας φαινόταν άραγε πολύ φρικτό;
2. Η εθελούσια συναλλαγή είναι αμοιβαίως επωφελής. Το εμπόριο δεν είναι εισβολή. Δεν περιλαμβάνει επίθεση από τη μία πλευρά και αντίσταση από την άλλη, αλλά αμοιβαία συναίνεση και ικανοποίηση. Δεν μπορεί να υπάρχει συναλλαγή χωρίς τη συμφωνία των συναλλασσόμενων μερών.
3. Η αποκάλυψη των σφαλμάτων του προστατευτισμού. Στο επικερδές διεθνές εμπόριο, η αξία των εισαγωγών πάντα θα υπερβαίνει την αξία των αντίστοιχων εξαγωγών, όπως ακριβώς σε ένα επικερδές εμπορικό ταξίδι το φορτίο επιστροφής πρέπει να υπερβαίνει σε αξία το αρχικό φορτίο. Αυτό είναι εφικτό για όλες τις χώρες όπου υπάρχουν συναλλασσόμενα μέρη, καθώς σε μία συνήθη συναλλαγή τα αγαθά μεταφέρονται από μέρη όπου είναι σχετικά φθηνά, σε μέρη όπου είναι σχετικά ακριβά, και η αξία τους αυξάνεται συνεπώς με τη μεταφορά τους, έτσι ώστε ένα φορτία που φτάνει στον προορισμό του να έχει μεγαλύτερη αξία απ’ ό,τι όταν φεύγει από το λιμάνι της εξαγωγής του.
Σύμφωνα όμως με τη θεωρία ότι μία συναλλαγή είναι επωφελής μόνο όταν οι εξαγωγές υπερβαίνουν τις εισαγωγές, ο μόνος τρόπος ώστε όλες οι χώρες να συναλλάσσονται επωφελώς μεταξύ τους θα ήταν να μεταφέρουν αγαθά από μέρη όπου αυτά είναι σχετικά ακριβά, σε μέρη όπου είναι σχετικά φτηνά.
Ένα διεθνές εμπόριο με τέτοιες συναλλαγές, όπως η εξαγωγή πάγου από τις Δυτικές Ινδίες στη Νέα Αγγλία, και η εξαγωγή φρούτων θερμοκηπίου από τη Νέα Αγγλία στις Δυτικής Ινδίες, θα επέτρεπε σε όλες τις χώρες να εξάγουν πολύ μεγαλύτερους όγκους απ’ ό,τι εισάγουν. Βάσει της ίδιας θεωρίας, όσο περισσότερα πλοία βυθίζονται στη θάλασσα, τόσο το καλύτερο για τον εμπορικό κόσμο. Βάσει των αρχών του προστατευτισμού, αν όλα τα πλοία που απέπλεαν από μια χώρα βυθίζονταν πριν φτάσουν σε κάποια άλλη χώρα, αυτό θα αποτελούσε τον γρηγορότερο τρόπο πλουτισμού όλου του κόσμου, καθώς όλες οι χώρες θα μπορούσαν έτσι να απολαύσουν τις μεγαλύτερες δυνατές εξαγωγές με τις μικρότερες δυνατές εισαγωγές.
4. Η αποκάλυψη των σφαλμάτων των δασμών. Σε κάθε συναλλαγή πρέπει να υπάρχουν δύο μέρη που να την επιθυμούν και των οποίων οι πράξεις να είναι ανταποδοτικές. Κανείς δεν μπορεί να αγοράσει αν δεν βρει κάποιον πρόθυμο να πουλήσει, και κανείς δεν μπορεί να πουλήσει αν δεν υπάρχει κάποιος άλλος πρόθυμος να αγοράσει. Αν οι Αμερικανοί δεν ήθελαν να αγοράσουν ξένα αγαθά, τα ξένα αγαθά δεν θα πωλούνταν εδώ ακόμη και αν δεν υπήρχαν δασμοί. Η αιτία του εμπορίου, την οποία οι δασμοί μας επιδιώκουν να αποτρέψουν είναι η επιθυμία των Αμερικανών να αγοράσουν αγαθά από το εξωτερικό, και όχι η επιθυμία των ξένων παραγωγών να τα πουλήσουν. Έτσι, ο προστατευτισμός στην πραγματικότητα αποτρέπει αυτό που οι ίδιοι οι “προστατευόμενοι” θέλουν να κάνουν. Ο προστατευτισμός δεν μας διαφυλάττει ούτε μας προστατεύει από τους ξένους, αλλά από τους εαυτούς μας.
5. Η πλάνη της προστασίας των αναδυόμενων βιομηχανιών. Οι πραγματικές αναδυόμενες βιομηχανίες δεν έχουν καλύτερες ελπίδες στον αγώνα για κρατική ενθάρρυνση απ’ ό,τι τα νεογέννητα γουρουνάκια έναντι των ενήλικων χοίρων στον αγώνα για ένα πιάτο φαγητό. Η ενθάρρυνση αυτή όχι μόνο θα πάει πιθανότατα σε βιομηχανίες που δεν τη χρειάζονται, αλλά και σε βιομηχανίες που μπορούν να διατηρηθούν στη ζωή μόνο μ’ αυτό τον τρόπο, και συνεπώς προκαλεί καθαρή ζημιά στην κοινωνία εκτρέποντας εργασία και κεφάλαιο από τις αποδοτικές βιομηχανίες.
6. Προστατευτισμός = Βία. Οι συναλλαγές δεν χρειάζονται τη βία. Το ελεύθερο εμπόριο συνίσταται απλώς στο να αφήνουμε τους ανθρώπους ελεύθερους να πουλάνε και να αγοράζουν κατά βούληση. Ο προστατευτισμός είναι αυτός που προϋποθέτει τη βία, καθώς συνίσταται στο να αποτρέπει τους ανθρώπους από το να κάνουν αυτό που θέλουν. Οι προστατευτικοί δασμοί αποτελούν χρήση βίας όσο και οι στρατιωτικές μοίρες αποκλεισμού, και έχουν τον ίδιο σκοπό - την αποτροπή του εμπορίου. Η διαφορά ανάμεσα στα δύο είναι ότι οι μοίρες αποκλεισμού είναι ένα μέσο με το οποίο οι χώρες επιδιώκουν να αποτρέψουν τις συναλλαγές των εχθρών τους, ενώ οι προστατευτικοί δασμοί είναι ένα μέσο με το οποίο οι χώρες επιχειρούν να αποτρέψουν τις συναλλαγές των ανθρώπων τους. Αυτό που μας διδάσκει ο προστατευτισμός είναι να κάνουμε στον εαυτό μας εν καιρώ ειρήνης αυτό που θέλουν να μας κάνουν οι εχθροί μας εν καιρώ πολέμου.
7. Η πλάνη των εμπορικών αντιποίνων. Ομοίως, το να περιορίζει μια χώρα την ελευθερία των ανθρώπων της να συναλλάσσονται γιατί άλλες χώρες περιορίζουν ομοίως την ελευθερία των δικών τους πολιτών, είναι μια αυτοκαταστροφική πολιτική. Άλλες χώρες μπορούν να μας πλήξουν με την επιβολή φόρων που συνήθως φτωχοποιούν τους δικούς τους πολίτες, καθώς ως κάτοικοι του κόσμου είναι προς το πραγματικό μας συμφέρον όλοι οι άλλοι οι κάτοικοι του κόσμου να ευημερούν. Καμία άλλη χώρα όμως δεν μπορεί να μας βλάψει τόσο όσο εμείς οι ίδιοι βλάπτουμε τον εαυτό μας όταν επιβάλλουμε παρόμοιους φόρους στους δικούς μας πολίτες ως μέτρα αντιποίνων.
Ας γιορτάσουμε τα γενέθλια του Χένρι Τζωρτζ - τα διαχρονικά του ψήγματα σοφίας για το εμπόριο, τον προστατευτισμό και τα εμπορικά αντίποινα είναι τόσο επίκαιρα σήμερα όσο ήταν και στα τέλη του 19ου αιώνα, και ίσως ακόμη περισσότερο σήμερα από ποτέ άλλοτε ενόψει της πρόσφατης ανόδου της δημοτικότητας των διαψευσμένων στην πράξη εμπορικών θεωριών του προστατευτισμού, του μερκαντιλισμού και της σπανιότητας.
--
Ο Mark J. Perry είναι ερευνητής στο American Enterprise Institute και καθηγητής οικονομικών στο University of Michigan.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά την 1η Σεπτεμβρίου 2020 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
