Του Zilvinas Silenas
Ένα ελβετικό δικαστήριο έκρινε πρόσφατα ότι οι εργοδότες πρέπει να συνεισφέρουν στο ενοίκιο των υπαλλήλων τους που εργάζονται από το σπίτι. Πριν όμως ξεκινήσετε κάποιο κίνημα στις ΗΠΑ για να αγωνιστείτε για το δικαίωμα σας να ζείτε σε κάποιο παραθαλάσσιο σπίτι, να εργάζεστε μέσω του Zoom και να υποχρεώνετε τον εργοδότη σας να πληρώνει το σπίτι αυτό, σκεφτείτε κάποια από τα ακόλουθα σημεία.
Η ελβετική απόφαση αφορά μόνο εκείνους που αναγκάζονται να εργαστούν από το σπίτι και όχι όσους το επιλέγουν. Η γραμμή αυτή είναι βεβαίως θολή, ιδίως στον μετά-κορονοϊό κόσμο. Ένας δικηγόρος μπορεί να υποστηρίξει πως, αν ο εργοδότης δεν μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλειά σας από την πανδημία στο γραφείο, στην πραγματικότητα είστε αναγκασμένοι να εργάζεστε από το σπίτι, και συνεπώς, να το παραθαλάσσιο σπίτι των ονείρων σας. Ακούγεται τρελό, αλλά τα δικαστήρια έχουν εκδώσει και πιο τρελές αποφάσεις.
Ξεχάστε μάλιστα τα δικαστήρια. Το Κογκρέσο μπορεί να νομοθετήσει κάτι τέτοιο στον νόμο CARES, στον νόμο HEROES ή σε κάποιο από τα επόμενα πακέτα ανακούφισης. Είναι μήπως καλή ιδέα να καλέσετε τον βουλευτή σας και να απαιτήσετε κάποιος άλλος να πληρώνει το νοίκι σας αν εργάζεστε από το σπίτι; Φανταστείτε τα εξής σενάρια.
1. Ο εργοδότης σας πληρώνει το νοίκι σας, κι αυτό φορολογείται σαν κανονικό εισόδημα. Αν είστε ένας υπάλληλος υψηλής αξίας (δηλαδή, αν το εισόδημα που φέρνετε στην επιχείρηση υπερβαίνει κι έτσι το κόστος απασχόλησής σας), ο εργοδότης σας μπορεί να το θεωρήσει αυτό σαν μια κρατικώς επιβεβλημένη αύξηση μισθού, να προσθέσει το νοίκι σας στο συνολικό πακέτο της αμοιβή σας, να μουτρώσει και ίσως να κόψει κόστη κάπου αλλού. Εσείς θα είστε ο νικητής. Μην εκπλαγείτε όμως αν δεν δείτε κάποια αύξηση το προσεχές μέλλον. Το νοίκι μόλις κανιβάλισε τη μελλοντική σας αύξηση.
2. Ο εργοδότης σας πληρώνει το νοίκι σας, και αυτό φορολογείται όπως και το κανονικό σας εισόδημα. Η εργασιακή σας απόδοση όμως δεν είναι εξαιρετική, και η προσθήκη του νοικιού
σας στο τρέχον πακέτο αμοιβών σας, σας κάνει αδικαιολόγητα ακριβό. Σ’ αυτή την περίπτωση, μπορεί να ζητήσετε να μη δουλεύετε από το σπίτι (δηλαδή, να μην λαμβάνετε τα χρήματα του ενοικίου), ή διαφορετικά το ποσό των πληρωμών του ενοικίου μπορεί να αφαιρεθεί από την κανονική σας αμοιβή. Αποτέλεσμα; Καμία αλλαγή, πέραν του ότι αντί να πληρώνετε εσείς το νοίκι, το πληρώνει ο εργοδότης σας. Σκεφτείτε και κάποιες απρόθετες συνέπειες αυτής της εξέλιξης - ο εργοδότης σας θα γνωρίζει πράγματα για τον τρόπο ζωής σας, οι ιδιοκτήτες θα φουσκώσουν τα νοίκια υπό την εσφαλμένη υπόθεση ότι δεν σας ενδιαφέρει γιατί δεν τα πληρώνετε εσείς.
3. Ο εργοδότης σας πληρώνει το νοίκι σας και αυτό δεν θεωρείται κανονικό εισόδημα και συνεπώς δεν φορολογείται. Η εργασιακή σας απόδοση είναι εξαιρετική, κι έτσι ο εργοδότης σας προσθέτει το νοίκι στο πακέτο αμοιβής σας. Είναι ένα επιπλέον κόστος γι’ αυτόν (συνεπώς θα πρέπει να περικόψει κάτι άλλο) κι ένα αφορολόγητο μπόνους για σας.
4. Ο εργοδότης σας πληρώνει το νοίκι σας, δεν φορολογείστε γι’ αυτό, αλλά η εργασιακή σας απόδοση δεν είναι εξαιρετική ώστε να αξίζετε αύξηση, συνεπώς για να διατηρηθεί το κόστος σας σταθερό, ο εργοδότης μειώνει τον μισθό σας κατά το ποσό αυτό. Για παράδειγμα, αν πληρώνατε 1000 δολάρια το μήνα νοίκι το οποίο πλέον το πληρώνει ο εργοδότης σας, και ο μισθός σας μειωθεί κατά 12.000 δολάρια ετησίως, αυτό σημαίνει ότι δεν θα πληρώνετε φόρους γι’ αυτά τα 12.000 δολάρια. Αυτό μπορεί να σημαίνει εξοικονόμηση δύο περίπου χιλιάδων δολαρίων ετησίως.
Φυσικά, υπάρχουν αμέτρητα άλλα πιθανά σενάρια, ιδίως αν προσπαθήσουμε να λάβουμε υπόψη μας όλες τις λεπτομέρειες των πολιτειακών και ομοσπονδιακών φόρων, τις προσωπικές λεπτομέρειες κλπ. Δύο όμως τάσεις αναδύονται.
Πρώτον, υπό την οποιαδήποτε νομική ρύθμιση, οι εργαζόμενοι που θεωρούνται πολύτιμοι βγαίνουν κερδισμένοι. Είναι μια ωραία ή λυπηρή αλήθεια (αναλόγως της οπτικής σας) το γεγονός ότι οι δεξιότητες σας και η αξία σας για την εταιρία που εργάζεστε είναι τα ισχυρότερα όπλα σας σε κάθε διαπραγμάτευση.
Δεύτερον, αν η απόδοσή σας δεν είναι εξαιρετική και είστε από αυτούς που κινδυνεύουν σε περίπτωση περικοπών, αυτή η “βοήθεια με το νοίκι” μπορεί να είναι η σταγόνα που θα ξεχειλίσει το ποτήρι της απόλυσής σας. Ή μπορεί να περικοπεί η αμοιβή σας κατά το ποσό των επιβεβλημένων πληρωμών ενοικίου.
Τρίτον, εγείρονται πολλά ερωτήματα όπως: γιατί αυτό να ισχύει μόνο για το νοίκι; Γιατί να μην υποχρεώνεται ένας εργοδότης να πληρώνει και τις δόσεις του στεγαστικού σας δανείου; Τι συμβαίνει αν νοικιάζετε το σπίτι του φίλου σας κι αυτός νοικιάζει το δικό σας - θα πρέπει οι εργοδότες σας να το πληρώνουν κι αυτό;
Τέταρτον, αν σας αρέσει το σενάριο όπου ένα μέρος του εισοδήματός σας δεν φορολογείται, γιατί να μπλέξουμε με περίπλοκους μηχανισμούς ενοικίου για να το πετύχουμε αυτό; Απλώς μειώνοντας τους φόρους επί των αμοιβών θα πετύχουμε το ίδιο αποτέλεσμα, χωρίς τις περιπλοκές, τα διεστραμμένα κίνητρα κλπ. Λιγότεροι φόροι, μεγαλύτεροι πραγματικοί μισθοί και οι άνθρωποι θα λύσουν το πρόβλημα των ενοικίων από μόνοι τους.
Αν πιστεύετε ότι τα ενοίκια ήδη είναι υπερβολικά υψηλά, τότε το να περάσει το νοίκι στους εργοδότες μάλλον θα τα αυξήσει ακόμη περισσότερο. Για να μειωθούν τα ενοίκια, χρειαζόμαστε πυκνότερες κατοικίες, λιγότερο αυστηρούς πολεοδομικούς νόμους - βασικά, περισσότερα σπίτια. Κι αυτή είναι μια άλλη συζήτηση.
ΥΓ. Και αν σκέφτεστε να μετακομίσετε στην Ελβετία για να αδράξετε τα οφέλη αυτής της νέας ρύθμισης, κρατήστε κατά νου ότι το νοίκι που διατάχθηκε να πληρώνει ο εργοδότης δεν πρέπει να ξεπερνά τα 154 δολάρια τον μήνα.
*Ο Zilvinas Silenas είναι πρόεδρος του Foundation for Economic Education.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 12 Ιουνίου 2020 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
