Του Lawrence W. Reed
Το παρακάτω κείμενο αποτελεί απάντηση στο κύριο άρθρο του Anand Giridharadas με τίτλο “How the Elites Lost Their Grip” (Πώς οι ελίτ έχασαν τον έλεγχο) που δημοσιεύθηκε στο τεύχος της 2-9 Δεκεμβρίου 2019 του περιοδικού Time.
Ο αείμνηστος Joseph P. Overton, επινοητής του διάσημου πλέον “Παραθύρου Όβερτον” (Overton Window), ήταν ο καλύτερος φίλος μου και συνάδελφος στον οργανισμό που διεύθυνα στο Μίτσιγκαν για σχεδόν 21 χρόνια (1987-2008), το Mackinac Center for Public Policy. Το Παράθυρο αξιώνει ότι ανά πάσα στιγμή, οι επιλογές της δημόσιας πολιτικής οριοθετούνται από την κοινή γνώμη. Οι πολιτικοί που ενεργούν στο πλαίσιο αυτό μπορούν να εκλεγούν ή να επανεκλεγούν, ενώ εκείνοι που προσφέρουν προτάσεις εκτός αυτού του πλαισίου διατρέχουν τον κίνδυνο της δημόσιας απόρριψης. Αν το Παράθυρο αυτό μετακινηθεί μέσω της αλλαγής της κοινής γνώμης, μια μέχρι πρότινος καταδικασμένη πρόταση μπορεί να γίνει πολιτικά εφικτή.
Η έννοια του Παραθύρου Όβερτον είναι το σημείο αφετηρίας του Anand Giridharadas στο πρόσφατο άρθρο του στο Time. Υποστηρίζει σ΄αυτό ότι οι αντικαπιταλιστές υποψήφιοι και οι προτάσεις τους κερδίζουν σήμερα γιατί το Παράθυρο έχει μετακινηθεί προς την κατεύθυνση του σοσιαλισμού.
Ενώ εκτιμώ τις προσωπικές αναφορές τόσο στον Τζο Όβερτον όσο και σε μένα στο άρθρο του κ. Giridharadas, οφείλω να επισημάνω κάποιες από τις αμφισβητήσιμες υποθέσεις που αυτό περιέχει. Στην προσπάθεια αυτή, αισθάνομαι κάπως σαν ένα κουνούπι σε κατασκήνωση γυμνιστών: Ξέρω τι θέλω να κάνω, αλλά είναι δύσκολο να αποφασίσω από πού να ξεκινήσω.
Μια σημαντική λάθος εκτίμηση
Ας ξεκινήσουμε από την εκτίμηση του διατυπώνεται στο άρθρο σχετικά με τον αγώνα των Δημοκρατικών για τις προεδρικές εκλογές. Ο κ. Giridharadas υποστηρίζει πως το γεγονός ότι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι δριμύτεροι κριτικοί του καπιταλισμού, γερουσιαστές Μπέρνι Σάντερς και Ελίζαμπεθ Γουόρεν, είναι οι “κορυφαίοι διεκδικητές” αποδεικνύει ότι οι ευσεβείς του πόθοι για τον σοσιαλισμό ευσταθούν. Είναι ένα “παράθυρο” που φαίνεται να έχει μετακινηθεί σημαντικά κατά το σύντομο διάστημα ανάμεσα στη συγγραφή του άρθρου και τη δημοσίευσή του.
Η Γουόρεν πρόσφατα κοστολόγησε την ονειροφαντασία της για ένα Medicare για όλους, μια πολιτική που θα απαγόρευε την ιδιωτική ασφάλιση υγείας. Η υποστήριξη προς αυτήν καταβαραθρώθηκε. Ο Σάντερς μαραζώνει στην τρίτη ή την τέταρτη θέση, μακριά από την υποστήριξη που είχε το τελευταίο συνέδριο των Δημοκρατικών. Πλέον η συζήτηση αφορά το πώς τα στελέχη του κόμματος μετακινούνται προς το κέντρο.
Ο κ. Giridharadas επισημαίνει την αύξηση στον αριθμό μελών των Δημοκρατών Σοσιαλιστών της Αμερικής - από τα 5.000 μέλη το 2016, στα τουλάχιστον 50.000 μέλη σήμερα. Και πάλι όμως είναι μόλις τα μισά από τα μέλη που είχε το Σοσιαλιστικό Κόμμα στην ακμή του (113.000), το 1912. Τα μέλη του Libertarian Party σήμερα είναι δέκα φορές περισσότερα.
Σε ότι αφορά τους νέους ανθρώπους, αυτό που παραβλέπει τελείως ο κ. Giridharadas είναι η έκρηξη στους αριθμούς των μελών και των δράσεων ομάδων φιλικών προς την ελευθερία, την ιδιωτική επιχειρηματικότητα και τις ελεύθερες αγορές- οργανώσεις όπως οι Young Americans for Liberty, οι Students for Liberty, οι Young Americans for Freedom, οι Young Americans Against Socialism, η Turning Point USA, και αυτή της οποίας είμαι επίτιμος πρόεδρος, το Foundation for Economic Education.
Αν οι ακόλουθοι στο Facebook αποτελούν κάποιον δείκτη σχετικής δημοτικότητας, αξίζει να σημειωθεί ότι η παρουσία των Δημοκρατών Σοσιαλιστών σ' αυτή την πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα ελάχιστο κλάσμα της αντίστοιχης των παραπάνω οργανώσεων νέων υπέρ του καπιταλισμού.
Αν ήμουν σοσιαλιστής, θα ανησυχούσα που η πραγματική και ζωντανή πνευματική ζύμωση γίνεται σ' αυτές και σε άλλες παρόμοιες οργανώσεις Ενώ η αριστερά φαίνεται απορροφημένη στην προσπάθειά της να καταστείλει τον διάλογο, αυτές οι ομάδες αθόρυβα τον διευρύνουν και εκτρέφουν τη νέα γενιά των ηγετών της σκέψης.
Οι Αμερικανοί δεν εμπιστεύονται το κράτος
Την ίδια ώρα, όπως αναφέρει το Pew Research Center, η εμπιστοσύνη του κοινού προς το κράτος βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά. Σύμφωνα με το Pew “μόλις το 17% των Αμερικανών δηλώνουν σήμερα ότι μπορούν να εμπιστεύονται το κράτος στην Ουάσινγκτον να κάνει το σωστό 'σχεδόν πάντα' (3%) ή 'τις περισσότερες φορές' (14%)”. Ο Κ. Giridharadas θα προσέφερε μια πραγματική υπηρεσία στο αμερικανικό κοινό αν επεσήμανε ότι αυτό είναι το ίδιο κράτος στο οποίο οι σοσιαλιστές θέλουν να εκχωρήσουν μεγαλύτερη εξουσία και περισσότερα χρήματα.
Η σοσιαλιστική ρητορική πάντα είναι δημοφιλέστερη από τις σοσιαλιστικές πολιτικές, και οι τελευταίες είναι πάντα δημοφιλέστερες από τα σοσιαλιστικά αποτελέσματα. Το να λέγεται ότι οι άνθρωποι δικαιούνται δωρεάν πράγματα, ή το να επιτίθεται κανείς στους πλουσίους γενικώς, προσελκύει έναν κάποιον αριθμό ανθρώπων, αλλά αυτοί οι αριθμοί αλλάζουν όταν η ρητορική συναντά την πραγματικότητα. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που κανείς - και κυρίως οι σοσιαλιστές - δεν κάνουν καμία δημοσκόπηση στη Βενεζουέλα.
Τι είναι ο καπιταλισμός;
Ο χειρότερος ισχυρισμός στο άρθρο του κ. Giridharadas πάντως αφορά το τι είναι ο καπιταλισμός. Σε όλο το άρθρο διαφαίνεται η πεποίθησή του ότι ο καπιταλισμός δεν είναι τίποτα άλλο από μια παρεοκρατία, όπου οι πλούσιοι χρησιμοποιούν πολιτικές συνδέσεις για να γεμίζουν τις τσέπες τους.
Ο κ. Giridharadas παραβλέπει το γεγονός ότι όσοι από μας θα χαρακτηριζόμασταν από εκείνον “υπέρμαχοι του καπιταλισμού”, εναντιωνόμαστε στην παρεοκρατία και τη διαφθορά όσο και οποιοσδήποτε άλλος, και πιθανότατα περισσότερο απ' ό,τι ο κάθε σοσιαλιστής. Κατανοούμε ότι η απάντηση στην παρεοκρατία και τη διαφθορά δεν είναι να δώσουμε στο κράτος ακόμη μεγαλύτερη εξουσία και περισσότερα χρήματα. Δεν υποστηρίζουμε κάποιον διεφθαρμένο, καπιταλιστικό αχυράνθρωπο, αλλά τις αληθινά ελεύθερες αγορές, το περιορισμένο κράτος, την ιδιωτική ιδιοκτησία και τη νομοκρατία. Πότε θα μάθουν αυτή τη διάκριση τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης;
Ακόμη, για όσους από μας αναγνωρίζουμε αυτή τη διάκριση, η επιδίωξη του χρήματος δεν είναι η κύρια επιδίωξη της ζωής. Οι επικριτές του καπιταλισμού υποστηρίζουν συνεχώς ότι ισχύει το αντίθετο, αλλά αυτός ο ισχυρισμός είναι παιδαριώδης. Το επιχείρημα υπέρ του καπιταλισμού βασίζεται σε κάτι πολύ σημαντικότερο από τον υλικό πλούτο, και δεν καταρρίπτεται από τις εκάστοτε αρνητικές εξαιρέσεις που συμπεριφέρονται λάθος (παρεμπιπτόντως ο σοσιαλισμός παράγει τέτοιες περιπτώσεις με το τσουβάλι, και ποτέ δεν δημιουργεί κάτι που να μοιάζει στα θετικά αποτελέσματα του καπιταλισμού).
Το επιχείρημα υπέρ του πραγματικού καπιταλισμού είναι ηθικό και έχει τις ρίζες του στην ανθρώπινη φύση και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι αναφαίρετο δικαίωμά μας να δημιουργούμε πλούτο και να προσθέτουμε αξία στην κοινωνία μέσω της εφεύρεσης, της καινοτομίας, της επιχειρηματικότητας, της παραγωγής και του εμπορίου. Κανείς δεν μπορεί να είναι πλήρως ο εαυτός του - ή καν πλήρως άνθρωπος - αν υποχρεώνεται να ζήσει τη ζωή του σύμφωνα με τις διαταγές όσων κατέχουν την πολιτική εξουσία. Είναι σημαντικότατο το γεγονός ότι ο καπιταλισμός είναι αυτό που συμβαίνει όταν φιλειρηνικοί άνθρωποι αφήνονται στην ησυχία τους - αντιθέτως ο σοσιαλισμός είναι ένα υπερπερίπλοκο μαραφέτι με εξαιρετικά αρνητικό ιστορικό επιδόσεων που τροφοδοτείται από τον φθόνο και τον ταξικό πόλεμο.
Έχω γνωρίσει κάποιους επιχειρηματίες που όντως φαίνεται να λατρεύουν το “παντοδύναμο δολάριο” οι οποίοι ευχαρίστως θα παρέβαιναν ηθικούς κανόνες ή θα διαπλέκονταν με το κράτος χάριν χρημάτων. Για κάθε έναν από αυτούς, έχω γνωρίσει και άλλους εκατό που είναι επιχειρηματίες λόγω του συναρπαστικού αισθήματος πλήρωσης που βιώνουν δημιουργώντας χρήσιμα προϊόντα, επιλύοντας προβλήματα, και απαντώντας στις ανάγκες ευχαριστημένων πελατών.
Το Παράθυρο Όβερτον είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την κατανόηση της σχέσης των ιδεών και της πολιτικής πραγματικότητας. Αλλά είναι σημαντικό αυτοί που το επικαλούνται να έχουν καθαρή σκέψη, καθαρούς ορισμούς και να μην καθοδηγούνται από προκαταλήψεις.
--
Ο Lawrence W. Reed είναι πρόεδρος του Foundation for Economic Education και συγγραφέας των βιβλίων Real Heroes: Inspiring True Stories of Courage, Character and Conviction και Excuse Me, Professor: Challenging the Myths of Progressivism.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 11 Δεκεμβ 2019 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education (FEE) και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
