*Γράφει ο Scott Sumner
Πώς θα αντιδρούσατε αν ένας στενός σας φίλος έκανε την εξής δήλωση: «Φυσικά, αντιτίθεμαι σθεναρά στην απιστία, αλλά ανακάλυψα ότι δεν είναι τόσο κακή όσο πίστευα. Έχω έναν φίλο που αυτή τη στιγμή έχει μια παθιασμένη εξωσυζυγική σχέση που προσθέτει μια κάποια γεύση στη ζωή του. Λέει ότι τελικά θα τερματίσει τη σχέση αυτή και στη συνέχεια θα ξαναγίνει ένας πιστός σύζυγος, απέχοντας από μελλοντικές εξωσυζυγικές σχέσεις. Η σύντροφός του δεν θα ανακαλύψει την απιστία, και ως εκ τούτου τίποτε κακό δεν θα γίνει. Και πάλι, αντιτίθεμαι σθεναρά στην απιστία, αλλά αναλογιζόμενος όλα αυτά κατάφερα να εκτιμήσω και τις θετικές τις πλευρές».
Υποψιάζομαι ότι θα είχατε περίπου την ίδια αντίδραση με εμένα.
Ο Tyler Cowen σε ένα νέο του άρθρο στο Bloomberg εξηγεί γιατί οι συντηρητικοί μπορεί να επωφεληθούν από έναν κάποιον πληθωρισμό. Ξεκινά με μια τυπική κριτική του πληθωρισμού:
«Προσωπικά δεν βλέπω με χαρά έναν πληθωρισμό 4% έως 5%, ο οποίος φαίνεται να είναι εμπεδωμένος στην οικονομία αυτή τη στιγμή».
Μετά τη δήλωση αυτή, ο Tyler εξετάζει μια σειρά από οφέλη από την πρόσφατη περίοδο του υψηλού πληθωρισμού. Προς το τέλος, προειδοποιεί τους αναγνώστες του να μην υποκύψουν στη ρόδινη περιγραφή του ως προς τα αποτελέσματα του πληθωρισμού:
«Φυσικά, η Fed θα πρέπει να αφήσει στην άκρη τέτοιες σκέψεις και να εμμείνει στην αποστολή της που αφορά την σταθερότητα των τιμών. Οι υπόλοιποι από εμάς, ωστόσο, είμαστε ελεύθεροι να εκτιμήσουμε μερικά από τα οφέλη του υψηλότερου πληθωρισμού, τουλάχιστον για λίγο».
Χμμμ. Θυμάμαι τον περίφημο εγκώμιο του Μάρκου Αντωνίου στον Ιούλιο Καίσαρα του Σαίξπηρ. Προφανώς, ο Tyler δεν έχει χώρο να απαριθμήσει όλες τις αρνητικές επιπτώσεις, αλλά οι αναγνώστες μπορεί να αναρωτηθούν το εξής: εάν ο πληθωρισμός έχει πράγματι όλα τα ευχάριστα αποτελέσματα που περιγράφονται στο άρθρο, τότε γιατί «φυσικά» η Fed πρέπει να εμμείνει στην σταθερότητα των τιμών;
Ο πληθωρισμός είναι ένα περίπλοκο θέμα και δεν είναι πάντα σαφές τι εννοούν οι άνθρωποι υπό τον όρο «συνέπειες του πληθωρισμού». Πληθωρισμός από την πλευρά της προσφοράς; Πληθωρισμός από την πλευρά της ζήτησης; Οι επιπτώσεις στην ευημερία αυτών των δύο κραδασμών είναι ριζικά διαφορετικές. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι αρκετά σαφές ότι ο Tyler αναφέρεται στον πληθωρισμό από την πλευρά της ζήτησης στο άρθρο του στο Bloomberg, καθώς μιλά για επιδράσεις όπως η μείωση του λόγου του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ (η οποία δεν συμβαίνει εκτός εάν ενισχυθεί η αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ). Με άλλα λόγια, όταν μιλάμε για «πληθωρισμό», ο Tyler εξετάζει στην πραγματικότητα κάποια οφέλη από την ταχύτερη αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ. Θα εστιάσω λοιπόν στον πληθωρισμό από την πλευρά της ζήτησης.
Δεν θέλω να μπω σε μια γραμμή προς γραμμή αντίκρουση του άρθρου του Tyler. Το τυπικό μοντέλο προβλέπει ότι ο πληθωρισμός από την πλευρά της ζήτησης έχει σημαντικές βραχυπρόθεσμες μη ουδετερότητες και δεν έχει σημαντικές μακροπρόθεσμες πραγματικές επιπτώσεις στην οικονομία. Αυτή φαίνεται να είναι και η υπόθεση εργασίας του Tyler. Αλλά όταν συζητάμε τις επιπτώσεις του πληθωρισμού στην ευημερία, είναι πιο λογικό να εστιάσουμε στις μακροπρόθεσμες συνέπειες. Με ανησυχεί το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι σκέφτονται με τους ακόλουθους όρους:
1. Η βραχυπρόθεσμη επίδραση του πληθωρισμού στο Χ είναι θετική.
2. Η μακροπρόθεσμη επίδραση του πληθωρισμού στο Χ είναι μηδενική.
3. Επομένως, η συνδυασμένη βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη επίδραση του πληθωρισμού στο Χ είναι θετική.
Δεν ξέρω αν αυτή είναι η άποψη του Tyler, αλλά υποψιάζομαι ότι πολλοί αναγνώστες θα βγάλουν αυτό το συμπέρασμα.
Κατά τη γνώμη μου, τα πράγματα δεν λειτουργούν έτσι. Πάρτε το παράδειγμα του δημόσιου χρέους. Είναι δελεαστικό να βλέπουμε τον πληθωρισμό ως μια βραχυπρόθεσμη ευλογία για τους φορολογούμενους, καθώς μειώνει το πραγματικό βάρος του χρέους. Ίσως αν η Fed ελέγξει γρήγορα τον πληθωρισμό, δεν θα υπάρξει μακροπρόθεσμη ζημιά. Να τι λέει ο Tyler:
«Για να είμαστε σαφείς, δεν είναι εύκολο να παραχθούν πολύ μεγάλα οφέλη μέσω αυτού του πληθωριστικού μηχανισμού. Εάν ο υψηλός πληθωρισμός συνεχιστεί για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, τα επιτόκια θα προσαρμοστούν προς τα πάνω μέχρι το σημείο στο οποίο ο πληθωρισμός μπορεί να αυξάνει το βάρος του μελλοντικού χρέους. Το χρέος του παρελθόντος μπορεί να αξίζει πλέον λιγότερο, αλλά το υψηλότερο κόστος του μελλοντικού δανεισμού μπορεί, καθαρά, να ωθήσει τους κρατικούς προϋπολογισμούς σε ένα χειρότερο εκτός ισορροπίας σημείο. Σε αυτό το σενάριο, οι ΗΠΑ μπορεί να καταλήξουν τόσο να αυξήσουν τους φόρους όσο και να καταγράφουν υψηλό πληθωρισμό.
Άρα, οι κίνδυνοι είναι πραγματικοί. Αλλά υπάρχει μια αξιόλογη πιθανότητα αυτό να λειτουργήσει, τουλάχιστον εάν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα μπορέσει να επαναφέρει τον πληθωρισμό υπό έλεγχο αρκετά σύντομα».
Δεν πιστεύω ότι υπάρχει «αξιόλογη πιθανότητα» τα πράγματα να εξελιχθούν με αυτόν τον τρόπο. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο πληθωρισμός και τα επιτόκια δεν θα μειωθούν κάποια στιγμή – πιστεύω ότι θα μειωθούν. Αλλά αυτού του είδους η χρηματική απιστία θα επιβάλει ένα τίμημα στους μελλοντικούς δανεισμούς. Εάν ο πληθωρισμός ήταν πραγματικά ανώδυνος, τότε η κυβέρνηση θα τον επεδίωκε ξανά και ξανά. Το πιο πιθανό είναι πως δεν θα είναι ανώδυνος. Οι επενδυτές θα καταλάβουν ότι η Fed είναι λιγότερο δεσμευμένη ως προς τον στόχο του πληθωρισμού 2% από ό,τι φαντάζονταν προηγουμένως και θα απαιτήσουν υψηλότερα ασφάλιστρα έναντι πληθωρισμού όταν δανείζονται στο Υπουργείο Οικονομικών. (Θυμηθείτε τι συνέβη τη δεκαετία του 1980.)
Είναι καλύτερο να εξετάζουμε τα δημόσια οικονομικά υπό μια «διαχρονική προοπτική». Σε μια περίοδο δεκαετιών και αιώνων, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα εφαρμόζουν περιστασιακά πληθωριστικές πολιτικές. Μακροπρόθεσμα, οι επενδυτές θα προσαρμόσουν ορθολογικά τη συμπεριφορά τους με τέτοιο τρόπο ώστε να αντισταθμίζουν τον κίνδυνο του περιστασιακού υψηλού πληθωρισμού. Κατά τη διάρκεια πραγματικών περιόδων απροσδόκητου πληθωρισμού (όπως η δεκαετία του 1970), οι δανειστές δεν θα αποζημιώνονται πλήρως. Κατά τη διάρκεια άλλων περιόδων (όπως η δεκαετία του 1980), θα υπεραποζημιώνονται. Αυτό είναι ανάλογο με το τρόπο που οι ασφαλιστικές εταιρείες σας χρεώνουν υπερβολικά κατά τις περιόδους που οδηγείτε με ασφάλεια και σας χρεώνουν λιγότερο κατά τη διάρκεια των ετών που έχετε ένα μεγάλο ατύχημα. Μακροπρόθεσμα, οι ασφαλιστικές εταιρείες υπολογίζουν ένα επίπεδο ασφαλίστρων που παρέχει την κατάλληλη αποζημίωση.
Ο Tyler εξετάζει επίσης την επίδραση του πληθωρισμού στους μισθούς διαφορετικών κλάδων της αγοράς εργασίας. Για άλλη μια φορά, οι επιπτώσεις του πληθωρισμού είναι ουδέτερες μακροπρόθεσμα, και έτσι τυχόν διανεμητικές επιδράσεις θα αντιστραφούν μετά από μερικά χρόνια.
Μην σας ελκύει το τραγούδι της σειρήνας των βραχυπρόθεσμων νομισματικών μη ουδετεροτήτων.
--
*Ο Scott Sumner είναι οικονομολόγος, διευθυντής του προγράμματος νομισματικής πολιτικής στο Mercatus Center at George Mason University, ερευνητής στο Independent Institute και καθηγητής στο Bentley University στο Waltham της Μασαχουσέτης.
**Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 12 Μαρτίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
