Γράφουν οι Andriy Boytsun, Dmytro Yablonovskyi και Oleksandr Lysenko
Η συνεργασία με τη Ρωσία δεν αποτελεί πλέον ζήτημα νομικής απειλής λόγω κυρώσεων, ούτε απλώς ζήτημα εταιρικής ευθύνης. Έχει γίνει ένα πολύ πιο θεμελιώδες ζήτημα ηθικής.
Business as usual
Πριν από τις 24 Φεβρουαρίου, ο κόσμος ήξερε διάφορες προσεγγίσεις για τον καθορισμό των τελικών στόχων των εταιρειών. Εν ολίγοις, ο νούμερο ένα στόχος τους είναι να δημιουργήσουν αξία για τους ιδιοκτήτες.
Ωστόσο, αυτό υπάγεται σε περιορισμούς, οι οποίοι με τη σειρά τους μπορούν επίσης να διατυπωθούν με διάφορους τρόπους και αφορούν την εταιρική κοινωνική ευθύνη ή, ευρύτερα με περιβαλλοντικά ή κοινωνικά θέματα ή θέματα διακυβέρνησης. Με απλά λόγια, η γενική αρχή είναι «να μην κάνεις κακό».
Ο πόλεμος στην Ουκρανία ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2014 και όχι τον Φεβρουάριο του 2022. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, σχεδόν 3.000 άμαχοι σκοτώθηκαν μεταξύ του 2014 -όταν η Ρωσία κατέλαβε την Κριμαία και το Ντονμπάς- και του ξεσπάσματος της άνευ προηγουμένου επιθετικότητας της Ρωσίας που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου 2022.
Το 2014, πολλές κυβερνήσεις επέβαλαν οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Παρ’ όλο που ο εταιρικός κόσμος έχει έκτοτε συμμορφωθεί με τους νέους νομικούς περιορισμούς, πολλές διεθνείς εταιρείες προσπάθησαν να συνεχίσουν να δραστηριοποιούνται ως συνήθως όπου αυτό είναι δυνατό. Αυτό, στην πραγματικότητα, παραβιάζει τα δικά τους όμορφα γραμμένα οράματα και της δηλώσεις αποστολής τους που έχουν στο επίκεντρό τους την εταιρική κοινωνική ευθύνη.
Με το να συνεχίζουν να επενδύουν στη ρωσική οικονομία, να πληρώνουν φόρους στον ρωσικό κρατικό προϋπολογισμό, να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο και να εξάγουν τεχνολογία στη Ρωσία, οι παγκόσμιες αυτές εταιρείες συνέβαλαν στο να καταστεί δυνατή η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία το 2022.
Ας το αναγνωρίσουμε ρητά: από το 2014 και μετά, η απειλή του Πούτιν για την Ουκρανία δεν είναι κάτι καινούργιο. Τα τελευταία οκτώ χρόνια “συνήθους επιχειρηματικής δράσης” χρησιμοποιήθηκαν από τη Ρωσία για να συσσωρεύσει στρατιωτική ικανότητα ώστε να τρομοκρατήσει την Ουκρανία, και όχι για να λειτουργήσει ως ένα κράτος πρόνοιας για τους Ρώσους πολίτες.
Η ευθύνη του εταιρικού κόσμου
Στην πραγματικότητα, από τη σκοπιά της διακυβέρνησης, οι εταιρείες που συνέχισαν να δραστηριοποιούνται κανονικά μετά το 2014 αποδέχθηκαν ρίσκα που αφορούσαν τη φήμη, τη συμμόρφωση, ακόμη και την ηθική τους υπόσταση – τα ρίσκα που υπήρχαν πάντα και υλοποιήθηκαν στις 24 Φεβρουαρίου 2022.
Οι ζημίες που πρέπει τώρα να υποστούν αυτές οι εταιρείες λόγω της φυγής τους από τη Ρωσία είναι μια άμεση συνέπεια της κακής εκτίμησης κινδύνου από πλευράς τους και θα πρέπει να βαρύνουν τις ίδιες τις εταιρείες. Η συνέχιση της αγνόησης αυτών των κινδύνων θα φέρει τον κόσμο στα πρόθυρα μιας παγκόσμιας στρατιωτικής σύγκρουσης, η οποία θα έχει ακόμη πιο καταστροφικές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία, και όχι μόνο στην Ουκρανία ή τη Ρωσία.
Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, οι κυβερνήσεις των ηγέτιδων χωρών του κόσμου επέβαλαν νέες αυστηρές κυρώσεις στον εισβολέα. Αλλά τώρα είναι η σειρά του εταιρικού κόσμου να παρέμβει και να μην επαναλάβει τα λάθη που έγιναν το 2014. Οι παγκόσμιες εταιρείες θα πρέπει οι ίδιες να αποδείξουν ότι οι δηλώσεις αποστολής τους έχουν πρακτικό νόημα και δεν είναι ένας απλός ρομαντισμός.
Η Ρωσία έχει ήδη σκοτώσει χιλιάδες αμάχους τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Συνεχίζει να βομβαρδίζει τα σπίτια απλών Ουκρανών και κρατά εκατομμύρια ομήρους στη Μαριούπολη, στο Χάρκοβο, στο Τσερνίχιβ και σε άλλες πόλεις και χωριά της Ουκρανίας. Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε νερό, φαγητό, φάρμακα, θέρμανση και ηλεκτρισμό.
Ο ρωσικός στρατός δεν επιτρέπει στους αμάχους να διαφύγουν από τις πόλεις που υφίστανται βομβαρδισμούς. Αυτός ο στρατός έχει καταλάβει τις εγκαταστάσεις πυρηνικού περιορισμού του Τσερνόμπιλ, τον πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής της Ζαπορίζια και άλλες εγκαταστάσεις, συνιστώντας μια παγκόσμια απειλή – κατ’ ελάχιστον για το περιβάλλον, αν όχι για ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Η μόνη βιώσιμη απάντηση σε αυτό είναι να σταματήσει κάθε συνεργασία με τη Ρωσία και τις εταιρείες της. Ούτε ένα σεντ δεν πρέπει να πάει τώρα στη Ρωσία, καθώς – ειδικά σήμερα που οι κυβερνήσεις και τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν επιβάλει τις κυρώσεις τους – αυτά τα χρήματα θα χρησιμοποιηθούν για τη δολοφονία Ουκρανών.
Ηθική εναντίον Επιχειρηματικής Δράσης
Αλλά το πράγμα πάει παραπέρα: Η διακοπή των επιχειρηματικών συναλλαγών με τη Ρωσία δεν είναι μόνο ζήτημα εταιρικής ευθύνης. Είναι και ζήτημα ηθικής των ιδιοκτητών των επιχειρήσεων, των διοικητικών συμβουλίων και της ανώτατης διοίκησης. Καθένας από αυτούς θα πρέπει τώρα να αναρωτηθεί εάν ένα ακόμη δολάριο που κέρδισε συνεργαζόμενος με τη Ρωσία αξίζει μια ακόμη χαμένη ζωή Ουκρανών.
Κανένας υπεύθυνος ιδιοκτήτης επιχείρησης ή διευθύνων σύμβουλος δεν θα πουλούσε ένα μαχαίρι σε κάποιον δολοφόνο για να το χρησιμοποιήσει για φόνο. Η επιχειρηματική δραστηριότητα με τη Ρωσία δεν διαφέρει πολύ απ’ αυτό.
Ακόμη, υπάρχουν περιθώρια για άσκηση μεγαλύτερης πίεσης στις επιχειρήσεις από τα ενδιαφερόμενα μέρη - τις κυβερνήσεις, τους εργαζόμενους, τους πελάτες, τους δανειστές και τους προμηθευτές. Κάθε άτομο που πιστεύει ότι η ανθρώπινη ζωή είναι το πολυτιμότερο αγαθό πρέπει να ωθήσει τους ανθρώπους που βρίσκονται στον προσωπικό ή επιχειρηματικό του κύκλο να σταματήσουν να συναλλάσσονται με τη Ρωσία.
Από τις 9 Μαρτίου του 2022, περίπου 300 εταιρείες αποχώρησαν εν μέρει ή πλήρως από τη Ρωσία. Για παράδειγμα, η BP αναγκάστηκε από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από το μερίδιό της στον ρωσικό πετρελαϊκό κολοσσό Rosneft και αναμένεται να υποστεί ζημιά 25 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η Shell, αφού δέχθηκε έντονη κριτική, ζήτησε συγγνώμη για την αγορά ρωσικού αργού πετρελαίου την περασμένη εβδομάδα και είπε ότι θα αποσυρθεί πλήρως από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες λόγω της εισβολής της χώρας στην Ουκρανία. Πολλές εταιρείες διέκοψαν τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες με τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας, των αεροσκαφών, της πληροφορικής, του λιανικού εμπορίου και άλλων βιομηχανιών.
Δυστυχώς, δεν έκαναν το ίδιο όλες οι εταιρείες. Από τις 9 Μαρτίου 2022, εταιρείες σε διάφορους κλάδους – η Nestle, η Citi, η Bunge, η Cargill, η Caterpillar και πολλές άλλες – φαίνεται να παρέμειναν. Οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ Metro και Auchan απέρριψαν ρητές εκκλήσεις για έξοδο από τη Ρωσία. Άλλοι, όπως η Bayer ή η Carlsberg, προσπαθούν να κρατήσουν ισορροπίες – συνεχίζοντας τις δουλειές τους με τη Ρωσία, από τη μια πλευρά, και παρέχοντας μέτρια ανθρωπιστική βοήθεια στην Ουκρανία, από την άλλη.
Όμως τα νεκρά παιδιά δεν χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια. Πρέπει πρώτα να σταματήσετε τον δολοφόνο, και μετά να βοηθήσετε τα θύματα. Και ο δολοφόνος αξίζει ανθρώπινη συμπεριφορά, συμπεριλαμβανομένης τροφής και στέγης – αφού όμως φυλακιστεί και εξουδετερωθεί η απειλή του.
*Ο Andriy Boytsun είναι επικεφαλής του κλάδου Εταιρικής Διακυβέρνησης στο Kyiv School of Economics (KSE) και επισκέπτης ερευνητής στο Civil Development Forum (Forum Obywatelskiego Rozwoju) στη Βαρσοβία. Οι Dmytro Yablonovskyi και Oleksandr Lysenko είναι αναπληρτωτές επικεφαλής του κλάδου Εταιρικής Διακυβέρνησης στο Kyiv School of Economics.
*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 17 Μαρτίου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 4Liberty.eu και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
