Γράφει ο Samuel J. Adams
Οι παγκόσμιες πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως το TikTok και το Instagram έχουν κατηγορηθεί για τη δημιουργία πληθώρας προβλημάτων στη ζωή των νέων ανθρώπων. Έχει ειπωθεί ότι συμβάλλουν στην ενίσχυση απομονωτικών και στενόμυαλων κοινωνικοπολιτικών αντιλήψεων, στην προσκόλληση στην κουλτούρα των διασημοτήτων, στον υλισμό και την κατανάλωση έως και ότι εντείνουν τα προβλήματα που αφορούν τον αυτοτραυματισμό, την ψυχική υγεία και την ένταξη. Σε κάθε περίπτωση, τα κοινωνικά μέσα έχουν αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι μαθητές και φοιτητές αλληλεπιδρούν με τον κόσμο καθώς και με τον εαυτό τους – τόσο με σημαντικούς όσο και με επιβλαβείς τρόπους.
Ως καθηγητής πανεπιστημίου, δυστυχώς έχω δει αυτά τα αποτελέσματα να εμφανίζονται μπροστά μου εις βάρος της ανοιχτής έρευνας και της πνευματικής υγείας των φοιτητών. Αλλά θέλω να μοιραστώ ένα αξιοσημείωτο και αρκετά θετικό αποτέλεσμα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης: τη βελτίωση της ικανότητας των φοιτητών να επεξεργάζονται και να ενσωματώνουν τεράστιες ποσότητες πληροφοριών και στη συνέχεια να μεταδίδουν τις ιδέες τους με σαφήνεια και περιεκτικότητα σε άλλους.
Αυτή η αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι φοιτητές μοιράζονται και συζητούν ιδέες έχει εκδηλωθεί ξεκάθαρα στα σεμινάριά μου. Οι φοιτητές μου καλούνται να συνοψίσουν τα αναγνώσματα της εβδομάδας και στη συνέχεια να παρουσιάσουν κρίσιμα ερωτήματα στην ομάδα πέρα από τα κεντρικά ερευνητικά ερωτήματα ή προβλήματα που έθεσε ο συγγραφέας. Πρέπει να παρουσιάσουν βασικές έννοιες, αποδεικτικά δεδομένα και μεθόδους έρευνας και στη συνέχεια να εξηγήσουν τις διάφορες θετικές και αρνητικές πλευρές των επιλογών του συγγραφέα. Τους ζητείται να μιλήσουν για οποιεσδήποτε πηγές μεροληψίας στις εργασίες που επεξεργάζονται και συχνά πιέζω τους μαθητές να μοιραστούν με την τάξη τι πιστεύουν ότι χρειαζόταν ώστε να πειστούν να σκεφτούν διαφορετικά για τα συγκεκριμένα κείμενα. Θέλω επίσης οι μαθητές μου να εντοπίσουν τους βασικούς κανόνες, τα υποκείμενα δράσης και τους θεσμούς στα διάφορα κείμενα και τους ζητώ τακτικά να προτείνουν εάν είναι δυνατό να βελτιώσουν ένα επιχείρημα με περαιτέρω εμπειρικά στοιχεία ή ιστορική μελέτη.
Αυτά τα καθήκοντα δεν είναι εύκολα. Αλλά το κάνω αυτό για σχεδόν 15 χρόνια με πολύ θετικά αποτελέσματα. Υπάρχουν δύο συγκεκριμένοι λόγοι που με έκαναν να λάβω αυτή της παιδαγωγική απόφαση. Πρώτον, ωθώ τους φοιτητές να ασχοληθούν άμεσα και ενεργά με τις ιδέες και τα επιχειρήματα που υπάρχουν σε διάφορα έργα. Αυτό επιτρέπει σε κάθε φοιτητή να καταλήξει σε μια λεπτή κατανόηση των βασικών ερωτημάτων που τίθενται από τους συγγραφείς και τον τρόπο με τον οποίο εκείνοι απάντησαν σε αυτά. Αυτή η άσκηση βοηθά τους φοιτητές να εντοπίσουν τι έχουν διδαχθεί από το συγκεκριμένο κείμενο και τι χρειάζεται να διερευνήσουν περαιτέρω. Για να γίνει αυτό, χρειάζεται να εντοπίσουν ανταγωνιστικές ιδέες και να διακρίνουν τις βασικές πληροφορίες από τον πολύ θόρυβο.
Το δεύτερο κίνητρο γι’ αυτές τις παρουσιάσεις είναι ότι θέλω οι φοιτητές να ακούν ενεργά, να θέτουν ερωτήματα και να παλεύουν με τις ιδέες τους και τις σκέψεις των άλλων. Αυτό σημαίνει ότι οι μαθητές πρέπει να αναλάβουν οι ίδιοι πρωτοβουλία – να μην επαναλαμβάνουν παθητικά τις δικές μου ιδέες και σκέψεις. Η παρουσίαση στην τάξη βοηθά στην ενίσχυση του αισθήματος της ομάδας και συχνά αναγκάζει τους μαθητές να μοιραστούν τις δικές τους απόψεις και τους συλλογισμούς τους και να υπερασπιστούν τις ιδέες τους μπροστά σε άλλους. Η πρακτική αυτή παρακινεί τους μαθητές να επεξεργαστούν περαιτέρω τη σκέψη τους, να ασκήσουν βαθιά κριτική και να αξιολογήσουν την εργασία τους και να εξελιχθούν σε αποτελεσματικούς δημόσιους ομιλητές βγαίνοντας από τις νοηματικές τους φούσκες. Αν και συχνά κομπιάζουν και αρχικά αισθάνονται άβολα, πολλοί φοιτητές στο τέλος ήρθαν να με ευχαριστήσουν, λέγοντας ότι αυτό τους βοήθησε να μάθουν να μαθαίνουν ενεργά και να αισθάνονται άνετα σε πιο ανοιχτά και δημόσια περιβάλλοντα.
Όταν πρωτοξεκίνησα αυτή την προσέγγιση κατά γενικό κανόνα έβλεπα ότι οι φοιτητές ένιωθαν άβολα να μιλούν και να έρχονται σε οπτική επαφή με τους συμφοιτητές τους και δυσκολεύονταν να συνδυάσουν τις ιδέες τους και μετά να αξιολογήσουν κριτικά τα δεδομένα ώστε να καταλήξουν σε ένα συμπέρασμα. Δούλεψα με πολλούς φοιτητές για αμέτρητες ώρες όλα αυτά τα χρόνια, προσπαθώντας να τους βοηθήσω να γίνουν άνετοι δημόσιοι ομιλητές και να καλλιεργήσουν το σύνολο των δεξιοτήτων αξιολόγησης των δεδομένων και των ανταγωνιστικών ιδεών. Αυτή ήταν μια τεράστια πρόκληση που αξίζει όμως τον κόπο. Σήμερα, αντιθέτως, οι φοιτητές έρχονται στα μαθήματά μου προετοιμασμένοι με σχεδόν επαγγελματικές παρουσιάσεις, φοβούνται ελάχιστά να μιλήσουν μπροστά σε άλλους και πρόθυμα ασκούν κριτική σε ιδέες ενώ προσπαθούν να κατανοήσουν τα επιχειρήματα χωρίς να χρειάζονται την ίδια δική μου συμμετοχή.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η βασισμένη στα βίντεο μορφή τους διαδραμάτισαν σαφώς έναν ισχυρό ρόλο σε αυτή τη σημαντική αλλαγή. Οι φοιτητές μας της Γενιάς Z έχουν μεγαλώσει και ωριμάζουν σε έναν κόσμο πανταχού παρουσίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Με τόσες πολλές εφαρμογές και πλατφόρμες που προωθούν βίντεο και διαμοιρασμό, οι φοιτητές έχουν γίνει πολύ πιο άνετοι στο να εκφράζουν δημόσια τις ιδέες τους και να τις παρουσιάζουν σε άλλους. Έχουν επίσης γίνει επιδέξιοι στην ταξινόμηση και τη διαχείριση αμέτρητων πηγών πληροφοριών και φαίνεται να μην ενοχλούνται από έναν κόσμο γεμάτο διαφωνίες και ποικιλομορφία απόψεων. Υπάρχουν τόσα πολλά νήματα και πηγές στο διαδίκτυο και η διαχείριση πληροφοριών καθώς και η αναζήτηση αφηγήσεων και αληθειών τους έχει γίνει σχεδόν δεύτερη φύση.
Οι φοιτητές έρχονται πλέον στην τάξη να εξαγάγουν νόημα μέσα από τον θόρυβο και με έναν γνήσιο ενθουσιασμό να αναζητήσουν την αλήθεια. Έτσι, ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκαλούν αμέτρητα κοινωνικά προβλήματα, αυτή η εξέλιξη αποτελεί μια αρκετά θετική αλλαγή όχι μόνο για τη διδασκαλία αλλά και για την πολιτική πραγματικότητα και τις πιθανότητες των μελών της Γενιάς Ζ να βρουν λύσεις και κοινό έδαφος στα τρέχοντα ζητήματα δημόσιας πολιτικής σήμερα.
--
Ο Samuel J. Abrams είναι καθηγητής πολιτικής στο Sarah Lawrence College επισκέπτης ερευνητής στο American Enterprise Institute.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 31 Οκτωβρίου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
