Γράφει η Simran Garcha*
Ο όρος «Τεχνητή Νοημοσύνη» προκαλεί ολοένα και περισσότερο συναισθήματα ανησυχίας. Αυτό είναι το συμπέρασμα που προκύπτει από την αβεβαιότητα ως προς τις σύγχρονες ψηφιακές εξελίξεις, όπως το ChatGPT ή τη «Grace» (ένα τρίγλωσσο ρομπότ που δημιουργήθηκε από τη Hanson Robotics, σχεδιασμένο να μοιάζει και να λειτουργεί σαν νοσοκόμα). Ωστόσο, ο σκεπτικισμός που μπορεί να νιώθει κανείς απέναντι σε αυτές τις εξελίξεις - που αποτυπώνεται σε κινηματογραφικές ταινίες όπως το «M3GAN» που εστιάζουν στην απειλή της Τεχνητής Νοημοσύνης μέσα στο οικογενειακό σπίτι, δεν αφορά αποκλειστικά τη σύγχρονη εποχή. Αντίθετα, ο φόβος ότι η ανθρώπινη εφευρετικότητα μπορεί να υπερβεί τη γνώση και τον έλεγχο των σχεδιαστών της έχει ριζωθεί στο μυαλό των ανθρώπων πολύ πριν δημιουργηθεί η έννοια της «επιστημονικής φαντασίας».
Κατά τη διάρκεια της βικτωριανής περιόδου - μια εποχή που πυροδότησε την τεχνολογική πρόοδο μέσω της αυξημένης χρήσης μηχανημάτων κατά τη Βιομηχανική Επανάσταση - πολλοί άνθρωποι της εποχής αισθάνθηκαν βαθιά ανησυχία απέναντι στη νέα βιομηχανική τους κοινωνία. Ο Thomas Hardy συμπυκνώνει αυτά τα συναισθήματα στο μυθιστόρημά του «Tess of the D' Urbervilles» του 1891, το οποίο παρουσιάζει μια ζοφερή εικόνα του νέου ρόλου των μηχανών στη γεωργική σφαίρα. Χαρακτηρίζοντας το μηχάνημα «κόκκινο τύραννο» με «δεσποτικές απαιτήσεις», βλέπει την τεχνολογία να υπερισχύει των ανθρώπων που αρχικά υποτίθεται ότι βοηθούσε. Αν και η γοτθική ερμηνεία του Χάρντι αυτής της νέας και μυστηριώδους τεχνολογίας φαίνεται κάπως υπερβολική σε έναν σύγχρονο αναγνώστη, καταδεικνύει την αποστροφή του βικτωριανού αναγνώστη για τέτοιες εξελίξεις λόγω του κινδύνου της φαινομενικά αχαλίνωτης δύναμης και της ικανότητάς τους να καταργούν τις χειρωνακτικές εργασίες, ένας φόβος που εξακολουθεί να αισθάνεται σήμερα.
Προχωρώντας στη δεκαετία του 1920, μια εποχή κοινωνικής απελευθέρωσης και οικονομικής ανάπτυξης μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, η τεχνολογική εφεύρεση παραμένει ένα ζήτημα που προκαλεί ανησυχία. Στο «Mrs. Dalloway» της Βιρτζίνια Γουλφ, οι βιομηχανικές εξελίξεις των ανθρώπων παρουσιάζονται ως σχεδόν βίαιες και ανελέητες. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η περιγραφή ενός αυτοκινήτου που εκπέμπει μια «βίαιη έκρηξη» - μια μεταφορά για την ασυμβατότητα της τεχνολογίας με την ανθρώπινη ευαισθησία (καθιστώντας την προαναφερθείσα «Grace» μια κάπως ειρωνική εφεύρεση).
Ωστόσο, δεν είναι παράξενο που η Γουλφ και πολλοί από τους συγχρόνους της ένιωθαν έτσι τη δεκαετία του 1920. Με την τεχνολογική γνώση να χρησιμοποιείται για την εξέλιξη πολεμικών όπλων περίπου μια δεκαετία νωρίτερα, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι παρουσιάζεται αυτή η βάναυση πλευρά της ανθρώπινης εφευρετικότητας. Αυτή η βαρβαρότητα ενετάθη τις επόμενες δεκαετίες - με την πρώτη ατομική βόμβα που πυροδοτήθηκε το 1945. Φάνηκε η δύναμη της ανθρώπινης εφευρετικότητας να βλάπτει αντί να βοηθά σε μια τόσο μεγάλη κλίμακα - με μια ισχύ που πιθανώς δεν είχε κανείς ξαναδεί.
Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, αυτό που συχνά μπορεί κανείς να βλέπει ως μια σύγχρονη τεχνολογική απειλή που αντιμετωπίζει για πρώτη φορά η σύγχρονη κοινωνία δεν είναι κάτι το καθόλου μοναδικό. Αντίθετα, η αποστροφή που νιώθουμε όταν αντιμετωπίζουμε άγνωστες τεχνολογικές εφευρέσεις είναι κάτι που κληροδοτείται από τους προγόνους μας ως ένα ένστικτο επιβίωσης έναντι ενός μέλλοντος που μπορεί να αντικαταστήσει το οικείο με κάτι άγνωστο. Άραγε αυτό πρέπει να μας προκαλεί φόβο ή εμπιστοσύνη; Ίσως αυτό είναι κάτι που μόνο ο χρόνος μπορεί να δείξει.
* Η Simran Garcha κάνει την πρακτική της στο Institute of Economic Affairs.
** Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 3 Μαΐου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 1828.org.uk και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
