Του Ryan C. Berg
Μια επικών διαστάσεων πάλη για την εξουσία συμβαίνει αυτό το διάστημα στο Περού. Ο Περουβιανός Πρόεδρος Martin Vizcarra, αντιδρώντας σε μια σειρά ψηφοφοριών του Κογκρέσου και την αντίθεση να προωθήσει τις πρωτοβουλίες του για την αντιμετώπιση της διαφθοράς, προχώρησε στη διάλυση του σώματος και την προκήρυξη εκλογών. Με τη σειρά του το Κογκρέσο ψήφισε την αποπομπή του Βισκάρα και όρκισε στη θέση του την Αντιπρόεδρο της χώρας Mercedes Araoz. Μετά από έντονες αναταραχές - και αφού κατέστη σαφές ότι αυτή η κυνική κίνηση δεν θα την οδηγήσει στην εξουσία - η Αράοζ παραιτήθηκε από τη θέση της, επικαλούμενη την κατάρρευση της συνταγματικής τάξης. Ενώ ο Βισκάρα διατηρεί τον έλεγχο του εκτελεστικού σώματος, οι κλονιζόμενοι δημοκρατικοί θεσμοί του Περού γνωρίζουν μια από τις μεγαλύτερες δοκιμασίες τους τα τελευταία τριάντα χρόνια.
Σύμφωνα με το Σύνταγμα του Περού, η εκλεγμένη κυβέρνηση μπορεί να διαλύσει το Κογκρέσο και να προκηρύξει εκλογές αν το Κογκρέσο αρνηθεί δύο φορές να χορηγήσει ψήφο εμπιστοσύνης στον πρόεδρο και την κυβέρνησή του. (Υπό τον προηγούμενο Πρόεδρο Pedro Pablo Kuczynski, υπήρξε μία ψήφος μομφής για την υφιστάμενη εκλεγμένη κυβέρνηση). Ο Πρόεδρος Βισκάρα συνάρτησε τις προτάσεις του για την καταπολέμηση της διαφθοράς με το αίτημα για τη χορήγηση ψήφου εμπιστοσύνης - τρεις φορές. Κάθε φορά, το Κογκρέσο ψήφισε υπέρ της κυβέρνησής του, αλλά αρνήθηκε να εξετάσει τις προτάσεις του. Όταν ο Πρόεδρος Βισκάρα ενθάρρυνε το Κογκρέσο να υπερψηφίσει ένα νέο σύστημα για τον διορισμό δικαστών στο ανώτατο δικαστήριο της χώρας, το Κογκρέσο περιφρόνησε τον Βισκάρα ψηφίζοντας τον διορισμό του ξαδέρφου του επικεφαλής του σώματος ως δικαστή του Ανώτατου Δικαστηρίου. Ακόμη χειρότερα, το Κογκρέσο επικύρωσε τον διορισμό έξι από τους συνολικά επτά δικαστές του σώματος με βιασύνη και χωρίς διαφάνεια. Όλοι αυτοί οι υποψήφιοι φέρονται εμπλεκόμενοι σε υποθέσεις που κυμαίνονται από απαγωγές έως σεξουαλικές επιθέσεις. Απέναντι σ' αυτή τη δυσάρεστη πραγματικότητα, ο Βισκάρα μετέφρασε την άρνηση του Κογκρέσου να εξετάσει σοβαρά τις μεταρρυθμίσεις του ως πολλαπλές ψήφους μη εμπιστοσύνης.
Η χρήση της αστυνομίας από τον Βισκάρα για να διασφαλιστεί η διάλυση του Κογκρέσου προκάλεσε στους αντιπάλους του οδυνηρές αναμνήσεις του “αυτοπραξικοπήματος” (auto golpe) του 1992. Ο Φουτζιμόρι τοποθέτησε τανκς έξω από το κτήριο του Κογκρέσου και στη συνέχεια διατύπωσε ένα νέο σχέδιο Συντάγματος ευνοϊκό έναντι της συγκεντρωτικής του εξουσίας. Η κόρη του Αλμπέρτο, Κέικο Φουτζιμόρι είναι σήμερα η αρχηγός του κόμματος της αντιπολίτευσης που ανταγωνίζεται τον Βισκάρα στο περουβιανό Κογκρέσο, αλλά βρίσκεται σε προσωρινή κράτηση αντιμετωπίζοντας κατηγορίες διαφθοράς.
Ενώ οι δράσεις του Βισκάρα ασκούν σημαντική πίεση στους εύθραυστους δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας, και είναι βάσιμα τα επιχειρήματα ότι υπερβαίνει τον θεσμικό του ρόλο, οι συγκρίσεις με τον Φουτζιμόρι είναι υπερβολικές. Στόχος του Βισκάρα δεν είναι η διαίωνισή του στην πολιτική εξουσία ή η οικοδόμηση ενός κομματικού μηχανισμού - ήδη έχει δηλώσει ότι δεν θα είναι υποψήφιος για τη θέση του Προέδρου δεύτερη φορά - και το κόμμα του ελέγχει μόλις πέντε έδρες στο Κογκρέσο. Αντίθετα, τα κίνητρά του φαίνεται να πηγάζουν από την πεποίθησή του ότι η αναπάντεχη προεδρία του μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα για την κάθαρση και την σταθεροποίηση του πολιτικού συστήματος του Περού μέσω της εφαρμογής θεσμικών μεταρρυθμίσεων και τη διασφάλιση της ορθής διεξαγωγής των κρίσιμων επόμενων εκλογών. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο οι πολιτικές του Βισκάρα είναι τόσο δημοφιλείς μεταξύ των Περουβιανών - πάνω από το 80% υποστηρίζει την κίνησή του - και το κόμμα της Κέικο Φουτζιμόρι Λαϊκή Δύναμη (Fuerza Popular) έχει παγώσει κινήσεις για τη διεξαγωγή εκλογών το 2020. Η μεγαλύτερη μάλιστα μεταρρυθμιστική νίκη του Προέδρου Βισκάρα μέχρι σήμερα σημειώθηκε στις κάλπες - σε ένα δημοψήφισμα που είχε ως στόχο την πλήρη παράκαμψη του παρελκυστικού Κογκρέσου.
Ενώ η κατάσταση διατηρεί τον χαρακτήρα της συνταγματικής κρίσης, είναι σαφές ότι ο Βισκάρα έχει δύο σημαντικά πλεονεκτήματα: την υποστήριξη των πολιτών και την αφοσίωση του στρατού. Το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας θα κρίνει πλέον την συνταγματικότητα της πολιτικής του Βισκάρα και της απάντησης του Κογκρέσου. Δεν είναι σαφές τι θα αποφασίσει το νεοσυσταθέν αυτό σώμα, αλλά διακυβεύεται η εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη της χώρας σε μια περιοχή που μαστίζεται από στασιμότητα και χρηματιστηριακές αναταραχές, καθώς και η σταθερότητα ενός από τους πιο αξιόπιστους εταίρους των ΗΠΑ στην προώθηση της δημοκρατίας στην περιοχή και στη μάχη εναντίον του διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος. Πάνω απ' όλα, οι Περουβιανοί έχουν μια βαθιά επιθυμία για οτιδήποτε προσεγγίζει την κανονικότητα σε μια χώρα όπου οι τέσσερις προηγούμενοι πρόεδροι έχουν παγιδευτεί σε σκάνδαλα διαφθοράς. Πλέον, το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας έχει την ευκαιρία να το πετύχει αυτό καταλήγοντας σε μια απόφαση που εγγυάται την επιστροφή στη συνταγματική τάξη, τη νομοκρατία και τη διάκριση των εξουσιών που αποτελούν τα θεμέλια κάθε δημοκρατικού πολιτεύματος.
--
Ο Ryan C. Berg είναι ερευνητής στο American Enterprise Institute.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 11 Οκτωβρίου 2019 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
