Του Marian Tupy*
Στις 22 Νοεμβρίου του 1990, η Μάργκαρετ Θάτσερ παραιτήθηκε από τη θέση της Πρωθυπουργού του Ηνωμένου Βασιλείου. Έξι μέρες μετά, αντικαταστάθηκε από τον Υπουργό Οικονομικών της, Τζων Μέητζορ. Μετά από τριάντα χρόνια, ακόμη θυμάμαι να ακούω την είδηση της παραίτησης της Θάτσερ στο ραδιόφωνο.
Όπως πολλοί άλλοι άνθρωποι στην τότε Ανατολική Ευρώπη, δεν μπορούσα να κατανοήσω τι συνέβαινε (προς υπεράσπισή μου, ήμουν μόλις 14 ετών τότε). Στη γενέτειρά μου Τσεχοσλοβακία, όπου ο κομμουνισμός είχε τερματιστεί μόλις ένα χρόνο πριν, η Θάτσερ θεωρούταν σχεδόν ημίθεα. Κομψή και ανυποχώρητα αντικομμουνίστρια, της πιστωνόταν - μαζί με τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’ και τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρήγκαν - η νίκη επί του σοσιαλισμού (μια νίκη πρόσκαιρη απ’ ό,τι αποδείχθηκε). Πώς στο καλό οι Βρετανοί μπορούσαν να είναι τόσο αγνώμονες; Είμαι σίγουρος ότι πολλοί άνθρωποι ανά τον κόσμο αισθάνθηκαν το ίδιο και για την ήττα του Ουίνστον Τσώρτσιλ στις εκλογές του 1945. Βεβαίως, οι Βρετανοί γενικότερα και οι πολιτικοί του Συντηρητικού Κόμματος που εξώθησαν την Θάτσερ σε παραίτηση ειδικότερα, είχαν τους λόγους τους που εγκατέλειψαν την Πρωθυπουργό. Παρ’ όλα αυτά, η ανάμνηση παραμένει - ζωντανή όσο ποτέ.
Δέκα χρόνια αργότερα, βρέθηκα σε ένα δείπνο στο Λονδίνο όπου συμμετείχε η μεγάλη Κυρία - που πλέον είχε τιμηθεί τον τίτλο ευγενείας της Βαρώνης Θάτσερ του Κέστεβαν στην Κομητεία του Λίνκολνσηρ. Ήμουν καθ’ οδόν προς την πόλη της Ουάσινγκτον για να ξεκινήσω την επαγγελματική μου ζωή ως στέλεχος του Cato. Το δείπνο είχε οργανώσει ο φίλος μου Roger Bate από το American Enterprise Institute. Πολλοί άλλοι φίλοι μου ήταν παρόντες, μεταξύ των οποίων ο Richard Tren (σήμερα στο Searle Freedom Trust) και η Veronique de Rugy από το Mercatus Center.
Σε κάποιο σημείο κατά τη διάρκεια του δείπνου, συνέλεξα το θάρρος να πω “χαίρετε” στην πρώην Πρωθυπουργό. Η προφορά μου της Ανατολικής Ευρώπης γρήγορα πρόδωσε την εξωτική μου προέλευση. Η Βαρώνη, μόλις άκουσε ότι είμαι από την Τσεχοσλοβακία, φάνηκε να ενθουσιάζεται (σίγουρα ήξερε πόσο δημοφιλής παρέμενε στις πρώην κομμουνιστικές χώρες). Της είπα “Οι κομμουνιστές σας μισούσαν και συνεπώς εμείς σας αγαπούσαμε”. Γέλασε, με κοίταξε με το γνωστό της “βλέμμα του Καλιγούλα” και μου είπε “GOOD!”. Λυπάμαι που δεν την είδα ποτέ ξανά, μολονότι ο Conor Burns, ένας από τους
Σκωτσέζους φίλους μου που είναι βουλευτής των Συντηρητικών στο Bournemouth West, μου μίλησε για τα τελευταία της χρόνια - ήταν πολύ κοντά της προς το τέλος της ζωής της.
Θυμήθηκα ξανά την Μάργκαρετ Θάτσερ, παρακολουθώντας τον τέταρτο κύκλο του The Crown (το οποίο ταυτόχρονα αγαπώ και μισώ, αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία). Στο αμερικανικό κοινό μπορεί φανεί απίστευτο ότι η Θάτσερ συνέχιζε να μαγειρεύει δείπνο για τον σύζυγό της Ντένις και να σιδερώνει τα ρούχα του (της άρεσε πολύ το σιδέρωμα) την ώρα που δούλευε 14 ώρες την ημέρα για τη φιλελευθεροποίηση της βρετανικής οικονομίας, τη νίκη εναντίον του κομμουνισμού και τη νίκη στον Πόλεμο των Φώκλαντς. Αυτό τουλάχιστον είναι απολύτως αληθές. Χρόνια μετά τη συνάντησή μου με τη Θάτσερ στο Λονδίνο, ήπια ένα ποτό με τον άνθρωπο με το υπέροχο όνομα Barry Potter, ο οποίος ήταν ο Ιδιαίτερος Γραμματέας της Πρωθυπουργού το 1990.
Τη βραδιά πριν την παραίτησή της, ενώ ο Πόττερ και οι συνάδελφοί του προετοίμαζαν τον λόγο της Πρωθυπουργού για την ψήφο εμπιστοσύνης που είχε προκαλέσει το αντιπολιτευόμενο Εργατικό Κόμμα για την επόμενη ημέρα, η Θάτσερ ζήτησε συγγνώμη στους συνεργάτες της που τους κράτησε να δουλεύουν μέχρι αργά. Στη συνέχεια τους είπε “Πρέπει να πεινάτε πολύ”. Μετά από αυτά τα λόγια, πήγε στο διαμέρισμά της στον πάνω όροφο του αριθμού 10 της Ντάουνινγκ Στρητ, και μαγείρεψε δείπνο για όλους. Ήταν ανεπανάληπτη...
*O Marian L. Tupy είναι ο υπεύθυνος έκδοσης του HumanProgress.org και αναλυτής πολιτικής στο Center for Global Liberty and Prosperity.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 24 Νοεμβρίου 2020 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Cato Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
