Γράφει ο Mate Hajba
Καθώς οι γενικές εκλογές του 2022 πλησιάζουν, η Ουγγαρία θα έχει μια ακόμη ευκαιρία να δείξει το πραγματικό της πρόσωπο και οι πολίτες της να αποφασίσουν τον βαθμό της δέσμευσής τους έναντι των Ευρωπαίων και Αμερικανών συμμάχων της χώρας. Μετά τη διάψευση των ελπίδων για ήττα του κυβερνώντος κόμματος Fidesz το 2018, σήμερα εκφράζεται μια νέα αισιοδοξία ως προς τις εκλογικές επιλογές και πλέον υπάρχει ένας νέος ηγέτης, ο Péter Márki-Zay που μπορεί να υποστηρίξει αυτά τα αισθήματα.
Ένα πρόσωπο - έκπληξη
Η μεγάλη επιτυχία του Fidesz, του κόμματος που ελέγχει απόλυτα την εξουσία από το 2010, υπήρξε η εκμετάλλευση όλων των μικρών διαφορών ανάμεσα στα κόμματα της αντιπολίτευσης. Εγωισμοί, μη ρεαλιστικές φιλοδοξίες, και σε μεγάλο βαθμό η χειραγώγηση από το Fidesz έχουν εμποδίσει την αντιπολίτευση να ενωθεί παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν στο παρελθόν. Αυτό άλλαξε μετά την κατάκτηση πλειοψηφίας των ⅔ από το Fidesz (προϋπόθεση για να έχει ουσιαστικά απόλυτη εξουσία, για παράδειγμα για να αλλάξει το σύνταγμα, το οποίο και έκανε) για τρίτη φορά.
Τα κόμματα της αριστεράς και της δεξιάς συμφώνησαν να κάνουν προκριματικές εκλογές, ένας θεσμός που μέχρι τότε δεν υπήρχε στην ουγγρική πολιτική σκηνή, για να αποφασίσουν ποιοι θα είναι οι υποψήφιοι για τις κοινοβουλευτικές εκλογές και ποιος ο υποψήφιος πρωθυπουργός υπό τον οποίο θα συνταχθούν τα κόμματα.
Οι δύο επικρατούντες για την τελευταία θέση ήταν η Klára Dobrev, μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και σύζυγος του τέως πρωθυπουργού, και ο δήμαρχος της Βουδαπέστης, Gergely Karácsony. Οι υπόλοιποι διεκδικητές αναμενόταν να αποσυρθούν κατά τον δεύτερο γύρο των προκριματικών εκλογών (αν έφταναν ως εκεί) υπέρ των δύο επικρατούντων υποψηφίων.
Κατά τον πρώτο γύρο, ένας τρίτος υποψήφιος σημείωσε μια εντυπωσιακή άνοδο: πρόκειται για τον Péter Márki-Zay, δήμαρχο μιας μικρής πόλης στην ανατολική Ουγγαρία. Δεν υποστηρίζεται από κάποιο κόμμα, είναι όμως επικεφαλής του επιτυχημένου Κινήματος της Ουγγαρίας για Όλους. Αναμενόταν να βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις στις προκριματικές, αλλά σε πολλές περιφέρειες βγήκε πρώτος.
Κατά την προεκλογική εκστρατεία στον δεύτερο γύρο των εκλογών, προς έκπληξη όλων, ο Gergely Karácsony ανακοίνωσε ότι αποσύρεται από την υποψηφιότητά του υπέρ του Márki-Zay, ο οποίος εξασφάλισε επίσης την υποστήριξη του Momentum, ενός κόμματος του οποίου οι υποψήφιοι δεν πέρασαν στον δεύτερο γύρο. Εντέλει ο Márki-Zay κέρδισε τις προκριματικές και πλέον έχει καλές πιθανότητες να κερδίσει το Fidesz που δεν έχει προετοιμαστεί γι’ αυτό το σενάριο, το 2022.
Τα διακυβεύματα
Το Fidesz κάνει ακριβές διαφημιστικές καμπάνιες υποστηρίζοντας ότι η αριστερά απειλεί την Ουγγαρία, και αναδεικνύοντας τον κίνδυνο μιας πιθανής επιστροφής του προηγούμενου πρωθυπουργού Ferencs Gyurcsány, ο οποίος το 2006, ως επικεφαλής της κυβέρνησης παραδέχθηκε σε μια μαγνητοσκόπηση που διέρρευσε ότι είπε ψέματα, έκλεψε και παραβίασε κανόνες για να φτάσει εκεί που έφτασε. Είναι τόσο μισητός που η αντιδημοφιλία του συνέβαλε στην επιτυχία του Fidesz που ακόμη τον χρησιμοποιεί ως μπαμπούλα.
Θα ωφελούσε συνεπώς το κυβερνών κόμμα να είναι η σύζυγος του Gyurcsány, Klára Dobrev η βασική υποψήφια της αντιπολίτευσης. Εδώ και χρόνια, το Fidesz προσπαθεί να ακυρώσει κάθε πολιτικό της αντιπολίτευσης υποστηρίζοντας ότι είναι μαριονέτα του Gyurcsány. Σήμερα, υπάρχουν αφίσες που λένε το ίδιο και για τον Márki-Zay, αλλά δεν πείθουν ιδιαίτερα.
Οι εκλογές του 2022 δεν θα είναι μια αναμέτρηση της δεξιάς εναντίον της αριστεράς, αλλά του Fidesz εναντίον των δημοκρατικών αξιών. Η αριστερά και η δεξιά ενώθηκαν εναντίον της κυβέρνησης.
To Fidesz αναδείχθηκε πολιτικά ως ένα δεξιό κόμμα που αντιμαχόταν τους κομμουνιστές, τη Σοβιετική Ένωση και υπερασπιζόταν τις δυτικές αξίες. Σήμερα, το Fidesz κάνει σκοτεινές συμφωνίες με τον Βλαδίμηρο Πούτιν και το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα, οι οποίοι χρησιμοποιούν τον Πρωθυπουργό Βίκτωρα Ορμπάν για να σπείρουν διχόνοια στην ΕΕ και να υπονομεύσουν την προσπάθεια των φιλελεύθερων δημοκρατιών να σταματήσουν την εξάπλωση των επιρροών του αυταρχισμού.
Παρά τις αφίσες που διαλαλούν το αντίθετο, ο Mári-Zay δεν έχει δεσμούς με τον Gyurcsány, γεγονός που συνέβαλε σημαντικά στη νίκη του στις προκριματικές. Στο πολιτικό φάσμα είναι πιο κοντά στη δεξιά παρά στην αριστερά, αλλά έχει τη δυνατότητα να ενώσει διαφορετικές ιδεολογίες για να νικήσει ένα καθεστώς που δεν έχει καμία.
Ο Márki-Zay δεν κατείχε κάποιο αξίωμα επί κομμουνισμού (ακόμη και ο Βίκτωρ Ορμπάν υπήρξε γραμματέας της τοπικής οργάνωσης νέων κομμουνιστών), ούτε υπήρξε στο παρελθόν μέλος κάποιου προηγούμενου κόμματος. Επίσης δεν έχει εμπλακεί σε σκάνδαλα διαφθοράς. Καθώς η Ουγγαρία είναι μία από τις πιο διεφθαρμένες χώρες στην ΕΕ, το να μην εμπλέκεται κάποιος στη διαφθορά δεν είναι κάτι τόσο αυτονόητο όσο θα έπρεπε.
Τόσο ο Gyucsány, όσο και η γυναίκα του, Klára Dobrev, αναγνωρίζονται ως επιτήδειοι πολιτικοί, τους οποίους ξεπερνά μόνο η ανελέητη πανουργία του Βίκτωρος Ορμπάν. Οι προκριματικές όμως κατέδειξαν ότι ο Márki-Zay διαθέτει κι αυτός πολιτική ευφυία, καθώς και πρόσθετο πλεονέκτημα ότι μπορεί να ενώσει τη δεξιά με την αριστερά, τους νέους με τους ηλικιωμένους, τη Βουδαπέστη με την ύπαιθρο της χώρας.
Η δέσμευσή του έναντι της φιλελεύθερης δημοκρατίας, των δυτικών αξιών, της οικονομίας που ανταμείβει τα ταλέντα και όχι τις σχέσεις με το κράτος και τη διαφθορά, τον καθιστούν πολύτιμο σύμμαχο της ΕΕ και των χωρών που πιστεύουν στην προσωπική και πολιτική ελευθερία.
Έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μπροστά μας μέχρι τις εκλογές, όμως η αντιπολίτευση έχει σήμερα μια πραγματική ευκαιρία παρά τις αντιδημοκρατικές προσπάθειες της κυβέρνησης να διατηρήσει την εξουσία. Αν ο Márki-Zay καταφέρει να αξιοποιήσει τη δυναμική της συγκυρίας, να διατηρήσει υψηλά τις ελπίδες των υποστηρικτών του και να κρατήσει την αντιπολίτευση ενωμένη, η Ουγγαρία θα ζήσει μια πολύ συναρπαστική εκλογική αναμέτρηση.
* Ο Mate Hajba είναι διευθυντής του Free Market Foundation, μιας ουγγρικής δεξαμενής σκέψης προσηλωμένης στις κλασικές φιλελεύθερες αξίες όπως η ελεύθερη αγορά, οι ατομικές ελευθερίας και η ανεκτικότητα.
* Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 26 Οκτωβρίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 4Liberty.eu και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
