Του Milosz Hodun
Τα κρατικά ελεγχόμενα πολωνικά διυλιστήρια PKN Orlen εξαγόρασαν την εκδοτική εταιρία εφημερίδων Polska Press από τον Γερμανό της επενδυτή.
Στην Polska Press, που ανήκε προηγουμένως στον γερμανικό όμιλο Verlagsgruppe Passau, ανήκουν 20 από τις 24 συνολικά περιφερειακές ημερήσιες εφημερίδες καθώς και 120 τοπικές εβδομαδιαίες, 500 τοπικές ειδησεογραφικές ιστοσελίδες με 17,4 εκατομμύρια αναγνώστες μηνιαίως και έξι μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι. Απασχολεί 760 δημοσιογράφους.
Σε πολλές τοπικές και περιφερειακές αγορές η Polska Press κατέχει κυρίαρχη θέση. Ενεργοποιείται σε 15 από τις 16 περιφέρειες της Πολωνίας και είναι ηγέτης της αγοράς σε ό,τι αφορά την αναγνωσιμότητα και τις πωλήσεις στις περισσότερες από αυτές.
Η πολωνική αρχή ανταγωνισμού UOKiK ενέκρινε το σχέδιο, αδιαφορώντας για τις εκκλήσεις του Συνηγόρου του Πολίτη Adam Bodnar να “προστατευτεί το δικαίωμα των πολιτών σε αξιόπιστη πληροφόρηση” και να “θωρακιστεί η αγορά των μέσων ενημέρωσης από πολιτικές πιέσεις”.
Παραδόξως, λίγο πριν την απόφασή της για την Polska Press, η αρχή ανταγωνισμού είχε μπλοκάρει την εξαγορά της Eurozet, ιδιοκτήτριας ενός από τους μεγαλύτερους ραδιοσταθμούς, του Radio Zet από την Agora (την εταιρία έκδοσης της Gazeta Wyborcza, της μεγαλύτερης φιλελεύθερης εφημερίδας). To UOKiK ισχυρίστηκε ότι η εξαγορά θα περιορίσει τον ανταγωνισμό στη ραδιοφωνική αγορά δημιουργώντας ένα δυοπώλιο.
Το 2000, η Orlen εξαγόρασε τη Ruch - τη δεύτερη μεγαλύτερη εταιρία διανομής τύπου στην Πολωνία, που διανέμει εφημερίδες σε πάνω από 15.000 σημεία πώλησης στη χώρα (μάλιστα, η Ruch είναι μία από τις πιο αναγνωρίσιμες εταιρικές ονομασίες στην Πολωνία και σύμβολο της διανομής τύπου). Η Orlen δημιούργησε επίσης το δικό της media house, τη Sigma Bis, που συγκεντρώνει προϋπολογισμούς διαφήμισης από μεγάλες κρατικές εταιρίες.
Η εταιρία ανακοίνωσε στην ιστοσελίδα της: “Η PKN Orlen διευρύνει την παρουσία της στην αγορά των μέσων. Η εξαγορά ενός από τους μεγαλύτερους εκδοτικούς ομίλους στην Πολωνία και ο έλεγχος της δυναμικής των εταιριών μέσων Sigma Bis και Ruch θα επιτρέψουν στον Όμιλο να δημιουργήσει μια ευέλικτη, προσωποποιημένη και περιεκτική προσφορά για μεγαλύτερη ικανοποίηση των καταναλωτών. Η εξαγορά είναι μέρος του στρατηγικού σχεδίου της PKN Orlen να ενισχύσει τις λιανικές της πωλήσεις, συμπεριλαμβανομένων και των πωλήσεων που δεν αφορούν καύσιμα”.
Στο πλαίσιο της στρατηγικής της μέχρι το 2030, η Orlen στοχεύει να ενισχύσει τις λιανικές της πωλήσεις προωθώντας σύγχρονα κανάλια επικοινωνίας, επεκτείνοντας το δίκτυο των σημείων παραλαβής πακέτων, ψηφιοποιώντας τα πρότυπά της και αναπτύσσοντας μια πλατφόρμα ηλεκτρονικού εμπορίου γύρω από το δίκτυο της Ruch.
Η Orlen ανακοίνωσε ότι εξαγόρασε την Polksa Press για “καθαρά επιχειρηματικούς λόγους”. “Επιδιώκουμε τη διαφοροποίηση” εξήγησε ο διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Daniel Obajtek.
Ανεξαρτήτως όμως του τι λένε οι εκπρόσωποι της εταιρίας, η αντιπολίτευση διαμαρτύρεται για την εξαγορά, χαρακτηρίζοντάς την πολιτική κίνηση που έχει ως στόχο την ενίσχυση της θέσης του κυβερνώντος κόμματος PiS στα μέσα ενημέρωσης (επίσης με την ανάπτυξη εργαλείων μικροστόχευσης) πριν από τις επόμενες περιφερειακές εκλογές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το πολιτικό εκτόπισμα του Daniel Obajtek ενισχύεται. Αφού δέχθηκε τα εύσημα του Jaroslaw Kaczynski, τα μέσα άρχισαν να διαδίδουν το σενάριο ότι μπορεί να αντικαταστήσει τον πρωθυπουργό Mateusz Morawiecki μέχρι το τέλος του χρόνου.
Εκείνος όμως απάντησε: “Είμαι στον τομέα των επιχειρήσεων, χτίζουμε μια μεγάλη επιχείρηση, και η επιχείρηση αυτή πρέπει να έχει συνέχεια με τέτοιες σοβαρές αποφάσεις (...) Σκέφτομαι μακροπρόθεσμα”.
Η “επιχειρηματική σταδιοδρομία” του όμως εξαρτάται πλήρως από το PiS. Κατά το διάστημα 2006-2015, διετέλεσε δήμαρχος του Pcim, μιας πολύ μικρής πόλης που είναι το συνώνυμο της καθυστέρησης στα πολωνικά ανέκδοτα.
Οι πολιτικοί του PiS δεν κρύβουν ιδιαίτερα ότι η κίνηση αυτή είναι ακόμη ένα βήμα για την “επαναπολωνοποίηση” των μέσων ενημέρωσης που κυριαρχούνται σήμερα από ξένα κεφάλαια. Οι Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα (Reporters without Borders - RSF) προειδοποίησαν ότι η “Polska Press είναι μόνο η αρχή” και ότι το PiS θα ακολουθήσει τον δρόμο του Βίκτωρα Όρμπαν επιχειρώντας να αποκτήσει πλήρη έλεγχο στο πεδίο των μέσων, επιδιώκοντας τη συγκέντρωσή τους.
Κατά τον ίδιο τρόπο που ο Ούγγρος πρωθυπουργός χρησιμοποιεί φιλικούς προς αυτόν ολιγάρχες, οι Kaczynski και Morawiecki χρησιμοποιούν τις κρατικές εταιρίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 2015 η Πολωνία πέφτει σημαντικά στις κατατάξεις που αφορουν την ελευθερία του τύπου, από την 18 θέση το 2015 στην 62η πέρσι.
Για να αποδείξουμε ότι η λεγόμενη “αποσυγκέντρωση” των μέσω αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα της ατζέντας του PiS, αρκεί να αναφερθούμε στη νεώτερη ιδέα του κόμματος: τον φόρο αλληλεγγύης. Η κυβέρνηση σύντομα θα αρχίσει να επεξεργάζεται ένα νομοσχέδιο ώστε να διασφαλίσει περαιτέρω έσοδα για το Εθνικό Ταμείο Υγείας και το ταμείο για την υποστήριξη του πολιτισμού. Σύμφωνα με την αναμενόμενη νομοθεσία, ο νέος νόμος θα αφορά όλα τα κανάλια και τους εκδότες, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων τεχνολογικών εταιριών.
Ο φόρος θα υπολογίζεται βάσει των εσόδων από διαφημίσεις. Όλοι οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί θα υποχρεωθούν να τον καταβάλλουν, καθώς και όλοι οι κινηματογράφοι, οι εταιρίες υπαίθριας διαφήμισης και ο τύπος, καθώς και οι εταιρίες που παρέχουν υπηρεσίες διαδικτυακής διαφήμισης στην Πολωνία, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογικών γιγάντων και των μεγαλύτερων πόρταλ.
Ο φόρος αυτός θα πλήξει την αγορά των μέσων που ήδη έχει δεχθεί σοβαρά πλήγματα από την κρίση του κορονοϊού. Τα μόνα κανάλια και εκδότες που δεν θα υποστούν ζημιά είναι όσα ανήκουν στο κράτος ή σε κρατικές εταιρίες καθώς επιδοτούνται έντονα.
--
O Milosz Hodun είναι εμπειρογνώμων του κόμματος Nowoczesna με κύριο ερευνητικό ενδιαφέρον το συγκριτικό συνταγματικό δίκαιο και ο ομοσπονδισμός. Είναι μέλος του Projekt Polska, μια δημοκρατική πανπολωνική ανοιχτή οργάνωση για την ενίσχυση των τοπικών κοινοτήτων.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 24 Φεβρουαρίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 4Liberty.eu και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
