Του Mark Jamison
Οι ρυθμιστές της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν βάλει στο στόχαστρο τις μεγάλες αμερικανικές τεχνολογικές εταιρίες, με σκοπό να επιβάλλουν σε αυτές τις εταιρίες κάποιες από τις πιο βαριές ρυθμίσεις στην ΕΕ. Ένα σχέδιο νομοθεσίας με τίτλο Digital Services Act and the Digital Markets Act (Νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες και Αγορές) θα καταστήσει την Google, την Apple, την Amazon, την Facebook, την Microsoft κάτι σαν εταιρίες παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, με όλους τους συνήθεις σχετικούς περιορισμούς και υποχρεώσεις, αλλά χωρίς κανένα από τα αντίστοιχα δικαιώματα.
Αν υλοποιηθούν οι προτάσεις, η Ευρώπη θα εισπράξει τεράστια χρηματικά ποσά από τις αμερικανικές εταιρίες. Ακόμη μπορεί να ελαττωθεί η παγκόσμια αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών αυτών των μεγάλων τεχνολογικών εταιριών, να βυθιστεί περαιτέρω η Ευρώπη στα ψηφιακά απόνερα, ή να εκχωρηθούν περισσότερες αγορές στις τεχνολογικές εταιρίες της Κίνας.
Σύμφωνα με το Politico, ο Digital Services Act and the Digital Markets Act θα χαρακτηρίσει τις μεγάλες τεχνολογικές εταιρίες ως πυλωρούς (gatekeepers) “πράγμα που σημαίνει ότι είναι απαραίτητες για την πρόσβαση άλλων εταιριών σε καταναλωτές και σε διαδικτυακές αγορές”. Οι εταιρίες που επηρεάζονται από το νομοσχέδιο είναι εκείνες που παρέχουν διαδικτυακές υπηρεσίες διαμεσολάβησης όπως οι μηχανές διαδικτυακής έρευνας, τα λειτουργικά συστήματα, οι υπηρεσίες νέφους, τα καταστήματα ψηφιακών εφαρμογών, και τα κοινωνικά δίκτυα (Δηλαδή: η Google, η Apple, η Microsoft, η Amazon, και η Facebook.)
Αυτοί οι “πυλωροί” θα υπόκεινται σε μια ειδική μαύρη λίστα απαγορευμένων συμπεριφορών και μια ειδική λευκή λίστα υποχρεώσεων. Η μαύρη λίστα πιθανότατα θα περιλαμβάνει απαγορεύσεις αυτο-προτίμησης (δηλαδή, όταν μια μηχανή αναζήτησης αναδεικνύει τις δικές της υπηρεσίες, και αποκλειστικής προεγκατάστασης των εφαρμογών αυτών των εταιριών στα λειτουργικά τους συστήματα, όπως κάποια τηλέφωνα Android προεγκαθιστούν την αναζήτηση μέσω Google. Οι πλατφόρμες επίσης θα απαγορεύεται να χρησιμοποιούν δεδομένα που συλλέγουν για δικές τους εμπορικές δράσεις, εκτός κι αν τα μοιράζονται με τους ρυθμιστές και τους ανταγωνιστές τους. Επίσης, οι ρυθμιστές θα αποκτήσουν την ευχέρεια να απαγορεύουν τη διαφορετική τιμολόγηση για παρόμοιες επιχειρήσεις.
Πώς αυτό μοιάζει με τις ρυθμίσεις για τις υπηρεσίες κοινής ωφελείας;
Οι ρυθμιστές μιμούνται την παραδοσιακή ρύθμιση γι’ αυτές τις υπηρεσίες σε ό,τι αφορά τα κίνητρά τους και το περιεχόμενο των ρυθμίσεων. Μια εταιρία χαρακτηρίζεται εταιρία παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, αν πρώτον οι υπηρεσίες που παρέχει είναι αναγκαίες ώστε οι καταναλωτές να λειτουργήσουν στην κοινωνία και δεύτερον δεν είναι βιώσιμη η ύπαρξη ανταγωνισμού. Η διανομή ηλεκτρισμού είναι μια υπηρεσία κοινής ωφέλειας καθώς καλύπτει και τα δύο αυτά κριτήρια. Τα παντοπωλεία δεν είναι, καθώς μολονότι τα τρόφιμα είναι απαραίτητα, οι καταναλωτές έχουν διάφορες επιλογές ως προς το πού θα τα αποκτήσουν.
Η ΕΕ θεωρεί ότι οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρίες είναι μονοπώλια. Η εκτίμηση συνεπειών των ρυθμίσεων του νομοσχεδίου αναφέρει: “Λόγω της δυναμικής ‘ο νικητής τα παίρνει όλα’ της οικονομίας των πλατφορμών, οι μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες έχουν αναπτυχθεί και έχουν αποκτήσει ισχύ πυλωρού”. Αν προσθέσουμε σε αυτό και την διάσταση ότι οι υπηρεσίες των μεγάλων τεχνολογικών εταιριών είναι “απαραίτητες”, έχουμε τον ορισμό των υπηρεσιών κοινής ωφελείας.
Επίσης, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις ευθυγραμμίζονται με τις ρυθμίσεις για τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας. Οι υπηρεσίες αυτές δεν επιτρέπεται να διαφοροποιούν τις τιμές τους για υπηρεσίες που προσφέρουν χωρίς την έγκριση των ρυθμιστών, να αντιμετωπίζουν προνομιακά μια συνεργαζόμενη υπηρεσία αν υπάρχει ανταγωνισμός γι’ αυτήν, να καθιστούν τις συνεργαζόμενες υπηρεσίες τους τις αρχικές επιλογές των καταναλωτών τους, ή να χρησιμοποιούν δεδομένα που αφορούν τους καταναλωτές τους για σκοπούς μάρκετινγκ παρά μόνο υπό αυστηρούς ρυθμιστικούς ελέγχους. Αν λοιπόν το ιδανικό σας για την καινοτομία και τις δυναμικές αγορές είναι η διανομή ηλεκτρισμού, τότε θα σας αρέσουν πολύ αυτά που η ΕΕ έχει κατά νου για τις μεγάλες τεχνολογικές εταιρίες.
Υπάρχουν όμως δύο σημαντικές διαφορές μεταξύ των ρυθμίσεων των εταιριών υπηρεσιών κοινής ωφελείας: στις επιχειρήσεις κοινής ωφελείας εκχωρούνται ειδικές αγορές προστατευμένες από τον ανταγωνισμό. Αυτές οι προστασίες είναι σημαντικές γιατί οι ρυθμίσεις αυτές υποχρεώνουν τις εταιρίες να κάνουν πράγματα που καθίστανται μη βιώσιμα όταν οι πελάτες έχουν ανταγωνιστικές εναλλακτικές. Η ΕΕ όμως δεν προσφέρει τέτοια προστασία στις μεγάλες τεχνολογικές εταιρίες, συνεπώς οι εταιρίες αυτές αναμένεται να αρχίσουν να χάνουν πελάτες από ανταγωνιστές τους υπό τους κανόνες αυτούς.
Ποια θα είναι τα αποτελέσματα των νέων ευρωπαϊκών ρυθμίσεων;
Γενική είναι η συμφωνία ότι η Ευρώπη θα συνεχίσει τη μακρά πρακτική της να εισπράττει δισεκατομμύρια ευρώ από αμερικανικές εταιρίες. Η εφαρμογή των προτεινόμενων ρυθμίσεων συνεπάγεται δισεκατομμύρια ακόμη σε μεταβιβάσεις από τις ΗΠΑ προς την Ευρώπη. Πράγματι, φαίνεται ότι η Ευρώπη έχει συνυπολογίσει αυτά τα πρόστιμα στη διαδικασία του προϋπολογισμού της, πράγμα που καταδεικνύει ότι οι Ευρωπαίοι ρυθμιστές έχουν ήδη συμπεράνει ότι οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρίες θα αποδειχθούν ένοχες και θα υποχρεωθούν να πληρώσουν.
Τα υπόλοιπα αποτελέσματα θα εξαρτηθούν από το πώς θα ανταποκριθούν οι εταιρίες στις νέες ρυθμίσεις και πόσο αυτές θα διαδοθούν ανά τον κόσμο. Αν οι εταιρίες αναθεωρήσουν τις επιχειρηματικές τους πρακτικές παγκοσμίως, εντέλει θα χάσουν τις θέσεις τους ως αποτελεσματικές πλατφόρμες και ηγέτιδες της αγοράς. Οι δυναμικές και αμείλικτες τεχνολογικές αγορές δεν είναι μέρος όπου μπορεί να πετύχει η προσέγγιση των ρυθμιζόμενων υπηρεσιών κοινής ωφελείας. Αυτό θα αποτελούσε μια σπουδαία ευκαιρία για τις αναδυόμενες τεχνολογικές εταιρίες της Ασίας. Όπως έγραψα σε ένα προηγούμενο άρθρο μου:
“Οκτώ από τις κορυφαίες 10 τεχνολογικές εταιρίες του Forbes (βάσει της αξίας αγοράς) προέρχονται από τις ΗΠΑ. Οι άλλες δύο εταιρίες φιλοξενούνται στη Νότια Κορέα (Samsung) και την Κίνα (Tencent). Το 2020, η Investopedia κατέταξε τις 10 κορυφαίες τεχνολογικές εταιρίες βάσει των συνολικών τους εισοδημάτων. Έξι εταιρίες των ΗΠΑ βρίσκονται ανάμεσά τους. Οι υπόλοιπες προέρχονται από τη Νότια Κορέα (Samsung), την Ταϊβάν (Foxconn), και την Ιαπωνία (Sony και Panasonic). Η συρρίκνωση των αμερικανικών εταιριών θα επεκτείνει την κυριαρχία εταιριών από τη Νότια Κορέα, την Κίνα, την Ταϊβάν και την Ιαπωνία”.
Αν οι εταιρίες από τις ΗΠΑ διατηρήσουν τις ποιοτικές τους υπηρεσίες εκτός Ευρώπης, οι Ευρωπαίοι θα μείνουν πίσω από χώρες σε άλλα μέρη του κόσμου.
Οι ΗΠΑ πρέπει να αμφισβητήσουν την στοχοποίηση των αμερικανικών εταιριών από την Ευρώπη, μια πρακτική που πλήττει τους Αμερικανούς καταναλωτές, επενδυτές και επιχειρηματίες. Οι στοχευμένες εταιρίες πρέπει να καταδείξουν την αρνητική επίδραση που θα έχουν οι κανόνες αυτοί στους Ευρωπαίους. Θα είναι ενδιαφέρον να δούμε αν η Ευρώπη επεκτείνει αυτή την επίθεση και πέρα από τις αμερικανικές εταιρίες. Το TikTok έχει σήμερα το ένα τέταρτο του μεγέθους του Facebook στην Ευρώπη και αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς. Αυτό καταδεικνύει ότι το Facebook δεν είναι μονοπώλιο. Δεδομένου του μεριδίου αγοράς του TikTok στην Ευρώπη που σύντομα θα φτάσει το 40% και της επιμονής της ΕΕ ως προς το μερίδιο αγοράς όταν εξετάζει αν η αγορά έχει ισχύ, το TikTok θα πρέπει σύντομα να υπαχθεί σε ευρωπαϊκές ρυθμίσεις.
(Δήλωση διαφάνειας: Ο Mark Jamison παρείχε συμβουλευτικές υπηρεσίες στη Google το 2012 σχετικά με το αν η Google πρέπει να θεωρείται εταιρία παροχής υπηρεσιών δημόσιας ωφελείας).
Ο Mark Jamison είναι επισκέπτης ερευνητής του American Enterprise Institute.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 17 Δεκεμβρίου 2020 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
