Της Adela Kleckova και του Ιδρύματος Friedrich Naumann για την Ελευθερία
Η Σλοβάκα Πρόεδρος Zuzana Caputova σκοπεύει να κάνει οκτώ επίσημα ταξίδια κατά το πρώτο καλοκαίρι της θητείας της. Ένα από αυτά ήδη έγινε πρόσφατα στη Γερμανία. Τι συνέβη λοιπόν στο Βερολίνο; Αν κρίνουμε από τις προηγούμενες επισκέψεις, είναι δύσκολο να πει κανείς. Αλλά σίγουρα αξίζει την προσοχή μας.
Η Ζουζάνα Τσαπουτόβα επέλεξε ως σλόγκαν της προεδρίας της το “καρδιά, λογική, χέρια”. Απέδειξε πώς διαθέτει σε μεγάλο βαθμό τα πρώτα δύο ήδη από τις προεδρικές εκλογές.
Δεν φοβήθηκε να ανοίξει την καρδιά της στους ψηφοφόρους, γεγονός που τη βοήθησε να κερδίσει τη δική τους καρδιά και να γίνει η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της μικρής και συντηρητικής Σλοβακίας. Η λογική της προσέγγιση έναντι της εγχώριας πολιτικής και η οικοδόμηση πολιτικών συμμαχιών αποδεικνύουν ότι δεν είναι απλώς μια ωραία πολιτικός, αλλά μια ισχυρή και γεμάτη αυτοπεποίθηση ηγέτις.
Τέλος, αλλά εξίσου σημαντικό, η εξωτερική της πολιτική αποδεικνύει τη βούλησή της να βάλει τα “χέρια” στη δουλειά. Και κρίνοντας από τα πρόσφατα ταξίδια της στο εξωτερικό, δεν φοβάται να λερώσει τα χέρια της.
Κριτική στο Βίσεγκραντ, αγάπη για την ΕΕ
Όπως επιτάσσει η παράδοση, το πρώτο ταξίδι της κ. Τσαπουτόβα ήταν στην γείτονα Τσεχία και ακολούθησαν άλλες χώρες της ομάδας του Βίσεγκραντ.
Ήδη μετά τον πρώτο γύρο των διπλωματικών επισκέψεων, δύο πράγματα έγιναν ξεκάθαρα: Η εξωτερική πολιτική της κ. Τσαπουτόβα θα είναι το όνειρο κάθε φιλελευθέρου. Και η πρόεδρος δεν θα χαριστεί στους ομολόγους της από την Κεντρική Ευρώπη.
Μολονότι επεδίωξε να είναι όσο πιο διπλωματική γίνεται, η απόρριψη από δικής της πλευράς της τρέχουσας πολιτικής κατάστασης στην Τσεχία ήταν εμφανής. Κατά την ομιλία της στο πλαίσιο του διπλωματικού πρωτοκόλλου, ανέφερε ρητά ότι κατανοεί όσους διαμαρτύρονται εναντίον της σημερινής κυβέρνησης. Χαρακτηριστικά, σχολίασε τον χαιρετισμό του Τσέχου Προέδρου Milos Zeman λέγοντας: “Είναι ήδη σαφές ότι σε πολλά ζητήματα δεν θα συμφωνήσουμε”. Ακόμη, επισκέφθηκε τον τάφο του Νομπελίστα Ειρήνης και Προέδρου της Τσεχίας Βάσλαβ Χάβελ, όπου ο κ. Ζέμαν αρνήθηκε να τη συνοδεύσει. Μπορούσε κανείς να διακρίνει ότι ο συμβολισμός ήταν ξεκάθαρος.
Κατά την επίσκεψή της στην Ουγγαρία, επέκρινε ανοιχτά τον πρόεδρο της χώρας Βίκτορ Όρμπαν για τις αυταρχικές του πολιτικές. Ακόμη, υπερασπίστηκε στην ομιλία της τις αξίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας, την οποία καταστρέφει το καθεστώς του κ. Όρμπαν στην Ουγγαρία.
Επίσης άσκησε κριτική στην εδώ και καιρό μη εποικοδομητική προσέγγιση των χωρών του Βίσεγκραντ που έπληξε τις φιλοδοξίες της περιοχής στο ευρωπαϊκό “Game of Thrones” - τη διεκδίκηση θέσεων στην Επιτροπή και σε άλλους σημαντικούς θεσμούς.
Οι Ούγγροι δεν χρειάστηκαν πολύ για να αντιδράσουν. Τα κρατικά μέσα άρχισαν να αποκαλούν την κ. Τσαπουτόβα “πράκτορα του Σόρος”.
Στη Βαρσοβία, η κ. Τσαπουτόβα υπενθύμισε τον σημαντικό ρόλο του πρώην Πολωνού Προέδρου Λεχ Βαλέσα στην ήττα του κομμουνισμού. Δεδομένης της πικρής ιστορίας μεταξύ του κ. Βαλέσα και του σημερινού ανθρώπου του παρασκηνίου της πολωνικής πολιτικής σκηνής Jaroslaw Kaczynski, η κίνηση αυτή μπορεί να συγκριθεί με την οδήγηση ενός αυτοκινήτου σε μια απότομη κατηφόρα με κομμένα τα φρένα.
Στη συνέχεια, επέκρινε την πολωνική προσέγγιση έναντι της ΕΕ, ιδίως σε ό,τι αφορά το θέμα της ανεξάρτητης δικαιοσύνης, ένα ζήτημα με ιδιαίτερη βαρύτητα για την Τσαπουτόβα.
Ταυτόχρονα, η Σλοβάκα Πρόεδρος δεν δίστασε να μιλήσει θετικά για την υποστήριξη της Πολωνίας προς την Ουκρανία, χαρακτηρίζοντας το Κίεβο “στρατηγικό εταίρο”, και καταδίκασε τη Ρωσία ως μια χώρα που “δεν σέβεται κανέναν κανόνα”.
Μιλώντας για την πατρίδα της, η κ. Τσαπουτόβα (ευλόγως) επιδιώκει να προωθήσει την Σλοβακία στο εξωτερικό ως την πιο φιλοευρωπαϊκή χώρα στην Κεντρική Ευρώπη. Η Σλοβακία είναι η μόνη χώρα του Βίζεγκραντ που υιοθέτησε το ευρώ ως εθνικό νόμισμα και, όπως αναφέρει η Πρόεδρος, οι Σλοβάκοι κάνουν πολύ θετικά βήματα ενσωμάτωσης στην ΕΕ.
Δέσμευση στα ανθρώπινα δικαιώματα
Το γεγονός ότι η κ. Τσαπουτόβα έχει την καρδιά της στο σωστό μέρος σε ό,τι αφορά τις πολιτικές της, διαφαίνεται και από την προσέγγισή της στο ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Επανειλημμένα έχει επικρίνει την Κίνα για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Άδραξε προς τούτο την πρώτη ευκαιρία κατά την επίσημη επίσκεψη του Κινέζου Υπουργού Εξωτερικών στη Σλοβακία, όπου δήλωσε: “Έχω ενημερώσει τον Υπουργό ότι θεωρώ την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων το θεμέλιο της ελευθερίας μας”.
Σε αντίθεση με τους υπόλοιπους πολιτικούς του Βίσεγκραντ, η κ. Τσαπουτόβα έχει δημοσίως μιλήσει υπέρ των προσφύγων. Κατά την επίσημη επίσκεψή της στη Γαλλία, είπε ότι η παράνομη μετανάστευση είναι πρόβλημα ολόκληρης της ΕΕ. Προσέθεσε ότι οι χώρες που δεν είναι οι κύριοι προορισμοί των προσφύγων πρέπει να αποτελέσουν μέρος της λύσης.
Παρ' όλα αυτά, η Σλοβάκα Πρόεδρος δεν είναι αψεγάδιαστη. Πρόσφατα δέχτηκε κριτική για την απουσία της από την παρέλαση των LGBT στην Μπρατισλάβα. Η απόφασή της όμως να μην έχει δημόσια παρουσία πρέπει να ιδωθεί υπό το πρίσμα μιας ευρύτερης οπτικής.
Ο στόχος της είναι να οικοδομήσει γέφυρες στην πολωμένη σλοβακική κοινωνία. Το ζήτημα των LGBT είναι ένα θέμα με μεγάλη συναισθηματική ένταση. Το τοποθετηθεί της σε κάποια από τις πλευρές των οδοφραγμάτων απλώς θα έπληττε τη θέση της. Συνεπώς, η κ. Τσαπουτόβα ακολουθεί στην πραγματικότητα μια έξυπνη στρατηγική.
Έχει πολλές φορές μιλήσει υπέρ της κοινότητας των LGBT, αλλά ποτέ δεν έφτασε στα άκρα. Την ίδια ώρα, δεδομένης της κυρίαρχης άποψης στην σλοβακική κοινωνία και ιδίως στην πολιτική σκηνή της χώρας, η πρόεδρος υποστηρίζει σε μεγάλο βαθμό την κοινότητα των LGBT.
Η σημασία του χρώματος
Πέραν του ότι είναι ηγέτις της Σλοβακίας, η κ. Τσαπουτόβα είναι και γυναίκα, και αντιμετωπίζεται ως τέτοια. Η ένδυσή της συνεπώς είναι θέμα συζήτησης και, απ' ό,τι φαίνεται, η ίδια γίνεται ένα σύμβολο της μόδας για την ευρύτερη περιοχή.
Πολύ περισσότερο, όπως συνέβη με τη Βρετανή Δούκισσα Κέητ, την Αμερικανίδα πολιτικό Χίλαρι Κλίντον, την Ινδή Πρωθυπουργό Ίντιρα Γκάντι και πολλές άλλες γυναίκες σε ηγετική θέση, η κ. Τσαπουτόβα χρησιμοποιεί την ένδυσή της για να στείλει ένα λεπτό πολιτικό μήνυμα.
Κατά την πρώτη της διπλωματική επίσκεψη στην Τσεχία, φόρεσε ένα πράσινο φόρεμα. Το πράσινο θεωρείται ευρέως ως το χρώμα της φιλίας, της αρμονίας, της συμβίωσης, καθώς και της ελπίδας και της θετικής ανάπτυξης. Είναι σαφές ότι το πράσινο χρώμα αρέσει πολύ στην Πρόεδρο. Το πράσινο επίσης συμβολίζει μια ισχυρή περιβαλλοντική κληρονομιά, που είναι ένα από τα κύρια ζητήματα που αναδεικνύει η κ. Τσαπουτόβα.
Η επιλογή ενός βαθέος μπλε φορέματος που θυμίζει τα χρώματα των σημαιών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ είχε ως στόχο να αναδείξει τη σημασία των ευρωπαϊκών και των διατλαντικών σχέσεων για τη Σλοβακία.
Το λευκό από την άλλη πλευρά, είναι ένα από τα εθνικά χρώματα της Πολωνίας. Επίσης, αντανακλά την παρακαταθήκη του Πολωνού Πάπα, Ιωάννη Παύλου Β'. Μαζί με το κόκκινο χαλί, η κ. Τσαπουτόβα δημιούργησε τη σύνθεση της πολωνικής σημαίας.
Το φόρεμά της στη Γαλλία ήταν ένας φόρος τιμής στους πιο διακεκριμένους οίκους μόδας των Παρισίων, όπως ο Yves Saint Laurent, ο Chanel, και ο Dior.
Και τέλος, το πορφυρό χρώμα που διάλεξε κατά τη συνάντησή της με τον Ούγγρο Πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν είχε ως πηγή έμπνευσης την στολή των Ουσάρων, την οποία φορούσαν και οι λεγεώνες των Σλοβάκων εθελοντών στα μέσα του 19ου αιώνα. Το φόρεμά της ήταν μια πολύ διπλωματική υπενθύμιση της κοινής ιστορίας των δύο εθνών κατά την περίοδο της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας.
Ένα είναι σίγουρο: Δεν αρκεί να ακούμε μόνο την κ. Τσαπουτόβα - θα πρέπει και να την παρακολουθούμε πολύ προσεκτικά. Για περισσότερους τους ενός λόγους.
--
Η Adela Kleckova είναι συντονίστρια Κεντρικής Ευρώπης και Βαλτικής στο γραφείο του Ιδρύματος Friedrich Naumann για την Ελευθερία στην Πράγα.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 3 Σεπτεμβρίου 2019 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 4Liberty.eu και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
