Του Jeffrey A. Tucker
Σε μια εντυπωσιακά ειλικρινή ομιλία της σε ένα συνέδριο της Τράπεζας της Αγγλίας, η Γενική Διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου υποστήριξε ότι το Bitcoin και τα κρυπτονομίσματα έχουν τόσο μέλλον όσο και το ίδιο το διαδίκτυο - ότι θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τις κεντρικές τράπεζες, τις συμβατικές τραπεζικές υπηρεσίες και να αμφισβητήσουν το μονοπώλιο των εθνικών νομισμάτων.
Η παριζιάνα Christine Lagarde που κατέχει τη θέση αυτή στο ΔΝΤ από το 2011 ισχυρίζεται ότι τα μόνα ουσιώδη προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα υφιστάμενα κρυπτονομίσματα μπορούν να διορθωθούν μέσα στο χρόνο.
Μακροπρόθεσμα, η ίδια η τεχνολογία μπορεί να αντικαταστήσει τα εθνικά νομίσματα και τη συμβατική χρηματοπιστωτική διαμεσολάβηση, ή ακόμη και να θέσει “ερωτηματικά στο τραπεζικό μοντέλο των κλασματικών αποθεμάτων όπως το γνωρίζουμε σήμερα”.
Σε μια διάλεξη όπου επέκρινε τους συναδέλφους της που δεν αγκαλιάζουν το μέλλον, η Christine Lagarde προειδοποίησε ότι “λίγο καιρό πριν, κάποιοι ειδικοί υποστήριξαν ότι οι προσωπικοί υπολογιστές δεν θα γίνουν ποτέ δημοφιλείς, και ότι οι υπολογιστές-ταμπλέτα θα χρησιμοποιούνται μόνο ως ακριβοί δίσκοι για τον καφέ. Έτσι, πιστεύω ότι μπορεί να μην είναι σοφό να απορρίπτουμε τα εικονικά νομίσματα”.
Ακολουθούν τα σχετικά μέρη της εισήγησής της:
“Ας ξεκινήσουμε με τα εικονικά νομίσματα. Για να είμαι σαφής, αυτό δεν αφορά τις ψηφιακές πληρωμένες σε ήδη υφιστάμενα νομίσματα - μέσω της Paypal και άλλων παρόχων “ηλεκτρονικού χρήματος” όπως η Alipay στην Κίνα ή η M-Pesa στην Κένυα.
Τα εικονικά νομίσματα ανήκουν σε μια διαφορετική κατηγορία, καθώς παρέχουν τις δικές τους λογιστικές μονάδες και τα δικά τους συστήματα πληρωμών. Αυτά τα συστήματα επιτρέπουν τις άμεσες (peer-to-peer) συναλλαγές χωρίς κεντρική εκκαθάριση και χωρίς κεντρικές τράπεζες.
Προς το παρόν, τα εικονικά νομίσματα όπως το Bitcoin δεν αμφισβητούν ιδιαίτερα την υφιστάμενη τάξη των κρατικών (fiat) νομισμάτων και των κεντρικών τραπεζών. Γιατί; Διότι έχουν μεγάλη διακύμανση, μεγάλη ένταση ενέργειας και διότι οι τεχνολογίες που τα υποστηρίζουν δεν μπορούν ακόμη να επεκταθούν ευρέως. Πολλά απ' αυτά είναι υπερβολικά αδιαφανή για να ρυθμιστούν, και κάποια έχουν ήδη υποστεί ηλεκτρονικές επιθέσεις.
Πολλές όμως από τις προκλήσεις αυτές έχουν τεχνολογικό περιεχόμενο που μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσα στον χρόνο. Λίγο καιρό πριν, κάποιοι ειδικοί υποστήριξαν ότι οι προσωπικοί υπολογιστές δεν θα γίνουν ποτέ δημοφιλείς, και ότι οι υπολογιστές-ταμπλέτα θα χρησιμοποιούνται μόνο ως ακριβοί δίσκοι για τον καφέ. Έτσι πιστεύω ότι μπορεί να μην είναι σοφό να απορρίπτουμε τα εικονικά νομίσματα.
Μεγαλύτερη αξία για τα χρήματά σας;
Σκεφτείτε για παράδειγμα χώρες με αδύναμους θεσμούς και ασταθή εθνικά νομίσματα. Αντί οι χώρες αυτές να υιοθετήσουν το νόμισμα κάποιας άλλης χώρας - όπως το δολάριο ΗΠΑ - κάποιες απ' αυτές τις οικονομίες μπορεί να δουν μια ολοένα και μεγαλύτερη χρήση των εικονικών νομισμάτων. Αυτό το φαινόμενο μπορούμε να το ονομάσουμε Δολαριοποίηση 2.0.
Η εμπειρία του ΔΝΤ καταδεικνύει ότι υπάρχει ένα σημείο καμπής, πέρα από το οποίο ο συντονισμός γύρω από ένα νέο νόμισμα γίνεται εκθετικός. Στις Σεϋχέλλες για παράδειγμα η δολαριοποίηση έφτασε από το 20% το 2006, στο 60% το 2008.
Και πάλι όμως, γιατί οι πολίτες να κατέχουν εικονικά νομίσματα αντί για φυσικά δολάρια, ευρώ ή στερλίνες; Διότι μπορεί μια μέρα αυτό να είναι ευκολότερο και ασφαλέστερο από το να έχουν χάρτονομίσματα, ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες περιοχές. Και διότι τα εικονικά νομίσματα μάλιστα να γίνουν σταθερότερα.
Για παράδειγμα μπορούν να εκδίδονται σε αναλογία ένα προς ένα με τα δολάρια, ή με ένα σταθερό καλάθι νομισμάτων. Η έκδοσή τους μπορεί να γίνει πλήρως διαφανής, και να διέπεται από κάποιον αξιόπιστο, καθορισμένο εκ των προτέρων κανόνα, έναν αλγόριθμο που μπορεί να ελεγχθεί… ή ακόμη και έναν “έξυπνο κανόνα” που μπορεί να αντανακλά τις αλλαγές στις μακροοικονομικές συνθήκες.
Είναι πολλοί λοιπόν οι λόγοι για τους οποίους τα εικονικά νομίσματα μπορεί να υπερβούν τα αντίστοιχα ήδη υφιστάμενα και τη σημερινή νομισματική πολιτική. Η καλύτερη αντίδραση των κεντρικών τραπεζιτών είναι να συνεχίσουν να εφαρμόζουν μια αποτελεσματική νομισματική πολιτική, όντας ταυτόχρονα ανοιχτοί σε νέες ιδέες και απαιτήσεις, καθώς εξελίσσονται οι οικονομίες.
Καλύτερες υπηρεσίες πληρωμών;
Για παράδειγμα, σκεφθείτε το ολοένα και αυξανόμενο αίτημα για νέες υπηρεσίες πληρωμών σε χώρες όπου η συμμετοχική αποκεντρωμένη οικονομία των υπηρεσιών αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς.
Αυτού του είδους η οικονομία έχει τις ρίζες τις στις άμεσες συναλλαγές, σε συχνές μικρής αξίας πληρωμές που συχνά υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα.
Πληρωμές όπως τέσσερα δολάρια για συμβουλές για τον κήπο σας από μια γυναίκα στη Νέα Ζηλανδία, τρία ευρώ για μια εξειδικευμένη μετάφραση ενός ιαπωνικού ποιήματος και ογδόντα πένες για τη μετατροπή της ιστορικής Fleet Street σε γραφικά, μπορούν να γίνουν με πιστωτικές κάρτες και άλλες μορφές ηλεκτρονικού χρήματος. Οι χρεώσεις όμως είναι σχετικά υψηλές για συναλλαγές μικρής αξίας, ιδιαίτερα όταν αυτές είναι διεθνείς.
Αντί γι' αυτό, οι πολίτες μπορεί κάποια μέρα να προτιμούν τα εικονικά νομίσματα, καθώς αυτά δυνητικά προσφέρουν το ίδιο κόστος και την ευκολία των μετρητών - χωρίς κίνδυνο διακανονισμών, χωρίς καθυστερήσεις εκκαθάρισης, χωρίς κεντρική εγγραφή, χωρίς κάποιον ενδιάμεσο να ελέγχει τους λογαριασμούς και τις ταυτότητες. Αν τα εικονικά νομίσματα που εκδίδονται από ιδιώτες παραμείνουν επίφοβα και ασταθή, μπορεί μάλιστα οι πολίτες να ζητήσουν από τις κεντρικές τράπεζες να παράσχουν αυτές ψηφιακές μορφές του νόμιμου νομίσματος.
Νέα μοντέλα χρηματοπιστωτικής διαμεσολάβησης
Αυτό μας φέρνει στο δεύτερο σκέλος της συζήτησής μας - τα νέα μοντέλα χρηματοπιστωτικής διαμεσολάβησης.
Μια δυνατότητα είναι το σπάσιμο, ή η απο-σύνδεση (unbundling), των τραπεζικών υπηρεσιών. Στο μέλλον, μπορεί να διατηρούμε κάποια ελάχιστα υπόλοιπα για υπηρεσίες πληρωμών στα ηλεκτρονικά μας πορτοφόλια.
Τα υπόλοιπα διαθέσιμα χρήματά μας μπορεί να τοποθετούνται σε αμοιβαία κεφάλαια, ή να επενδύονται σε πλατφόρμες άμεσου (peer-to-peer) δανεισμού όπου χάρη στα big data και την τεχνητή νοημοσύνη το πιστωτικό σκορ μπορεί να υπολογίζεται αυτόματα.
Πρόκειται για έναν κόσμο εξάμηνων κύκλων ανάπτυξης του προϊόντος και συνεχών αναβαθμίσεων, πρωτίστως του λογισμικού, με μεγάλη αξία να αποδίδεται στα απλά περιβάλλοντα χρηστών και την αξιόπιστη ασφάλεια - έναν κόσμο όπου κυριαρχούν τα δεδομένα. Πρόκειται για έναν κόσμο πολλών νέων παικτών χωρίς επιβλητικά παραρτήματα γραφείων.
Πολλοί μπορεί να υποστηρίξουν ότι αυτό θέτει ερωτηματικά στο τραπεζικό μοντέλο των κλασματικών αποθεμάτων όπως το γνωρίζουμε σήμερα, ιδίως αν μειωθούν οι τραπεζικές καταθέσεις και οι χρηματικές ροές στην οικονομία γίνονται μέσω νέων οδών.
Πώς μπορεί να καθοριστεί η νομισματική πολιτική σ' αυτό το πλαίσιο;
Οι σημερινές κεντρικές τράπεζες συνήθως επηρεάζουν τις τιμές του κεφαλαίου μέσα από τους πρωτογενείς παρόχους, ή τις μεγάλες τράπεζες στις οποίες παρέχουν ρευστότητα σε καθορισμένες τιμές - τις λεγόμενες λειτουργίες ανοιχτής αγοράς. Αν όμως αυτές οι τράπεζες χάσουν μέρος της βαρύτητάς τους στον νέο χρηματοπιστωτικό κόσμο και μειωθεί η ζήτηση για υπόλοιπα κεντρικών τραπεζών, θα μπορέσει η μετάδοση της νομισματικής πολιτικής να παραμείνει όσο αποτελεσματική είναι σήμερα;
--
Ο Jeffrey Tucker είναι Διευθυντής Περιεχομένου στο Foundation for Economic Education (FEE). Ακόμη, είναι Επικεφαλής Βιβλιοθήκης και ιδρυτής του Liberty.me, Διακεκριμένο Επίτιμο Μέλος του Mises Brazil, ερευνητής στο Acton Institute, σύμβουλος πολιτικής στο Heartland Institute, ιδρυτής του CryptoCurrency Conference, μέλος του εκδοτικού συμβουλίου της Molinari Review, σύμβουλος στην κατασκευάστρια εταιρία εφαρμογών blockchain Factom, και συγγραφέας πέντε βιβλίων. Έχει γράψει 150 εισαγωγές σε βιβλία και πολλές χιλιάδες άρθρα που εμφανίστηκαν σε ακαδημαϊκές και μη εκδόσεις.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 30 Σεπτεμβρίου 2017 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education (FEE) και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
