Της Sabrina Martin
Η Βενεζουέλα έχει χάσει περισσότερο από το 13% του πληθυσμού της στο μαζικό κύμα μετανάστευσης που προκάλεσε ο λεγόμενος «σοσιαλισμός του 21ου αιώνα», γεγονός που είχε δραματικές συνέπειες σε άλλες χώρες της περιοχής εξαιτίας της σοβαρής ανθρωπιστικής κρίσης.
Αξιωματούχοι του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΙΟΜ) επισημαίνουν ότι μεταξύ του 2015 και του 2017, η μετανάστευση από τη Βενεζουέλα υπερδιπλασιάστηκε, αυξανόμενη από 700.000 ανθρώπους στο 1,5 εκατομμύριο.
Η αλήθεια είναι όμως πως χιλιάδες Βενεζολάνοι με διπλή υπηκοότητα έχουν εγκαταλείψει τη Βενεζουέλα και πολλοί περισσότεροι φτάνουν στους νέους τους προορισμούς ως τουρίστες και μένουν εκεί. Το μεταναστευτικό κύμα ξεκίνησε με μαζικές αφίξεις στις γειτονικές Βραζιλία και Κολομβία, αλλά πλέον έχει επεκταθεί σε όλη την περιοχή.
Η εντεινόμενη προσφυγική κρίση
Σύμφωνα με την εταιρεία δημοσκοπήσεων Consultores 21, το 40% του πληθυσμού της Βενεζουέλας θέλει να μεταναστεύσει, και σύμφωνα με εκτιμήσεις του κοινωνιολόγου Tomas Paez, μέχρι τα μέσα του 2018 το 15% των Βενεζολάνων έφυγαν από τη χώρα με την ελπίδα κάποια μέρα να επιστρέψουν.
Οι δρόμοι της Βενεζουέλας είναι άδειοι. Όσο περνούν οι μήνες λιγοστεύουν τα αυτοκίνητα στους δρόμους και οι άνθρωποι στα πεζοδρόμια. Η μετανάστευση των Βενεζολάνων είναι αξιοσημείωτη καθώς η κατάσταση ήταν κάποτε η ανάποδη: μέσα σε μόλις μια δεκαετία, η Βενεζουέλα υποδέχθηκε 11 εκατομμύρια αλλοδαπούς που εγκατέλειπαν τις πατρίδες τους λόγω κρίσεων. Αυτή η εποχή έχει πια περάσει.
Το Γραφείο για τον Συντονισμό των Ανθρωπιστικών Υποθέσεων των Ηνωμένων Εθνών (OCHA) εκτίμησε ότι τον Ιούνιο του 2018 ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν εγκαταλείψει τη Βενεζουέλα ανέρχεται στα περίπου 2,3 εκατομμύρια, εκ των οποίων η μεγάλη πλειονότητα έχει μετακινηθεί σε άλλες περιοχές της Λατινικής Αμερικής.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, το μεταναστευτικό κύμα θα συνεχίσει να εντείνεται μολονότι η κατάσταση στη Βενεζουέλα μπορεί να αλλάξει. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι το πιθανότερο σενάριο είναι η ροή των Βενεζολάνων προς άλλες χώρες να μη μειωθεί βραχυπρόθεσμα.
Σύμφωνα με μια έρευνα του Economist, Ο συνολικός αριθμός των μεταναστών από τη Βενεζουέλα μπορεί ήδη να έχει φτάσει τα 4 εκατομμύρια από έναν συνολικό πληθυσμό περίπου 30 εκατομμυρίων, αντιπροσωπεύοντας έτσι το 13% του πληθυσμού της χώρας.
Η πλειονότητα των Βενεζολάνων έχει μεταναστεύσει στην Κολομβία, τη Βραζιλία, τη Χιλή, την Αργεντινή, τον Ισημερινό, το Περού και την Ουρουγουάη. Πολλοί από τους Βενεζολάνους που εισέρχονται στην Κολομβία το κάνουν μέσω της μεθωριακής πόλης Κούκουτα της πολιτείας Norte de Santander. Στη Βραζιλία, μέσω της πολιτείας Ροραϊμα. Στον Ισημερινό μέσω της διεθνούς γέφυρας της Ρουμιτσάκα. Στο Περού μέσω του Τούμπες και στη Χιλή μέσω της Τάκνα. Η πλειονότητα χρησιμοποιεί χερσαίες διαβάσεις.
Αντιμέτωπος με αυτή την κατάσταση, ο ΙΟΜ προειδοποιεί ότι «η μεταναστευτική κρίση στη Βενεζουέλα είναι τόσο σοβαρή που ήδη μπορεί να αντιστοιχεί στα επίπεδα των προσφύγων που διασχίζουν τη Μεσόγειο, εξέλιξη που το 2015 έλαβε διαστάσεις ανθρωπιστικής κρίσης και επιτάθηκε από την αύξηση της ανεξέλεγκτης ροής προσφύγων, αιτούντων άσυλο και άλλων μεταναστών σε ευάλωτες συνθήκες. Αυτή η κατάσταση συνεχίζει να υφίσταται».
Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) «η έξοδος των Βενεζολάνων είναι ήδη μια από τις μεγαλύτερες μαζικές μετακινήσεις πληθυσμού στην ιστορία της Λατινικής Αμερικής».
Ο σοσιαλισμός δημιούργησε την κρίση - και την επιτείνει
Οι συνθήκες γίνονται χειρότερες όχι μόνο εξαιτίας της αδυναμίας πρόσβασης σε δολάρια λόγω του αυστηρού ελέγχου που διατηρεί το καθεστώς επί του συναλλάγματος, αλλά και σε ό,τι αφορά τους χιλιάδες Βενεζολάνους που περιμένουν σήμερα μέχρι και δύο χρόνια για να αποκτήσουν διαβατήριο. Αυτή η κατάσταση τους εξωθεί να μεταναστεύουν παράνομα και να φτάνουν τις χώρες προορισμού τους υπό επικίνδυνες συνθήκες.
Σε μια συνέντευξη που έδωσε με θέμα τη μετανάστευση από τη Βενεζουέλα ο κοινωνιολόγος και συντονιστής του Παγκόσμιου Προγράμματος για τη Διασπορά των Βενεζολάνων Tomas Paez στην εφημερίδα PanAm Post υπογράμμισε ότι «η βασική αιτία της μετανάστευσης από τη Βενεζουέλα είναι ο σοσιαλισμός του 21ου αιώνα».
Ο Πάεζ εξήγησε ότι η μετανάστευση από τη Βενεζουέλα επαναλαμβάνει το ίδιο μοτίβο που σημειώθηκε σε κάθε άλλη μετανάστευση της Λατινικής Αμερικής, υπογραμμίζοντας ότι οι χώρες προορισμού είναι αυτές που προσφέρουν μεγαλύτερη ελευθερία και ανάπτυξη - οι χώρες του βορρά όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο Καναδάς, και οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τα τελευταία χρόνια όμως, εξαιτίας της οικονομικής αποτυχίας της Βενεζουέλας που έχει οδηγήσει στη φτώχεια το 87% του πληθυσμού, κατέστη αδύνατο να αγοράσει κανείς αεροπορικά εισιτήρια για να φύγει από τη χώρα, και συνεπώς οι μετανάστες αποφασίζουν να ταξιδέψουν χερσαίως ή δια θαλάσσης.
Ο Ύπατος Αρμοστής των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες Φίλιπο Γκράντι συνεχάρη τις χώρες της Λατινικής Αμερικής που υπέγραψαν τη Διακήρυξη του Κίτο αλλά ζήτησε μεγαλύτερη «περιφερειακή συνεργασία» σε ό,τι αφορά τις αντιδράσεις τους έναντι της μεταναστευτικής εξόδου από τη Βενεζουέλα.
Η παγκόσμια ιστορία έχει καταστήσει σαφές ότι οι άνθρωποι δεν δραπετεύουν από δημοκρατίες. Αντιθέτως, δραπετεύουν από τις σκληρότερες δικτατορίες όταν αισθάνονται ότι η κατάσταση δεν θα αλλάξει - ότι θα χειροτερεύσει καθώς δεν υπάρχει λύση. Αυτό ακριβώς συμβαίνει σήμερα στη Βενεζουέλα.
Όταν ο Ούγκο Τσάβες εγκαινίασε τον σοσιαλισμό του 21ου αιώνα, προκάλεσε το μεγαλύτερο κύμα μετανάστευσης στην ιστορία αυτής της νοτιοαμερικανικής χώρας, μια κατάσταση που επιδεινώθηκε με την έλευση του Μαδούρου στο βαθμό που δημιούργησε μια διασπορά ανάλογη μ' αυτό που συνέβη σε χώρες όπως η Συρία που βρέθηκαν εν μέσω εμφύλιων πολέμων.
--
Η Sabrina Martin είναι δημοσιογράφος από τη Βενεζουέλα που ζει στη Βαλένθια.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 3 Οκτωβρίου 2018 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ «Μάρκος Δραγούμης».
