Εντός του Ιανουαρίου, η ιρανική κυβέρνηση υπό τον Πρόεδρο Χασάν Ρουχανί εισήγαγε ένα νομοσχέδιο για την απαγόρευση της οικιακής βίας και της σεξουαλικής παρενόχλησης εναντίον των γυναικών. Το νομοσχέδιο, που χρειάζεται ακόμη την έγκριση του κοινοβουλίου και του Συμβουλίου των Φρουρών (που αποτελείται από νομικούς και ειδικούς επί ισλαμικών θεμάτων) πριν αποκτήσει την ισχύ του νόμου, είναι ένα θετικό βήμα για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε μια χώρα της οποίας το καθεστώς φαίνεται πως δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτά. Είναι κάτι εδώ και καιρό αναγκαίο για τα δικαιώματα των γυναικών στο Ιράν, μένει όμως πολύς ακόμη δρόμος να διανυθεί.
Το νομοσχέδιο, που αρχικά προετοιμάστηκε πριν από μια δεκαετία υπό την προεδρία του Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, έρχεται λίγους μήνες μετά την οργή που προκάλεσε στα κοινωνικά μέσα ένας αριθμός φόνων τιμής. Σύμφωνα με τη δημοσιογράφο στο IranWire Μακρόχ Γκολαμχοσεϊνπούρ, το καλοκαίρι του 2020 “πιθανότατα θα μείνει στη συλλογική μνήμη ως το αιματηρό καλοκαίρι της βίας εναντίον των γυναικών και των κοριτσιών εν ονόματι της ‘τιμής’ στο Ιράν”. Από τον εσκεμμένο δηλητηριασμό μιας 18χρονης εγκύου που κατηγορήθηκε για απιστία, μέχρι τον αποτρόπαιο αποκεφαλισμό ενός 14χρονου κοριτσιού από τον πατέρα της γιατί δραπέτευσε με ένα μεγαλύτερης ηλικίας άνδρα, οι φόνοι τιμής παραμένουν βαθιά ριζωμένοι σε ολόκληρη τη χώρα.
Τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι κάθε χρόνο πάνω από 5.000 γυναίκες παγκοσμίως δολοφονούνται από στενούς συγγενείς τους για την υποτιθέμενη ατίμωση που έφεραν στην οικογένεια. Μολονότι αυτού του είδους τα εγκλήματα δεν περιορίζονται γεωγραφικώς, συμβαίνουν κυρίως στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Ασία. Αν και δεν υπάρχουν επίσημα στατιστικά δεδομένα για το Ιράν, αυτού του είδους οι δολοφονίες είναι γνωστό ότι συμβαίνουν κυρίως στις επαρχίες του Κουρδιστάν, του Ιλάμ και του Κουζεστάν. Καθώς πολλοί τέτοιοι φόνοι δεν καταγγέλλονται στις αρχές ή παρουσιάζονται ως ατυχήματα, αυτοκτονίες, ή θάνατοι από φυσικά αίτια, ο συνολικός αριθμός παραμένει άγνωστος, και πιστεύεται ότι είναι σημαντικά υψηλότερος.
Στο Ιράν, οι δράστες φόνων τιμής συχνά προστατεύονται από νομικά παραθυράκια, αν όχι και από τον επίσημο νόμο. Στο άρθρο 630 του Ποινικού Κώδικα του Ιράν, ένας άνδρας που βλέπει τη γυναίκα του να έχει σεξουαλικές σχέσεις με άλλον άνδρα “εφόσον είναι βέβαιος ότι η γυναίκα του συμμετείχε με τη θέλησή της, μπορεί να θανατώσει και τους δύο”. Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ο ιρανικός νόμος προβλέπει επίσης ότι “αν ένας πατέρας ή παππούς από την πλευρά του πατέρα θανατώσει το παιδί ή το εγγόνι του, η ποινή του ελαττώνεται”. Ακόμη, αν ο πατέρας μιας γυναίκας ή ενός κοριτσιού που θανατώθηκε εν ονόματι της τιμής συγχωρέσει τον δράση -συχνά έναν εκ των προτέρων συμφωνημένο και καθορισμένο άνδρα συγγενή- τότε η υπόθεση μπορεί να εκπέσει εντελώς.
Δεν εκπλήσσει συνεπώς που οι ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ελπίζουν ότι το νομοσχέδιο αυτό θα μπορέσει να συμβάλει στον περιορισμό αυτών των δολοφονιών. Ενώ το νομοσχέδιο με τα 58 του άρθρα ορίζει τη βία ως “κάθε συμπεριφορά που έχει ως στόχο γυναίκες λόγω του φύλου τους, της ευάλωτης θέσης τους ή του τύπου της σχέσης τους, και έχει ως αποτέλεσμα βλάβη στο πνεύμα, το σώμα, την προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια, ή που τους περιορίζει ή τους στερεί από έννομα δικαιώματα και ελευθερίες” δεν φαίνεται να επιχειρεί να αντιμετωπίσει την επιείκεια των ποινών. Επίσης, λείπουν από το νομοσχέδιο προβλέψεις για την αντιμετώπιση του παιδικού γάμου ή του βιασμού εντός του γάμου.
Αν το Ιράν θέλει να προβάλει ότι υπερασπίζεται τα δικαιώματα των γυναικών, τότε θα χρειαστεί να κάνει περισσότερα. Ενώ το νομοσχέδιο αυτό αποτελεί ένα βήμα στη σωστή κατεύθυνση, οι γυναίκες στο Ιράν χρειάζονται ένα άλμα. Καθώς το Ιράν θα έχει τους επόμενους μήνες μια ακόμη ευκαιρία να επανενταχθεί στην κοινότητα των πολιτισμένων εθνών, θα είναι σοφό να ξυπνήσει και να αντιδράσει στην εθνική ατίμωση που συνιστούν οι τόσοι συχνοί φόνοι τιμής.
* * *
H Eileen Walsh είναι στέλεχος του American Enterprise Institute.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 25 Ιανουαρίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
