Των Remy Morany, Liberalni Institut*
Τα λαϊκιστικά, ξενοφοβικά και ευρωσκεπτικιστικά κινήματα βρίσκονται σε άνοδο στην Ευρώπη. Σε καθεμιά ευρωπαϊκή χώρα δραστηριοποιείται τουλάχιστον ένα ακροδεξιό κόμμα. Κάποια από αυτά είναι μεγάλα και σημαντικά, ενώ κάποια άλλα όχι. Ποια είναι λοιπόν αυτά τα κόμματα και πού βρίσκονται;
Τσεχία: Ο Andrej Babis, ένας δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας που κατηγορείται για απάτη, γνωστός και ως o “Τσέχος Trump” ή “Μπαμπισ-κόνι” κέρδισε τις εκλογές ως επικεφαλής του κόμματος “Ano 2011”. Η Τσεχία επέλεξε να εμπιστευθεί κάποιον που υποσχέθηκε να καταπολεμήσει την παράνομη μετανάστευση και να περιορίσει τις επαφές με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δίπλα του βρίσκεται ο Tomio Okamura, ένας Τσεχο-ιάπωνας επιχειρηματίας, ηγέτης του κόμματος “Ελευθερία και Άμεση Δημοκρατία” (SPD) που είχε ως σύνθημα της προεκλογικής του εκστρατείας το “Όχι στο Ισλάμ, όχι στους τρομοκράτες!”.
Αυστρία: Στις βουλευτικές εκλογές του 2017 το Αυστριακό Λαϊκό Κόμμα (OVP), ένα χριστιανοδημοκρατικό και συντηρητικό κόμμα με ηγέτη τον Sebastian Kurz, κέρδισε τη σχετική πλειοψηφία των εδρών στο Εθνικό Συμβούλιο με το 31,5% των ψήφων. Το δεξιό, λαϊκιστικό και εθνοσυντηρητικό Αυστριακό Κόμμα Ελευθερίας (FPO) με ηγέτη τον Christian Strache ήρθε τρίτο στις γενικές εκλογές με 26%.
Γερμανία: Το δεξιό ως ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) κατέκτησε την τρίτη θέσης στις ομοσπονδιακές εκλογές του 2017 και 94 από τις 630 έδρες της Bundestag. Κάποιοι από τους οπαδούς του κόμματος έχουν επιδείξει ρατσιστικές και αντισημιτικές τάσεις που συνδέονται με νεοναζιστικά κινήματα. Το AfD είναι δεύτερο κόμμα στις ανατολικές περιοχές και πρώτο στη Σαξωνία.
Γαλλία: Στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών του 2017 αναμετρήθηκε ο Emmanuel Macron του En Marce! με την ηγέτιδα του δεξιού, λαϊκιστικού και εθνικιστικού Εθνικού Μετώπου (FN) Marine Le Pen. Η Λεπέν έχασε αλλά κέρδισε οκτώ έδρες στο Κοινοβούλιο.
Ουγγαρία: To Jobbik (Κίνημα για μια Καλύτερη Ουγγαρία) είναι ένα πολιτικό κόμμα με ριζοσπαστικές και εθνικιστικές καταβολές, το οποίο έχει περιγραφεί ως “αντισημιτική οργάνωση” και “νεοναζιστικό κόμμα”. Στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Απριλίου του 2014 συγκέντρωσε περίπου 1 εκατομμύριο ψήφους που αντιστοιχούν σε εκλογικό ποσοστό 20,54%, ενώ είναι το μεγαλύτερο ακροδεξιό κόμμα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο Viktor Orban, νυν πρωθυπουργός της Ουγγαρίας είναι ο ηγέτης του εθνικοσυντηρητικού κόμματος Fidesz. Ο συντηρητισμός και ο ευρωσκεπτικισμός του Orban έχουν προσελκύσει τη διεθνή προσοχή, γεγονός που τον καθιστά έναν από τους επιδραστικότερους ηγέτες στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ολλανδία: Το Κόμμα της Ελευθερίας με ηγέτη τον Geert Wilders, ο οποίος παρομοιάζεται με τον Donald Trump έγινε το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα της χώρας μετά τις γενικές εκλογές του 2017. Το PVV είναι ένα εθνικιστικό και δεξιό λαϊκιστικό κόμμα, που έχει προτείνει την απαγόρευση του Κορανίου και το κλείσιμο όλων των τζαμιών στην Ολλανδία.
Σλοβακία: Στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2015, το κυβερνών αριστερό λαϊκιστικό κόμμα Κατεύθυνση - Σοσιαλδημοκρατία (SMER-SD) παρέμεινε το ισχυρότερο κόμμα, αλλά έχασε την απόλυτη πλειοψηφία, ενώ για πρώτη φορά ένα δεξιό εθνικιστικό κόμμα, το Kotleba - Λαϊκό Κόμμα Η Σλοβακία Μας (L'SNS) μπήκε στο κοινοβούλιο, διακηρύσσοντας ότι συνεχίζει την παρακαταθήκη του Josef Tiso, του επικεφαλής της Πρώτης Σλοβακικής Δημοκρατίας του 1939-1945, κράτους-δορυφόρου της ναζιστικής Γερμανίας.
Πολωνία: Το δεξιό λαϊκιστικό, εθνοσυντηρητικό και χριστιανοδημοκρατικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) κέρδισε τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2015 με 37,6% των ψήφων. Συνεχίζει σήμερα να είναι το μεγαλύτερο κόμμα στο πολωνικό κοινοβούλιο. Κατά την επέτειο της ανεξαρτησίας της χώρας, στις 11 Νοεμβρίου, πάνω από 60.000 άτομα συμμετείχαν στην πορεία που διοργάνωσε η ακροδεξιά. Σύμφωνα με τον Independent, επρόκειτο για μια από τις μεγαλύτερες παγκοσμίως φασιστικές πορείες όλων των εποχών.
Φινλανδία: Το λαϊκιστικό και εθνικιστικό Κόμμα των Φινλανδών (PS) με επικεφαλής τον Jussi Halla-aho, κέρδισε το 17,7% των ψήφων στις εκλογές του 2015 αναδεικνυόμενο στο δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα στο κοινοβούλιο της χώρας. Ο συνιδρυτής του κόμματος Timo Juhani Soini είναι Υπουργός Εξωτερικών της χώρας από το 2015. Το Κόμμα των Φινλανδών έχει συγκριθεί με άλλα λαϊκιστικά, εθνικιστικά, ευρωσκεπτικιστικά και δεξιά ευρωπαϊκά κόμματα.
Δανία: Το Λαϊκό Κόμμα των Δανών (DF) είναι ένα δεξιό λαϊκιστικό πολιτικό κόμμα που έχει χαρακτηριστεί μέχρι και ακροδεξιό. Ανάμεσα στους διακηρυκτικούς του στόχους είναι η προστασία της ελευθερίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς της Δανίας, η επιβολή ενός αυστηρού κράτους δικαίου και ο περιορισμός της μετανάστευσης. Στις γενικές εκλογές του 2015, το DF κέρδισε το 21% των ψήφων και αναδείχθηκε δεύτερο κόμμα στη Δανία.
Ελλάδα: Στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 η Χρυσή Αυγή αναδείχθηκε τρίτη πολιτική δύναμη στην Ελλάδα. Το κόμμα αυτό, με επικεφαλής τον Νικόλαο Μιχαλολιάκο είναι ένα ακραία εθνικιστικό, ακροδεξιό κόμμα που έχει χαρακτηριστεί νεοναζιστικό και φασιστικό. Τα μέλη του έχουν χρησιμοποιήσει ναζιστικά σύμβολα και προπαγάνδα και έχουν εξυμνήσει προσωπικότητες της ναζιστικής Γερμανίας.
Βέλγιο: Η Νέα Συμμαχία των Φλαμανδών (N-VA) είναι ένα φλαμανδικό εθνικιστικό και συντηρητικό πολιτικό κόμμα, που επιδιώκει την απόσχιση της Φλαμανδίας από το Βέλγιο. Έχει αναδειχθεί στο μεγαλύτερο κόμμα της Φλαμανδίας αλλά και του Βελγίου συνολικά και αυτή την στιγμή ηγείται της φλαμανδικής κυβέρνησης.
Σουηδία: Οι Σουηδοί Δημοκράτες (SD) είναι ένα εθνικιστικό πολιτικό κόμμα, που έχει χαρακτηριστεί ακροδεξιό, δεξιό λαϊκιστικό, εθνοσυντηρητικό και αντιμεταναστευτικό. Στις γενικές εκλογές του 2014, το SD κέρδισε περίπου το 13% των ψήφων και αναδείχθηκε στην τρίτη πολιτική δύναμη της χώρας.
Ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη
Το κοινό στοιχείο όλων αυτών των κομμάτων, πέρα από τον ευρωσκεπτικισμό και τον εθνικισμό τους, είναι η απόρριψη των “πολιτικών φιλοξενίας” των μεταναστών και όσων προσπαθούν να ξεφύγουν από την εξαθλίωση του νότου και αναζητούν μία καλύτερη ζωή στη Γηραιά Ήπειρο. Τα κόμματα αυτά δεν είναι ομοιόμορφα: κάποια είναι ακροδεξιά, όπως το γερμανικό Republikaner, το Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (NPD), τα ιταλικά Fiamma Tricolore, Forza Nuova, Fronte Sociale Nazionale, το ισπανικό Εθνική Δημοκρατία, το British National Party, η Χρυσή Αυγή, το ουγγρικό κόμμα Δικαιοσύνη και Ζωή, το φλαμανδικό Vlaams Blok. Άλλα κόμματα προτιμούν να αυτοχαρακτηρίζονται ως συντηρητικά ή δεξιά σοσιαλιστικά όπως το γαλλικό Front National και το αυστριακό Κόμμα της Ελευθερίας.
Στις ανατολικοευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν κόμματα με κυρίαρχες υπερεθνιστικές συμπαραδηλώσεις, όπως το κόμμα της Ευρύτερης Ρουμανίας, το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα της Ρωσίας (LDPR), το σλοβακικό Εθνικό Κόμμα, το κροατικό Κόμμα των Δικαιωμάτων και το σερβικό Ριζοσπαστικό Κόμμα. Και δεν είναι σύμπτωση το γεγονός ότι στη Γερμανία το ακροδεξιό κόμμα πέτυχε τα καλύτερα αποτελέσματά του στις περιοχές της πρώην Ανατολικής Γερμανίας.
Αυτά τα κόμματα δεν χαρακτηρίζονται μόνο από την ξενοφοβική και ρατσιστική τους στάση. Έχουν ως κοινή προσέγγιση την απόρριψη των ευρωπαϊκών θεσμών και οργάνων, ή τουλάχιστον της υφιστάμενης ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής που έχει σχεδιαστεί από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ-EPP) του Jean-Claude Juncker και το Κόμμα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών, που έχει ως άξονες τη μεγαλύτερη εμβάθυνση, το κοινό νόμισμα, το Ευρωκοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τα δεξιά κόμματα θέλουν να επιστρέψουμε στην κυριαρχία των εθνικών κρατών αντί των οργάνων της Ένωσης, προκειμένου να διασφαλίσουν τις περιφερειακές τους ιδιαιτερότητες.
Με λίγα λόγια, θέλουν λιγότερη Ευρώπη και περισσότερο Κράτος. Λιγότερη ελευθερία και περισσότερα σύνορα.
--
Ο Remy Morandi είναι ερευνητής του Liberalni Institut, μιας μη κρατικής, μη κομματικής και μη κερδοσκοπικής δεξαμενής σκέψης για την ανάπτυξη, τη διάδοση και την εφαρμογή κλασικών φιλελεύθερων ιδεών και προγραμμάτων.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 20 Νοεμβρίου 2017 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 4liberty.eu και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
