Του Tyler Cowen
Είναι δύσκολο να μιλήσω για τον Ρόμερ καλύτερα απ' ό,τι κάνει ο Άλεξ στο βίντεό του, το οποίο αποτελεί σημείο αναφοράς - και άρεσε και στον Ρόμερ.
Ακόμη πιο σημαντικό είναι πως ο Ρόμερ κέρδισε το Νόμπελ γιατί είδε τον τρόπο με τον οποίο η μη ανταγωνιστική φύση των ιδεών μπορεί να ενισχύσει την ήδη εν εξελίξει και όντως “ενδογενή” οικονομική ανάπτυξη. Ακόμη, ο Ρόμερ κατέδειξε μαθηματικώς ότι αυτή η αναπτυξιακή διαδικασία είναι οριοθετημένη, δηλαδή ότι δεν εκρήγνυται απεριόριστα, και ότι τα σχετικά μαθηματικά μοντέλα είναι ιχνηλατήσιμα. Προηγουμένως, οι οικονομολόγοι φοβούνταν ότι τα μοντέλα των αυξανόμενων αποδόσεων στην κλίμακα μπορεί να είναι αδύνατο να χρησιμοποιηθούν. Δείτε τους δύο πρώτους συνδέσμους εδώ, για τα άρθρα του 1989 και του 1990, καθώς και το τρίτο άρθρο, από το 1994, που είναι η πιο προσβάσιμη στον αναγνώστη σύνοψη του έργου αυτού από τον Ρόμερ.
Το διαχρονικό βιβλίο αναφοράς για τον Ρόμερ είναι το Knowledge and the Wealth of Nations: A Story of Economic Discovery του David Warsh, ένα πραγματικά έξοχο έργο τόσο για το επιστημονικό έργο όσο και το πρόσωπο του Ρόμερ. Ο Ρόμερ παρεμπιπτόντως είναι ο γιος του πρώην κυβερνήτη του Κολοράντο και διάσημου κατασκευαστή αεροδρομίων Roy Romer. Πιστεύω ότι αυτός επηρεάσε το μετέπειτα ενδιαφέρον του Πωλ για τη σημασία της οικονομικής ανάπτυξης.
Όσο περνά ο καιρός, τα μοντέλα αυξανόμενων αποδόσεων θεωρείται έχουν λιγότερη εξηγητική δύναμη ως προς την ανάπτυξη απ' ό,τι την δεκαετία του 1990. Οι ρυθμοί ανάπτυξης πολλών χωρών έχουν τελματώσει ή και μειώνονται, αντί να αυξάνονται. Παρ' όλα αυτά, το έργο του Ρόμερ είναι αναγκαίο για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι ιδέες ενισχύουν την ανάπτυξη και μάλιστα σωρευτικά. Αν αναρωτιέστε “ποιος οικονομολόγος συνέβαλε περισσότερο στο να εξηγήσει τη Silicon Valley” θα πρέπει πρώτα να στραφείτε στον Ρόμερ.
Αυτό το Νόμπελ δεν αποτελεί επ' ούδενί έκπληξη και αναμενόταν, νωρίτερα ή αργότερα, εδώ και πολλά χρόνια. (Αν και δεν πίστευα ότι θα έρθει φέτος. Ο Τραμπ μιλά τόσο πολύ για τον ρόλο που έχει στην ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης, που φοβόμουν ότι η Επιτροπή των Νόμπελ δεν θα θέλει σ' αυτό το χρονικό σημείο να τροφοδοτήσει αυτή τη ρητορική. Χαίρομαι που είδα ότι δεν δίστασαν!)
Να ο Ρόμερ στο Twitter. Να ο Ρόμερ στη Wikipedia. Να το μπλογκ του Πωλ. Σήμερα είναι στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (NYU), αλλά πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του στο Στάνφορντ. Προηγουμένως το Marginal Revolution blog είχε καλύψει εκτεταμένα το έργο του. Να η απόφαση της Επιτροπής του Βραβείου Νόμπελ, η οποία όπως πάντα είναι άψογη. Να τα τρία podcast του με τον Russ Roberts. Να ο Joshua Gans για τον Πωλ. Να ένα προφίλ του Ρόμερ από τον Sebastian Mallaby.
Ο Ρόμερ ξεκίνησε επίσης το 2001 μια επιτυχημένη επιχείρηση, την Aplia, η οποία επέφερε μια επανάσταση στην διαδικτυακή εκπαίδευση. Σε ό,τι αφορά τα οικονομικά, η Aplia είναι αξιοσημείωτη γιατί επιτρέπει την επίλυση ασκήσεων με αντικείμενα όπως τη μετατόπιση καμπυλών μέσω ενός ηλεκτρονικού πόρταλ. Αργότερα αγοράστηκε από την Cengage. Έτσι, όπως και ο Nordhaus, και ο Ρόμπερ επέδειξε επιχειρηματικό πνεύμα και στον ιδιωτικό τομέα. Παρ' όλα αυτά ο Πωλ τουίτταρε κάποτε στον Ben Bernanke πως “το να είναι κανείς πλούσιος είναι υπερεκτιμημένο” (Rich is over-rated). Είναι πολύ δύσκολο να μετατρέψει κανείς το χρήμα σε ικανοποίηση.
Πρόσφατα, ο Ρόμερ διετέλεσε επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας με μια θητεία που δεν ήταν χωρίς περιπλοκές. Μπορείτε να βρείτε πολυάριθμα άρθρα γι' αυτό το θέμα στα μέσα ενημέρωσης.
Ο Ρόμερ υπήρξε κεντρική μορφή της σύλληψης και προώθησης της έννοιας των “charter cities”, δηλαδή οικονομικών περιοχών με εξωτερική ή πιθανώς ξένη διακυβέρνηση προκειμένου να εφαρμόζεται η νομοκρατία και να ενθαρρύνεται η οικονομική ανάπτυξη. Η ιδέα των charter cities είναι σε μεγάλο βαθμό μια φυσική συνεπαγωγή του έργου του Ρόμερ στα οικονομικά της ανάπτυξης. Σκεφτείτε τον Ρόμερ να ρωτά “ποιο είναι το μη ανταγωνιστικό δημόσιο αγαθό που μπορεί να επεκταθεί με πολύ μικρό κόστος;” και να διερωτάται αν μπορεί να είναι ο νόμος. Εδώ είναι η περίφημη ομιλία του στο TED με θέμα τις charter cities. Να μια συνέντευξή του για το ίδιο θέμα. Αρχικά είχε προγραμματιστεί να συνεργαστεί με την κυβέρνηση της Ονδούρας ως προς τις charter cities, αλλά αποχώρησε από το σχέδιο αυτό το 2012. Να η αφήγησή του ως προς το τι συνέβη.
Έγραψα κάποτε με τον Amihai Glazer ένα σχόλιο πάνω στον Ρόμερ, πάνω στο άρθρο του με τον Barro με θέμα την τιμολόγηση των τελεφερίκ των σκι, το οποίο είδαμε με τον Glazer ότι συνδέεται με τη θεωρία των λεσχών του Μπιουκάναν. Αργότερα ο Ρόμερ είπε ότι το σχόλιο αυτό τον έκανε να ξανασκεφτεί το τι σημαίνει στ' αλήθεια η έννοια της ανταγωνιστικότητας στα οικονομικά και τον οδήγησε στη συγγραφή των δύο πιο γνωστών άρθρων του για την οικονομική ανάπτυξη. Για περισσότερες λεπτομέρειες, δείτε το βιβλίο του David Warsh.
Όπως κι εγώ, ο Ρόμερ είναι φανατικός οπαδός του κιθαρίστα Clarence White, και αρκετές φορές ανταλλάξαμε αγαπημένα μας βίντεο του Clarence White μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Ο Ρόμερ πιστεύει (σωστά) ότι ο ρόλος του Clarence White στην επιτυχία των Byrds σε μεγάλο βαθμό δεν υποεκτιμάται, και είναι επίσης μεγάλος φίλος της πρώιμης δουλειάς του White με τους Kentuky Colonels.
Ακόμη, ο Ρόμερ έχει συγγράψει ένα πολύ γνωστό άρθρο επισκόπησης με θέμα τη σημασία του ανθρώπινου κεφαλαίου στην οικονομική ανάπτυξη. Το ανθρώπινο κεφάλαιο είναι βεβαίως η πηγή των νέων ιδεών.
Να ένα σύντομο άρθρο του Ρόμερ από το 2016, όπου προτείνει ότι το έργο του με θέμα την ανάπτυξη συνεπάγεται μια “υπό όρους αισιοδοξία” ως προς την κλιματική αλλαγή αλλά όχι μια “εφησυχαστική αισιοδοξία”. Αυτό συνδέει το έργο του με το αντίστοιχο του Nordhaus.
Ακόμη, ο Ρόμερ υποστηρίζει τη ρύθμιση της ορθογραφίας της αγγλικής γλώσσας ώστε να γίνει πιο φωνητική. Πιστεύει πως αυτό θα ενισχύσει τον ρυθμό της οικονομικής ανάπτυξης και το συνδέει με ένα μέρος του έργου του που αφορά την οικονομική ολοκλήρωση και την ανάπτυξη. Αν τα αγγλικά γίνουν μια εύκολη γλώσσα να μάθει κανείς, τότε η παγκόσμια οικονομία συνολικά θα γίνει μεγαλύτερη και μπορεί να περιμένουμε να ενταθεί ο ρυθμός παραγωγής νέων ιδεών.
Να ο Ρόμερ επί της υπόθεσης Jupyter vs. Mathematica. Να ο Ρόμερ για τη διαφθορά στην Ελλάδα, τα ενδιαφέροντά του είναι πολύ ευρέα. Να ο Ρόμερ για τον TARP και την τραπεζική μεταρρύθμιση. Να η πρόσφατη κριτική του Ρόμερ έναντι των μακροοικονομικών.
Ο Ρόμερ πιστεύει (και συμφωνώ) ότι ο η λέξη “και” χρησιμοποιείται υπερβολικά στα επιστημονικά κείμενα. Από τους Financial Times:
“Ο κ. Ρόμερ, κυκλοφορώντας ένα προσχέδιο της επικείμενης Έκθεσης Παγκόσμιας Ανάπτυξης, προειδοποίησε έναντι της πρακτικής των στελεχών της τράπεζας να σωρεύουν τα δικά τους αγαπημένα σχέδια και μηνύματα στην έκθεση. Η τάση αυτή, υποστήριξε, έχει αποδυναμώσει την επιδραστικότητα των προηγούμενων εκθέσεων και έχει οδηγήσει στον πολλαπλασιασμό των 'και'.
'Λόγω αυτής της πίεσης να πούμε ότι το μήνυμά μας είναι 'αυτό, και αυτό, και αυτό επίσης, και το άλλο…' η λέξη 'και' έχει γίνει η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη λέξη στα κείμενα της Τράπεζας' παραπονέθηκε σε ένα email.
'Αυτή η Έκθεση, όπως κι ένα μαχαίρι, πρέπει να είναι στενή για να εισχωρεί βαθιά' προσέθεσε. Για να πετύχουμε να μεταφέρουμε τη σημασία του σημείου εστίασης, είπα στους συγγραφείς ότι δεν θα εγκρίνω την τελική έκθεση αν η συχνότητα του 'και' υπερβαίνει το 2,6%”.
Πάντα θεωρούσα τον Ρόμερ εξαιρετικά ευχάριστο και ανοιχτό στις συζητήσεις μας, και αισθάνομαι ιδιαίτερα χαρούμενος που του πήρα πρόπερσι μια συνέντευξη (χωρίς να υπάρχει διαθέσιμη απομαγνητοφώνηση ή ηχητικό) σε ένα θερινό φεστιβάλ ιδεών (Kent Presents). Το κοινό τον βρήκε πολύ ανοιχτό και προσιτό.
--
*Ο Tyler Cowen κατέχει την έδρα Holbert L. Harris οικονομικής επιστήμης στο πανεπιστήμιο George Mason, είναι διευθυντής του Mercatus Center και συνιδρυτής του μπλογκ Marginal Revolution.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 8 Οκτωβρίου 2018 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του μπλογκ Marginal Revolution και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
