Του Brad Polumbo
Αυτή την Παρασκευή, η Uber και η Lyft πρόκειται να τερματίσουν πλήρως τις δραστηριότητές τους στον κλάδο του συνεπιβατισμού στην Καλιφόρνια. Η έξοδος των επιχειρήσεων αυτών από την Καλιφόρνια θα αφήσει άνεργους εκατοντάδες χιλιάδες οδηγούς και θα εκατομμύρια κατοίκους της πολιτείας αυτής να κυνηγούν ακριβά ταξί. Δυστυχώς, αυτό θα μπορούσε να αποτραπεί.
Να πώς φτάσαμε σ’ αυτό το σημείο: τον Σεπτέμβριο του 2019, η πολιτειακή βουλή της Καλιφόρνια ψήφισε το περιβόητο πλέον νομοσχέδιο ΑΒ 5 που περιορίζει δραστικά την ανεξάρτητη σύναψη εργασιακών συμβάσεων και τη freelancing εργασία σε πολλούς κλάδους. Ο νόμος υποχρέωνε τις εφαρμογές συνεπιβατισμού όπως η Uber και η Lyft να χαρακτηρίσουν τους οδηγούς τους ως υπαλλήλους πλήρους απασχόλησης και συνεπώς να παρέχουν σε όλους τους οδηγούς στα συστήματά τους ασφάλιση υγείας και επιδόματα, καθώς και να καταβάλλουν επιπλέον φόρους.
Οι νομοθέτες δεν συνειδητοποίησαν τις δραματικές συνέπειες που θα έχει αυτός ο νόμος. Απλώς ήθελαν να βελτιώσουν τις εργασιακές συνθήκες στην οικονομία της περιστασιακής εργασίας. Οι απρόθετες όμως συνέπειες μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την καταστροφή της οικονομίας αυτής.
Και να γιατί: Ο ΑΒ 5 τέθηκε σε εφαρμογή τον Ιανουάριο, και τώρα ένας δικαστής διέταξε την Uber και τη Lyft να συμμορφωθούν προς τις ρυθμίσεις και να κάνουν τις δραστικές αυτές προσαρμογές μέχρι τις 20 Αυγούστου. Καθώς η συμμόρφωση απλώς δεν είναι οικονομικά βιώσιμη, οι εταιρίες αυτες πρόκειται να σταματήσουν τη δραστηριότητά τους στην Καλιφόρνια.
Ολόκληρο το επιχειρησιακό τους μοντέλο βασιζόταν σε ανεξάρτητες συμβάσεις εργασίας, και συνεπώς η παροχή πλήρων εργασιακών ωφελημάτων είναι απαγορευτικά ακριβή. Ούτε η Uber ούτε η Lyft αποκομίζουν κέρδος, και η μετατροπή του εργατικού τους δυναμικού σε εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης θα κοστίσει περίπου $3.625 ανά οδηγό στην Καλιφόρνια. Όπως αναφέρει το Quartz “το κόστος αυτό θα ανεβάσει τις ετήσιες λειτουργικές ζημιές της Uber κατά περισσότερα από $500 εκ. και της Lyft κατά %290 εκ.”.
Ουσιαστικά, οι νομοθέτες της Καλιφόρνια έφεραν αυτές τις εταιρίες σε ένα αδιέξοδο. Από πλευράς τους είναι απολύτως λογικό να φύγουν από την πολιτεία αυτή. Είναι σαφές ότι παρά τις καλές προθέσεις πίσω από τη ρύθμιση του συνεπιβατισμού, το αποτέλεσμα αυτό θα βλάψει όλους τους κατοίκους της Καλιφόρνιας.
Η Uber απασχολεί περίπου 140.000 οδηγούς στην Καλιφόρνια, και η Lyft περίπου 80.000. Αυτοί οι 220.000 εργαζόμενοι Καλιφορνέζοι θα χάσουν την πηγή του εισοδήματός τους εν μέσω μιας πανδημίας και μιας ύφεσης, χάρη στην αφελή παρέμβαση των νομοθετών του Σακραμέντο, που πίστεψαν ότι μπορούν να σχεδιάσουν την αγορά. Ακόμη, τα εκατομμύρια των Καλιφορνέζων που ωφελούνται να βασίζονται στις φτηνές και προσβάσιμες υπηρεσίες συνεπιβατισμού, θα βρεθούν σε δύσκολη θέση.
Παρ’ όλα αυτά δεν πρόκειται για ένα μεμονωμένο παράδειγμα όπου οι ρυθμιστές απλώς έκαναν λάθος. Ανεξέλεγκτες απρόθετες συνέπειες αναπόφευκτα πλήττουν την κάθε προσπάθεια παρέμβασης και “διόρθωσης” της οικονομίας από κεντρικούς σχεδιαστές που συνεδριάζουν στην εκάστοτε πολιτειακή πρωτεύουσα.
Να πώς ο Antony Davies του FEE και ο James R. Harrigan συνοψίζουν τη βασική ιδέα των απρόθετων συνεπειών:
Οι νομοθέτες πρέπει να συνειδητοποιούν ότι κάθε ανθρώπινη δράση έχει τόσο σκοπούμενες όσο και απρόθετες συνέπειες. Οι άνθρωποι αντιδρούν σε κάθε κανόνα, κανονισμό και διαταγή που επιβάλλουν οι κυβερνήσεις, και οι αντιδράσεις τους έχουν αποτελέσματα που μπορεί να διαφέρουν αρκετά από εκείνα στα οποία στόχευαν οι νομοθέτες. Ενώ λοιπόν η νομοθεσία έχει τη θέση της, η θέση αυτή θα πρέπει να ορίζεται με μεγάλη προσοχή και ακόμη μεγαλύτερη ταπεινότητα. Δυστυχώς, αυτά τα χαρακτηριστικά δεν εντοπίζονται συχνά σε εκείνους που γίνονται νομοθέτες.
Δεν υπήρχε τίποτε το ταπεινό ή το προσεκτικό στην προσέγγιση που ακολούθησε η Καλιφόρνια σε ό,τι αφορά τη ρύθμιση του κλάδου του συνεπιβατισμού. Οι νομοθέτες έριξαν μια γρήγορη ματιά σε ένα επιχειρισιακό μοντέλο που προφανώς δεν κατανοούσαν και θα ήθελαν να είναι διαφορετικό, και πίστεψαν ότι μπορούσαν να το γράψουν από την αρχή από μόνοι τους. Αυτή η ύβρις δεν βελτίωσε τις συνθήκες για τους εργαζόμενους, αλλά έφερε τον κλάδο στο χείλος της καταστροφής.
Οι καλές προθέσεις απλώς δεν επαρκούν. Όπως επεσήμανε κάποτε ο διάσημος οικονομολόγος και υποστηρικτής των ελεύθερων αγορών Μίλτον Φρίντμαν “η συγκεντρωμένη εξουσία δεν καθίσταται ακίνδυνη από τις καλές προθέσεις εκείνων που τη δημιουργούν”. Παρ’ όλα αυτά, δεν έχει χαθεί κάθε ελπίδα για το μέλλον του συνεπιβατισμού στην Καλιφόρνια.
Σ’ αυτή την περίπτωση, οι ψηφοφόροι θα έχουν την ευκαιρία να διορθώσουν τις απρόθετες συνέπειες αυτής της αποτυχημένης προσπάθειας κεντρικού σχεδιασμού. Η Uber και η Lyft έχουν πετύχει να διασφαλίσουν την προσθήκη μιας δημοψηφισματικής ερώτησης στις εκλογές του Νοεμβρίου που θα δώσει στους Καλιφορνέζους τη δυνατότητα να ψηφίσουν για τη δημιουργία μιας εξαίρεσης από τον ΑΒ 5 για τους οδηγούς εφαρμογών συνεπιβατισμού, επιτρέποντάς τους ξανά να εργαστούν ως ανεξάρτητοι συμβασιούχοι. (Μολονότι οι ελεύθεροι συγγραφείς και πολλά ακόμη επαγγέλματα θα παραμείνουν σε δύσκολη θέση).
Αν αυτή η ψηφοφορία πετύχει, μπορεί να επιτρέψει την επιστροφή της Uber και της Lyft στην Καλιφόρνια. Αλλά η πολιτεία αυτή θα συνεχίζει να σκοντάφτει σε παρόμοια προβλήματα όσο οι νομοθέτες της συνεχίζουν να παραβλέπουν την ταπεινότητα προς όφελος μιας προσέγγισης υπερβολικής παρέμβασης.
--
Ο Brad Polumbo είναι φιλελεύθερος-συντηρητικός δημοσιογράφος και αρθρογράφος στο Foundation for Economic Education.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 18 Αυγούστου και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
