Του Andrew Kern
Σχόλια που έχει κάνει στο παρελθόν ο Ντόναλντ Τραμπ καταδεικνύουν πως οι απειλές και η εφαρμογή δασμών είναι μέρος μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής για τη μείωση των περιορισμών των εμπορικών εταίρων των ΗΠΑ. Στο παρακάτω τουίτ για παράδειγμα, υπονοεί επίσης ότι οι ίσοι δασμοί μεταξύ χωρών είναι “δίκαιοι”. Ακόμη και δεδομένου του ότι ο πραγματικός σκοπός του Τραμπ όταν επιβάλλει δασμούς είναι να υποχρεώσει τις άλλες χώρες να μειώσουν τους δικούς τους, η στρατηγική αυτή παραμένει κακή. Και η αύξηση των φόρων στις εισαγωγές ώστε αυτοί να φτάσουν το επίπεδο των ξένων δασμών δεν είναι με κανέναν τρόπο δίκαιη.
[Η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι υπέροχες χώρες που φέρονται πολύ άσχημα στις ΗΠΑ ως προς το εμπόριο, παραπονιούνται για τους δασμούς στον χάλυβα και το αλουμίνιο. Αν μειώσουν τα φρικτά τους εμπόδια και τους δασμούς επί των αμερικανικών προϊόντων που εισάγουν, τότε κι εμείς θα μειώσουμε τους δικούς μας. Μεγάλο Έλλειμμα. Αν όχι, τα φορολογούμε τα αυτοκίνητα κλπ. Αυτό είναι ΔΙΚΑΙΟ!]
Θα πρέπει πρώτα να επισημανθεί ότι οι δασμοί πλήττουν τους εγχώριους καταναλωτές κάνοντας τα προϊόντα ακριβότερα. Ακόμη, πλήττουν τους εγχώριους παραγωγούς που χρησιμοποιούν πρώτες ύλες από άλλες χώρες στις γραμμές παραγωγής τους. Οι δασμοί μπορούν να βοηθήσουν κάποιους επιλεγμένους εγχώριους παραγωγούς στον εκάστοτε κλάδο, αλλά αυτό θα συμβεί εις βάρος των προαναφερθέντων. Μεταξύ των οικονομολόγων είναι γενικώς αποδεκτό ότι το καθαρό αποτέλεσμα για τη χώρα είναι αρνητικό.
Για παράδειγμα, μια έρευνα μεταξύ οικονομικών εμπειρογνωμόνων (δείτε παραπάνω) τον Μάρτιο κατέδειξε ότι κανείς δεν πιστεύει ότι οι δασμοί επί του χάλυβα και του αλουμινίου πρόκειται να αυξήσουν την ευημερία των Αμερικανών. Οι περισσότεροι διαφωνούν έντονα ότι η ευημερία των Αμερικανών θα βελτιωθεί. Η αύξηση των δασμών είναι “δίκαιη” μόνο με την έννοια ότι η χώρα σου γίνεται φτωχότερη σε παρόμοιο επίπεδο με αυτό στο οποίο άλλα κράτη φτωχοποιούν τον δικό τους πληθυσμό.
Δύο στρατηγικές
Η γενική στρατηγική του Τραμπ φαίνεται πως είναι να αυξάνει τους δασμούς σε μια προσπάθεια να υποχρεώσει άλλες χώρες να μειώσουν τους δικούς τους. Το χειρότερο πιθανό σενάριο αυτής της στρατηγικής είναι όλες οι εμπλεκόμενες χώρες να αυξήσουν τους δασμούς κάνοντας τόσο τον εαυτό τους, όσο και όλες τις άλλες σημαντικά φτωχότερες. Στην πορεία, το κράτος συλλέγει περισσότερα σε φόρους, αυξάνει τη γραφειοκρατία, συγκεντρώνει εξουσίες, και δημιουργεί το προηγούμενο πως έχει το δικαίωμα να φορολογεί τις εισαγωγές όποτε του αρέσει. Ένα βέλτιστο αποτέλεσμα θα ήταν μια μικρή περίοδος περισσότερων φόρων, ανάπτυξης γραφειοκρατίας και ισχύος, που θα ακολουθηθεί από μικρότερους φόρους και στις δύο χώρες στο μέλλον.
Μια εναλλακτική στρατηγική είναι η μείωση των δασμών προκειμένου να ενθαρρυνθούν οι άλλες χώρες να πράξουν το ίδιο. Το χειρότερο πιθανό σενάριο γι' αυτή την στρατηγική είναι η χώρα σου να πλουτίσει, αλλά οι εμπορικοί εταίροι να μην ανταποκριθούν. Ακόμη, η διεύρυνση του κράτους συγκρατείται. Το ιδανικό αποτέλεσμα είναι οι εμπορικοί εταίροι να αισθάνονται μικρότερη απειλή και να μειώσουν τους δικούς τους δασμούς, εξέλιξη από την οποία όλοι θα ωφεληθούν. Ξανά, το κράτος παραμένει περιορισμένο.
Η τελευταία αυτή στρατηγική απέδωσε στο παρελθόν. Για παράδειγμα, σε προσδοκία της κατάργησης των Νόμων περί των Σιτηρών (Corn Laws, βρετανικών νόμων που όριζαν δασμούς και περιορισμούς στις εισαγωγές) η κυβέρνηση των ΗΠΑ ψήφισε τον νόμο Walker Tariff που μείωνε σημαντικά τους φόρους επί των εισαγωγών. Είναι δύσκολο να προσδιοριστεί επακριβώς η αιτιακή σχέση, αλλά η προώθηση της απελευθέρωσης του εμπορίου από τους Βρετανούς στις αρχές του 19ου αιώνα φαίνεται να επηρέασε και άλλες ευρωπαϊκές χώρες να κάνουν το ίδιο. Όπως καταδεικνύεται στο παρακάτω γράφημα, οι δασμοί στη Γαλλία άρχισαν να μειώνονται μετά την στροφή των Βρετανών προς την απελευθέρωση του εμπορίου, και ιδιαίτερα λίγα χρόνια μετά την κατάργηση των βρετανικών Νόμων περί των Σιτηρών το 1846.
Αν ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει να μειώσει εντέλει τους δασμούς μεταξύ των εμπορικών εταίρων, η καλύτερη στρατηγική είναι η μονομερής μείωση των αμερικανικών δασμών. Στη χειρότερη περίπτωση, οι Αμερικανοί θα πλουτίσουν και θα απαλλαγούν από την αύξηση της κρατικής εποπτείας. Στην καλύτερη περίπτωση, οι ΗΠΑ θα οδηγήσουν τον κόσμο σε μια εποχή ελεύθερου εμπορίου μεταξύ των εθνών. Το σημερινό του σχέδιο εγγυάται την αύξηση της κρατικής ισχύος και τη χειροτέρευση των συνθηκών ζωής με μία μόνο πιθανότητα αυτή η κατεύθυνση να αναστραφεί στο μέλλον.
Ο Andrew Kern αρθρογραφεί στο The Principled Libertarian. Είναι γαλακτοπαραγωγός και μελετά οικονομικά, ιστορία και πολιτική φιλοσοφία στον ελεύθερο χρόνο του.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 14 Μαΐου 2019, και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
