Του Mitchell Harvey
Διάφοροι οικονομολόγοι και σχολιαστές υποστηρίζουν ότι οι κυβερνητικώς επιβληθέντες νόμοι περί κοινωνικής απόστασης πρέπει να χαλαρώσουν σύντομα: Οι βίαιοι κρατικοί περιορισμοί έχουν οδηγήσει σε κατάρρευση της παραγωγής, εκτόξευση της ανεργίας και μεγάλες ουρές για προνοιακά προγράμματα που χρηματοδοτούνται από ένα διογκούμενο κρατικό χρέος.
Εξετάζοντας την οικονομική ανάπτυξη
Κάποιοι κύκλοι αντιδρούν με αποστροφή σ’ αυτό το επιχείρημα. Άλλωστε τι είδους άνθρωπος θα διακινδύνευε ανθρώπινες ζωές στο όνομα της οικονομίας; Εδώ ακριβώς όμως η συζήτηση πέφτει σε μια ψευδή διχοτομία. Η ιδέα ότι αυτός ο διάλογος αφορά μια στάθμιση μεταξύ της διάσωσης ζωών και της διάσωσης αριθμών του ΑΕΠ αντιπροσωπεύει μια ευρεία και εξοργιστικά τραγική παρανόηση του λόγου για τον οποίο η οικονομική ανάπτυξη έχει σημασία. Ο πρώτος λόγος μεταξύ πολλών είναι ότι η οικονομική ανάπτυξη είναι ο τρόπος με τον οποίο σώζουμε περισσότερες ζωές αύριο απ’ όσες μπορούμε σήμερα.
Μια οικονομία που αναπτύσσεται σημαίνει ότι εν καιρώ η κοινότητα θα απολαύσει μεγαλύτερα πραγματικά εισοδήματα. Καθώς αυξάνονται τα εισοδήματα, οι άνθρωποι θα δαπανούν μικρότερο μέρος των χρημάτων τους σε είδη ανάγκης και μεγαλύτερο ποσοστό στην προσωπική τους ευεξία και υγεία. Αυτό με τη σειρά του ενθαρρύνει περισσότερες επενδύσεις κεφαλαίου στην υγεία και ένα μεγαλύτερο ποσοστό του εργατικού δυναμικού μπορεί να μετακινηθεί στη νοσηλευτική και την ιατρική.
Συνεπώς, αν η οικονομία μας αναπτύσσεται γρήγορα, ένα μεγαλύτερο μέρος του πλούτου μας θα κατευθυνθεί προς το σύστημα υγείας. Η αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες υγείας ενθαρρύνει την καινοτομία, την επιχειρηματικότητα και την ιατρική έρευνα, πράγμα που σημαίνει ότι περισσότερες ζωές θα σώζονται αύριο, μεθαύριο, του χρόνου και τα επόμενα χρόνια. Αντιθέτως, αν καταρρεύσει η οικονομική ανάπτυξη, ξέρουμε ότι περισσότεροι άνθρωποι θα πεθάνουν στο μέλλον. Χαμηλότερη ανάπτυξη σήμερα σημαίνει ότι λιγότερες ζωές θα σωθούν του χρόνου.
3% υποχώρηση του ΑΕΠ
Το ΔΝΤ προβλέπει ότι η παγκόσμια οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 3% φέτος ως αποτέλεσμα της τρέχουσας πανδημίας και της ανταπόκρισης των κρατικών πολιτικών (νόμοι κοινωνικής απόστασης). Μια συρρίκνωση 3% σημαίνει ότι ο κόσμος θα χάσει περίπου 9 τρις δολάρια ΗΠΑ. Σύμφωνα με μια έκθεση του 2019 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ο οποίος δέχεται σήμερα επιθέσεις, περίπου το 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ δαπανάται στην υγεία.
Με άλλα λόγια, μια συρρίκνωση 3% του παγκόσμιου ΑΕΠ σημαίνει ότι οι υπηρεσίες υγείας παγκοσμίως θα χάσουν 900 δις δολάρια ΗΠΑ. Πόσες ζωές θα μπορούσαμε να σώσουμε με επιπλέον 900 δις δολάρια; Πόσες ζωές δεν θα σωθούν επειδή ο κλάδος υγείας θα χάσει 900 δις; Οι οικονομικές υφέσεις κοστίζουν ζωές. Όχι μόνο σήμερα, αλλά και τα επόμενα χρόνια καθώς ιατρική τεχνολογία που θα μπορούσε να είχε αναπτυχθεί μένει σε κατάσταση επώασης και ασφάλιση υγείας που θα μπορούσε να είναι ανεκτή οικονομικά παραμένει υπερβολικά ακριβές.
Αυτός ο συλλογισμός δεν λαμβάνει καν υπόψη τον πραγματικό πόνο που προκαλεί η απώλεια θέσεων εργασίας και η επίμονη ανεργία. Δεν λαμβάνει υπόψη το ανθρώπινο κόστος του να μη μπορεί κανείς να πληρώσει το νοίκι ή τις δόσεις ενός δανείου. Δεν λαμβάνει υπόψη τα προβλήματα ψυχικής υγείας και οικιακής βίας που επιτείνονται με το να κρατιούνται οι άνθρωποι στα σπίτια. Μεγάλο μέρος του ανθρώπινου πόνου που δημιουργούν οι νόμοι της καραντίνας είναι σχεδόν αδύνατο να ποσοτικοποιηθεί.
Για να είμαι σαφής, δεν υποστηρίζω ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να χαλαρώσουν όλα τα μέτρα κοινωνικής απόστασης εν μία νυκτί. Μια πρόσφατη μελέτη από οικονομολόγους της Κεντρικής Τράπεζας της Νέας Υόρκης βρήκε στοιχεία που καταδεικνύουν ότι κάποιες προβλέψεις καραντίνας μπορεί στην πραγματικότητα να είναι καλύτερες για την οικονομία μακροπρόθεσμα από το να αφήσουμε τον COVID-19 να διαδίδεται ανεξέλεγκτος στον πληθυσμό. Η διατήρηση συγκεκριμένων νόμων καραντίνας για τους επόμενους λίγους μήνες μπορεί να είναι η βέλτιστη επιλογή πολιτικής.
Αυτό που υποστηρίζω είναι ότι, σε ό,τι αφορά τη διάσωση ζωών, δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο ποια επιλογή είναι η καλύτερη. Ο θυσιασμός της οικονομικής ανάπτυξης εν ονόματι της παύσης της διάδοσης του COVID-19 θα οδηγήσει σε θανάτους. Η αναγνώριση προτεραιότητας στην οικονομική ανάπτυξη έναντι της επιβράδυνσης του COVID-19 θα οδηγήσει επίσης σε θανάτους. Και οι δύο επιλογές είναι φρικτές. Η πρόκληση είναι να βρούμε ποια από τις δύο θα θανατώσει λιγότερους ανθρώπους, κι αυτή η εξίσωση δεν επιλύεται εύκολα. Το να υποστηρίζει κανείς ότι η καλύτερη επιλογή πολιτικής είναι προφανής, σημαίνει ότι υπεραπλουστεύει μαζικά έναν περίπλοκο κόσμο.
--
Ο Mitchell Harvey είναι βοηθός καθηγητή και βοηθός ερευνητής στο τμήμα Οικονομικών του Monash University.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 4 Μαΐου 2020 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
