Του Don Boudreaux
Σχεδόν κάθε δημοφιλές οικονομικό σφάλμα αντανακλά τον φόβο για το μέλλον. Μολονότι αυτός ο φόβος είναι αβάσιμος, είναι κατανοητός. Είμαστε εξοικειωμένοι με ό,τι υπάρχει - και είμαστε λιγότερο ή περισσότερο εξοικειωμένοι μ' αυτό. Δεν γνωρίζουμε όμως το μέλλον, και γι' αυτό μας φοβίζει.
Σκεφτείτε για παράδειγμα το διεθνές εμπόριο. Όταν οι Βρετανοί αγοράζουν περισσότερα εισαγόμενα προϊόντα, ένα χαρακτηριστικό και άμεσο αποτέλεσμα είναι η καταστροφή κάποιων υφιστάμενων θέσεων εργασίας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το ίδιο ισχύει και για τις τεχνικές διάσωσης θέσεων εργασίας. Και στις δύο περιπτώσεις, η οικονομική θεωρία και ιστορία καθιστούν σαφές ότι εντέλει δημιουργούνται νέες και καλύτερες θέσεις εργασίας και βελτιώνονται τα επίπεδα διαβίωσης.
Τα οικονομικά και η ιστορία καθιστούν επίσης σαφές ότι η παρεμπόδιση αυτού του είδους της ανατάραξης των θέσεων εργασίας που προκαλείται από το εμπόριο και την τεχνολογία οδηγεί στην κατάπνιξη της οικονομικής ανάπτυξης. Όσο πιο άτεγκτες και εκτεταμένες είναι οι πολιτικές που εμποδίζουν αυτή την ανατάραξη των θέσεων εργασίας, τόσο πιο βέβαιο είναι ότι σχεδόν όλοι καταδικάζονται σε ένα μέλλον φτώχειας. (Αν αμφιβάλλετε, σκεφτείτε ότι το 1860 περίπου οι μισές θέσεις εργασίας ήταν στην αγροτική παραγωγή. Διερωτηθείτε τώρα πόσο πλούσιοι θα ήμασταν σήμερα αν το κράτος μας τότε είχε πετύχει να προστατεύσει τις θέσεις εργασίας στον αγροτικό τομέα από την καταστροφή τους από τις τότε αναδυόμενες τεχνολογίες όπως τις σιδηροδρόμικες μεταφορές μεγάλων αποστάσεων, την κατάψυξη και τα χημικά λιπάσματα).
Oι άνθρωποι που ζητούν οικονομική ανάπτυξη και ταυτόχρονα καταγγέλλουν την οικονομική αλλαγή και τις αναταράξεις της πέφτουν σε μια βαθιά αντίφαση.
Ο φόβος για το μέλλον εξηγεί επίσης μεγάλο μέρος της υποστήριξης στα προγράμματα αντιμετώπισης των υφέσεων μέσω της αύξησης των κρατικών δαπανών - κατά προτίμηση μέσω μεγαλύτερων ελλειμμάτων. Το να αφήνονται οι υφέσεις να πάρουν το δρόμο τους ώστε οι μη επικερδείς επενδύσεις να ρευστοποιηθούν και οι πόροι αυτοί να χρησιμοποιηθούν εκ νέου πιο παραγωγικά δεν είναι μια δημοφιλής προσέγγιση. Σίγουρα ένας λόγος γι' αυτό - πέρα από την απλή έλλειψη υπομονής - είναι πως κανείς που βρίσκεται μέσα σε μια κρίση δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα το ποιες ακριβώς είναι αυτές οι νέες και πιο παραγωγικές χρήσεις.
Μια ακόμη κρατική πολιτική που τροφοδοτείται, τουλάχιστον εν μέρει, από τον φόβο για το μέλλον είναι οι οικονομικές ρυθμίσεις. Ζητάμε για παράδειγμα ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) να κοιτάξει στο μέλλον όλων των νέων φαρμακευτικών προϊόντων και ιατρικών συσκευών πριν εμείς να μπορούμε να τα αγοράσουμε. Θέλουμε ο ΕΜΑ να μας επιτρέπει να αγοράζουμε μόνο τα προϊόντα που καθορίζει ότι είναι επαρκώς ασφαλή και αποτελεσματικά.
Στην πραγματικότητα όμως κανένα φαρμακευτικό προϊόν - κανένα προϊόν γενικώς - δεν είναι απολύτως ασφαλές. Το αίτημα για ένα μέλλον χωρίς κινδύνους σοβαρών παρενεργειών από ιατρικές θεραπείες δεν είναι μόνο αφελής, αλλά και ατελέσφορος. Ο μόνος τρόπος να διασφαλίσουμε ότι δεν θα συμβαίνουν τέτοιες ατυχείς εκπλήξεις είναι να απαγορεύσουμε κάθε ιατρική πρόοδο. Προφανώς όμως μια τέτοια δρακόντια απαγόρευση θα ισοδυναμεί με χειρότερη και όχι καλύτερη ιατρική φροντίδα. Θα μείνουμε με παλιότερα, λιγότερο εξελιγμένα φάρμακα και ιατρικές συσκευές. Και ενώ οι συνέπειες της χρήσης αυτών των παλαιότερων προϊόντων είναι πιο οικείες από τις συνέπειες της χρήσης νεότερων, αυτές οι οικείες συνέπειες θα είναι επίσης συνολικά χειρότερες.
Η υφαρπαγή από πλευράς της ΕΕ του ρόλου του κριτή για 325 εκατομμύρια Ευρωπαίους του αν ένα φαρμακευτικό προϊόν είναι αποδεκτό δικαιολογείται ως μια προσπάθεια να μας προστατεύσει από ένα φριχτό μέλλον. Επειδή όμως ο ΕΜΑ αποθαρρύνει την ανάπτυξη νέων φαρμάκων και ιατρικών συσκευών, γεμίζει το μέλλον μας με περισσότερο πόνο και αχρείαστους θανάτους.
--
Ο Don Boudreaux είναι οικονομολόγος, συγγραφέας, καθηγητής και συνδιευθυντής του Προγράμματος για την Αμερικανική Οικονομία και την Παγκοσμιοποίηση στο Mercatus Center του George Mason University.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 11 Μαίου 2018 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Institute of Economic Affairs και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
