Των Martin Vlachynsky & Liberal Voices Syndicated
Φανταστείτε μια πόλη με μόλις τρία συνεργεία αυτοκινήτων. Καθένα από αυτά χρεώνει 20 ευρώ για αλλαγή ελαστικών. Δύο από αυτά όμως πρέπει να πάρουν 5 από αυτά τα 20 ευρώ και να τα στείλουν στο τρίτο.
Αυτά τα δύο συνεργεία θα δουν θετικά αυτή τη διευθέτηση μακροχρόνια; Σωστά, η απάντηση είναι όχι. Οι πολιτικοί όμως αρέσκονται να εμπλέκουν τους ανθρώπους σε τέτοιες διαρρυθμίσεις. Συχνά στόχος τους είναι να βοηθήσουν μια κρατική επιχείρηση που δεν μπορεί να αντέξει τον ανταγωνισμό πιο αποτελεσματικών ιδιωτικών επιχειρήσεων.
Άλλοτε, οι πολιτικοί μεταβιβάζουν πόρους σε ιδιωτικές εταιρίες που ανήκουν σε φίλους ή δωρητές τους. Συχνά μετακινούν πόρους εκεί όπου που βλέπουν ότι μπορεί να βρίσκονται οι ψηφοφόροι τους, όπως στην περίπτωση απολύσεων, πώλησης σε άλλον επενδυτή, ή απλώς για να κόψουν την κορδέλα μπροστά σε κάμερες στα εγκαίνια ενός νέου εργοστασίου.
Αυτές οι κρατικές δράσεις θέτουν σε κίνδυνο τα ίδια τα θεμέλια της οικονομίας της αγοράς. Το κράτος μπορεί να καταστρέψει την οποιαδήποτε εταιρία ή να αναλάβει τον έλεγχο κάποιου συγκεκριμένου παραγωγικού κλάδου στέλνοντας πόρους φορολογουμένων σε μια εταιρία που θα επιλέξει και δίνοντάς της ένα συγκριτικό πλεονέκτημα. Σε έναν τέτοιο κόσμο, δεν έχει νόημα να εξυπηρετεί κανείς τις ανάγκες των καταναλωτών, αλλά των πολιτικών.
Για την αποτροπή αυτού του ενδεχομένου, υπάρχουν σχετικά αυστηροί και περίπλοκοι κανόνες που αφορούν την κρατική βοήθεια στον ανεπτυγμένο κόσμο. Μόνο στη βάση δεδομένων της ΕΕ, υπάρχουν περισσότερες από 33.000 τέτοιες περιπτώσεις καταγεγραμμένων ή υπό διερεύνηση περιπτώσεων κρατικής βοήθειας τα τελευταία 20 χρόνια.
Η οικονομική κρίση που υποβόσκει από πέρσι, πήρε μια δόση αναβολικών κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Οι κυβερνήσεις πανικοβάλλονται βλέποντας τα οικονομικά μεγέθη. Όλα τα άλλα μπαίνουν σε δεύτερη θέση, και το βασικό ερώτημα γίνεται η ταχύτητα πλήρωσης της οικονομίας με πόρους.
Οι κανόνες για την κρατική βοήθεια κινδυνεύουν να γίνουν ένα από τα θύματα του κορονοϊού. Πράγματι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει χαλαρώσει κάποιους από τους ισχύοντες σχετικούς κανόνες. Λέγεται ότι αυτό θα είναι προσωρινό, αλλά υπάρχει ο κίνδυνος της μονιμοποίησης.
Οι πολιτικοί μπορεί πολύ γρήγορα να συνηθίσουν την εξουσία να αποφασίζουν αν οι εταιρίες θα συνεχίσουν να υπάρχουν ή όχι. Ήδη λαμβάνουν αποφάσεις για “στρατηγικά συμφέροντα” αντί να αφήνουν αυτό το ζήτημα να το κρίνουν πολίτες με την ιδιότητα του καταναλωτή.
Δεύτερον, η κρατική βοήθεια μπορεί να είναι μια κερκόπορτα για την είσοδο του κράτους στις ιδιωτικές εταιρίες. Εξάλλου, όταν ένας πολιτικός μεταβιβάζει χρήματα, τα οποία έχει συλλέξει από φορολογούμενες για διαφορετικό σκοπό, (αλλά ας μην μιλάμε γι’ αυτό) είναι στην ευχέρειά του να αποφασίσει πού αυτά θα πάνε.
Έτσι, η οικονομία διακριτικά κινείται στην κατεύθυνση του οικονομικού συστήματος που γνωρίζουμε από τις πρώην χώρες - δορυφόρους της Σοβιετικής Ένωσης, ή τις χώρες του τρίτου κόσμου - ένα σύστημα στο οποίο τα κέρδη από τους πολιτικούς είναι πιο σημαντικά για τους επιχειρηματίες από αυτά που λαμβάνουν από τους καταναλωτές.
Αυτός ο δρόμος μας γυρίζει πίσω στον κόσμο από τον οποίο μόλις πρόσφατα φύγαμε αργά και προσεκτικά. Αυτή τη φορά όμως, μπορεί να έχουμε παρέα και πολλές χώρες της Δύσης.
* * *
Ο Martin Vlachynsky είναι μέλος του INESS. Το Liberal Voices Syndicated είναι μια πρωτοβουλία του δικτύου 4Liberty.eu που έχει στόσο τη δημοσίευση και διανομή πρωτότυπων, υψηλής ποιότητας σχολίων και αναλύσεων επί διαφόρων ζητημάτων της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 20 Μαΐου 2020 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 4Liberty.eu και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
