Του Alexander Hammond
Ο καιρός έξω είναι φριχτός. Το Big Freeze σκεπάζει τις ΗΠΑ για δεύτερη πλέον εβδομάδα, αλλά και το Ηνωμένο Βασίλειο βιώνει τον δικό του αρκτικό καιρό. Όλο αυτό το κρύο μου θύμισε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε τον τελευταίο μήνα στον Telegraph για τα παγόσπιτα, τη βασική μέθοδο συντήρησης των τροφίμων μέχρι και πριν από διακόσια χρόνια.
Ψύξη παλαιάς κοπής
Την εποχή εκείνη η ψύξη ήταν μια κοπιώδης διαδικασία, διαθέσιμο μόνο στους πιο πλούσιους αριστοκράτες. Στον προβιομηχανικό κόσμο για να ψύξει κανείς τρόφιμα χρειαζόταν να χτίσει ένα παγόσπιτο (ένα κτήριο για την αποθήκευση πάγου), να έχει πρόσβαση σε καθαρό νερό και υπηρέτες που να κόβουν και να μεταφέρουν τον πάγο. Επίσης, ο πάγος έπρεπε να ανανεώνεται συχνά και ήταν διαθέσιμος μόνο σε συγκεκριμένα κλίματα και εποχές του έτους.
Την αυγή μιας πολύ κρύας μέρας, οι υπηρέτες του αρχοντικού πήγαιναν εκεί που είχε παγώσει νερό και έκοβαν τον πάγο σε μεγάλα κομμάτια. Στη συνέχεια μετέφεραν με κόπο τον πάγο πίσω στα μικρά παγόσπιτα “για να τον αποθηκεύσουν σε στρώματα άχυρου και σακιών”, ανάμεσα στα τρόφιμα. Με λίγη τύχη, ο πάγος θα άντεχε μέχρι και τον επόμενο χειμώνα. Διαφορετικά, έπρεπε να επιβιώσουν χωρίς πάγο.
Σήμερα αντιθέτως η ψύξη είναι εύκολη. Σύμφωνα με τα τελευταία κρατικά δεδομένα, περισσότερα από το 99,8% των αμερικανικών νοικοκυριών έχουν τουλάχιστον ένα ψυγείο. Ακόμη, η δημογραφική υπηρεσία των ΗΠΑ εκτιμά ότι το ποσοστό φτώχειας στις ΗΠΑ είναι 13,5%. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν όλοι όσοι ζουν υπό συνθήκες φτώχειας, όπως τις ορίζει το κράτος, έχουν πρόσβαση σε μια τεχνολογία που διαθέσιμη μόνο για τους πάρα πολύ πλούσιους μόλις 200 χρόνια πριν. Επίσης, σχεδόν το 25% των Αμερικανών έχουν σήμερα δύο ψυγεία για να αποθηκεύουν το περίσσευμα των τροφίμων και ποτών τους.
Η ολοένα και αυξανόμενη χρήση ψυγείων οφείλεται εν μέρει στο κόστος τους που μειώνεται και εν μέρει στα εισοδήματα των ανθρώπων που αυξάνονται. Το 1919, το Frigidair ήταν το πρώτο αυτόνομο ψυγείο. Κόστιζε 775 δολάρια (περισσότερα από 11.000 δολάρια σε σημερινές τιμές). Καθώς η μέση ωριαία αμοιβή το 1919 ήταν μόλις 0,43 δολάρια, ο μέσος Αμερικανός χρειαζόταν να δουλέψει 1.802 ώρες για να μπορέσει να αγοράσει αυτή τη συσκευή πολυτελείας. Το Frigidair ήταν ένα θαύμα για την εποχή του αλλά είχε μόλις 5 κυβικά λίτρα (περίπου 141 λίτρα) αποθηκευτικό χώρο. Με τα σημερινά δεδομένα, θα χαρακτηριζόταν «μίνι ψυγείο».
Από πολυτελής συσκευή, είδος πρώτης ανάγκης
Σήμερα, ένα σύνηθες ψυγείο Whirlpool French door χωρά 25 κυβικά πόδια (περίπου 708 λίτρα) τρόφιμα και ποτά. Έχει «ατσάλι που δεν κολλά δαχτυλιές» και κοστίζει μόλις 1.529 δολάρια. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του γραφείου εργατικής στατιστικής (BLS) των ΗΠΑ, ο μέσος Αμερικανός χρειάζεται να δουλέψει μόλις 57,5 ώρες για να αγοράσει αυτή την - σήμερα συνήθη - συσκευή. (Η μέση ωριαία αμοιβή σήμερα είναι 26,55 δολάρια). Ακόμη και με τη τιμή των ψυγείων να μειώνεται, η ποιότητα των ψυγείων βελτιώνεται.
Σύμφωνα με τα κρατικά στοιχεία, το 95,5% των νοικοκυριών έχουν ένα «μεσαίο ψυγείο» χωρητικότητας τουλάχιστον 15 κυβικών ποδιών (περίπου 425 λίτρων), πράγμα που σημαίνει ότι η τεράστια πλειονότητα των σημερινών κατοίκων των ΗΠΑ έχουν ψυγείο τουλάχιστον τρεις φορές μεγαλύτερο από την πιο πολυτελή εκδοχή που ήταν διαθέσιμη πριν από 100 χρόνια. Τα σύγχρονα ψυγεία έχουν περισσότερες ρυθμίσεις, είναι πιο αξιόπιστα και πιο ενεργειακώς αποδοτικά.
Η ιστορία του ψυγείου είναι συνήθης: κάτι που χρειαζόταν πολλούς υπηρέτες για να γίνει έγινε πολυτελές αγαθό και σήμερα είναι μια κοινή οικιακή συσκευή που χρησιμοποιείται από όλους. Αυτού του τύπου η πρόοδος αφορά σχεδόν όλες τις οικιακές συσκευές: από τους φούρνους μέχρι τα σίδερα, από τα πλυντήρια ρούχων μέχρι τα πλυντήρια πιάτων, από τα κλιματιστικά μέχρι τους θερμοσίφωνες.
Όπως επεσήμανε προηγουμένως ο Marian L. Tupy του Cato Institute «σήμερα ένας μέσος άνθρωπος ζει καλύτερα απ' ό,τι οι περισσότεροι βασιλιάδες του χθες» χάρη στην καινοτομία, τον καπιταλισμό και τη μαζική παραγωγή. Καθώς περιμένουμε να επιστρέψει η καλοκαιρία, θα πρέπει να είμαστε ευγνώμονες που σχεδόν όλοι οι Αμερικανοί έχουν πρόσβαση στην ψύξη και συνεπώς στη δυνατότητα να συντηρούν τρόφιμα όλο το χρόνο.
--
Ο Alexander C.R. Hammond είναι βοηθός ερευνητής του HumanProgress.com.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 12 Ιανουαρίου 2018 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ «Μάρκος Δραγούμης».
