Γράφει ο Róbert Chovanculiak
Στις 4 Οκτωβρίου 2022, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε μια οδηγία να πιέσει τα κράτη μέλη της ΕΕ να κινηθούν προς εναρμόνιση των κανόνων με τους οποίους καθορίζουν τον εθνικό κατώτατο μισθό. Ως απάντηση στα διαφορετικά επίπεδα εισοδήματος στα κράτη μέλη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στοχεύει να θέσει ένα τεχνητό πρότυπο για τους μισθούς σε ολόκληρη την Ένωση.
Αυτή η οδηγία προωθεί τον λεγόμενο «επαρκή κατώτατο μισθό» που θα επιτρέπει στους εργαζόμενους να καλύπτουν το αυξανόμενο κόστος των αγαθών και των υπηρεσιών. Σύμφωνα με την ΕΕ, ο κατώτατος μισθός θα πρέπει να οριστεί στο 50% του μέσου εθνικού μισθού ή στο 60% του διάμεσου μισθού, αντίστοιχα.
Εάν προσπαθήσετε να αναζητήσετε έννοιες που συνδέονται με την αρχή της επικουρικότητας, πιθανότατα θα καταλήξετε στους ιστότοπους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αυτή η αρχή είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο ορισμός της αρχής της επικουρικότητας στον ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρει ότι «μέτρα στο επίπεδο της ΕΕ πρέπει να λαμβάνονται μόνο όταν αυτά μπορούν να είναι πιο αποτελεσματικά από τη δράση σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο».
Με άλλα λόγια, εάν η ΕΕ σκοπεύει να επικεντρωθεί σε ορισμένες πολιτικές, θα πρέπει να επικεντρωθεί σε πανευρωπαϊκά ή παγκόσμια ζητήματα. Στην περίπτωση του κατώτατου μισθού, η ΕΕ αποφάσισε να στρέψει την προσοχή της στο πόσα χρήματα κερδίζει ένας εργαζόμενος σε μια μικρή πόλη όπως η Rimavská Sobota στη Νότια Σλοβακία.
Σε έναν τέλειο κόσμο, αυτό το ζήτημα θα επιλυόταν από την τοπική αγορά εργασίας. Σε έναν ατελή, μπορεί να λυθεί από την περιφερειακή διοίκηση. Στην περίπτωση της Rimavská Sobota, δυστυχώς, είναι οι πολιτικοί στη Μπρατισλάβα που λαμβάνουν τέτοιες αποφάσεις. Σε κάθε περίπτωση, σίγουρα δεν είναι κάτι που πρέπει να αποφασιστεί από πολιτικούς που κάθονται στις Βρυξέλλες.
Αυτοί πιθανότατα δεν έχουν διαβάσει τη μελέτη του Ινστιτούτου Δημοσιονομικής Πολιτικής (IFP) που δείχνει ότι στην περίπτωση της Σλοβακίας, η θέσπιση κατώτατου μισθού θα είχε άμεση αρνητική επίδραση στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες της χώρας. Στην πραγματικότητα, ούτε καν οι πολιτικοί της σλοβακικής κυβέρνησης δεν έχουν διαβάσει τη μελέτη του IFP.
Φαίνεται ότι για να καθορίσει τον «επαρκή» κατώτατο μισθό, η ΕΕ επέλεξε μια λαϊκιστική μεθοδολογία: «θα γίνει το δικό μου ή τίποτα». Κυρίως, θεώρησαν ότι το 40% του μέσου εθνικού μισθού δεν είναι αρκετά φιλόδοξο. Από την άλλη πλευρά, το 60% φαινόταν λίγο υπερβολικό. Έτσι, αποφάσισαν να το χωρίσουν στη μέση και να ορίσουν το ανώτατο όριο στο 50% του μέσου εθνικού μισθού.
Τι θα σήμαινε η υλοποίηση αυτής της πρωτοβουλίας για τη Σλοβακία; Εάν η χώρα έχει μεθοδολογικούς περιορισμούς στον υπολογισμό του διάμεσου μισθού, τότε δεν έχει άλλη επιλογή από το να ακολουθήσει την αρχή του καθορισμού του κατώτατου μισθού στο 50% του μέσου μισθού. Φέτος, η Σλοβακία μετά βίας θα φτάσει το κατώφλι.
Τον επόμενο χρόνο, ωστόσο, ο κατώτατος μισθός θα ανέλθει στα 700 ευρώ. Επομένως, λαμβάνοντας υπόψη τις πληθωριστικές πιέσεις, ο μέσος μισθός θα έφτανε τα 1.432 ευρώ. Εάν αυτό συνέβαινε, ο κατώτατος μισθός θα φτάσει μόνο στο 49% του μέσου μισθού.
Ευτυχώς, δεδομένου ότι η οδηγία παρέχει διάφορες επιλογές συμμόρφωσης, η Σλοβακία ενδέχεται να μην χρειαστεί να αυξήσει τον κατώτατο μισθό της λόγω της ΕΕ. Επιπλέον, οι χώρες που δεν έχουν θεσπισμένο διά νόμου κατώτατο μισθό δεν θα είναι υποχρεωμένες να θεσπίσουν τώρα ως αποτέλεσμα αυτής της οδηγίας. Η αποδοχή της οδηγίας, ωστόσο, ανοίγει την πόρτα για άλλες ρυθμίσεις στο μέλλον.
Αυτή η αρχή θα σήμαινε ότι μια ομάδα ανθρώπων που ζει σε μια πόλη στην Ευρώπη μπορεί να αποφασίσει ποιος θα είναι ένας «επαρκής» κατώτατος μισθός για λογαριασμό 450 εκατομμυρίων ανθρώπων - μια προοπτική ταυτόχρονα αφελής και επικίνδυνη.
Ωστόσο, στο τέλος της ημέρας, δεν έχει σημασία από πού προέρχεται η πίεση για αύξηση του κατώτατου μισθού – από τη λαϊκιστική αριστερά, από τεχνοκράτες στο Υπουργείο Εργασίας στη Σλοβακία, ή από μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Αυτό που πραγματικά έχει σημασία για την αγορά εργασίας στη Rimavská Sobota είναι το κόστος εργασίας. Αυτό το κόστος αυξάνεται με την πάροδο των ετών, γεγονός που οδήγησε στη στασιμότητα του ποσοστού ανεργίας στη Rimavská Sobota στο 15%, ακόμη και σε μια περίοδο τεράστιας οικονομικής ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων εργασίας.
* Ο Róbert Chovanculiak είναι αναλυτής στο σλοβακικό Ινστιτούτο Οικονομικών και Κοινωνικών Μελετών (INESS).
** Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 11 Νοεμβρίου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του δικτύου EPICENTER και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ – Μάρκος Δραγούμης.
